Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tiếp Phó Tổng thống Cộng hòa Ấn Độ Mohammad Hamid Ansari sang thăm chính thức Việt Nam hồi tháng 1/2013. (Ảnh: Trí Dũng/TTXVN) Phát biểu tại kỳ họp thứ 15 Ủy ban Hỗn hợp Việt Nam-Ấn Độ tại New Delhi hồi tháng 7 năm nay, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đã nhắc lại lời của cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng khi thăm Ấn Độ năm 1980 rằng “Quan hệ hữu nghị Việt Nam-Ấn Độ trong sáng như bầu trời không một gợn mây”.
Lời nói đã trải qua thời gian 33 năm này vẫn như một câu châm ngôn để kiểm chứng mối tình hữu nghị thủy chung son sắt giữa Việt Nam và Ấn Độ.
Mối quan hệ Việt - Ấn do Thủ tướng Jawaharlal Nehru và Chủ tịch Hồ Chí Minh tạo dựng, được các thế hệ lãnh đạo, cùng nhân dân hai nước dày công vun đắp đang ngày càng phát triển về bề rộng lẫn chiều sâu. Kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao đầy đủ năm 1972, hai nước đã liên tục thúc đẩy mối quan hệ song phương lên những mức cao hơn.
Trong chuyến thăm Ấn Độ năm 2003 của Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh, hai bên đã ký Tuyên bố chung về “Khuôn khổ Hợp tác toàn diện Việt Nam-Ấn Độ bước sang Thế kỷ 21.”
Năm 2007, trong chuyến thăm của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, hai bên đã thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược, tạo cơ hội để thúc đẩy hợp tác trên các lĩnh vực chính trị, an ninh, quốc phòng, thương mại, văn hóa, du lịch, khoa học-công nghệ…
Nhằm tăng cường mối quan hệ đối tác chiến lược Việt-Ấn, hai bên đã liên tục trao đổi đoàn các cấp, đặc biệt là các chuyến thăm cấp cao, đồng thời đẩy mạnh hợp tác nghiên cứu giữa các cơ quan, viện nghiên cứu, tiếp tục hoàn thiện các khuôn khổ pháp lý chung để thúc đẩy hợp tác trong mọi lĩnh vực.
Việt Nam và Ấn Độ đã xác định 5 trụ cột trong quan hệ Đối tác chiến lược, bao gồm chính trị, kinh tế, an ninh-quốc phòng, khoa học-công nghệ và văn hóa-giáo dục.
Tại cuộc hội kiến với Thủ tướng Manmohan Singh ngày 21/12/2012 nhân dịp tới dự Hội nghị cấp cao kỷ niệm 20 năm quan hệ đối tác đối thoại Ấn Độ-ASEAN tại New Delhi, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã khẳng định chính sách nhất quán của Việt Nam luôn coi trọng, củng cố và tăng cường hơn nữa mối quan hệ hữu nghị tin cậy, truyền thống lâu đời và đối tác chiến lược với Ấn Độ.
Về phần mình, Thủ tướng Manmohan Singh khẳng định Việt Nam luôn là một trong những đối tác ưu tiên hàng đầu trong chính sách “hướng Đông” của Ấn Độ.
Hai bên bày tỏ hài lòng về những phát triển tích cực của mối quan hệ Đối tác chiến lược giữa hai nước trong thời gian qua, khẳng định tiếp tục tăng cường hợp tác trên tất cả các lĩnh vực, bao gồm chính trị, kinh tế, an ninh quốc phòng, khoa học công nghệ, văn hóa và giáo dục đào tạo…
Cụ thể hóa những nội dung được đề ra trong cuộc hội kiến đó, hai nước đã trao đổi nhiều chuyến thăm của lãnh đạo các cấp, ký kết và tiếp tục triển khai các thoả thuận hợp tác trên nhiều lĩnh vực trong năm nay.
Mở đầu cho năm quan hệ ngoại giao sôi động, đoàn cấp cao của Chính phủ Việt Nam, do Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh dẫn đầu, đã sang thăm và dự lễ bế mạc Năm hữu nghị Việt-Ấn tại New Delhi.
Tiếp đó là các chuyến thăm của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân; các chuyến thăm của Bộ trưởng Công thương Vũ Huy Hoàng, Bí thư thành ủy thành phố Hồ Chí Minh Lê Thanh Hải, Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Nguyễn Bắc Son, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh, Tổng tham mưu trưởng quân đội nhân dân Việt Nam Đỗ Bá Tỵ, Bộ trưởng bộ Công an Trần Đại Quang…đã góp phần làm sâu sắc hơn mối quan hệ hữu nghị truyền thống giữa hai nước và tạo độ sâu cho sự hợp tác giữa các cơ quan chức năng hai nước trong các lĩnh vực liên quan.
Về quan hệ quốc phòng-an ninh, trong cuộc hội đàm với Thượng tướng Đỗ Bá Tỵ ngày 20/9/2013, Chủ tịch Hội đồng các Tham mưu trưởng Ấn Độ Norman Anil Kumar Brown đã khẳng định Việt Nam đóng vai trò quan trọng và là đối tác hàng đầu của Ấn Độ ở khu vực Đông Nam Á; Ấn Độ rất coi trọng thúc đẩy quan hệ với Việt Nam, trong đó có quan hệ quốc phòng.
Trao đổi về quan hệ quốc phòng song phương, Thượng tướng Đỗ Bá Tỵ và Đại tướng Norman Anil Kumar Brown hài lòng về sự phát triển tốt đẹp của mối quan hệ hợp tác về quốc phòng giữa hai nước thời gian qua trên tất cả các lĩnh vực, nhất là từ khi ký Bản ghi nhớ về hợp tác và trao đổi quốc phòng song phương.
Hai bên nhất trí tiếp tục phát triển quan hệ hợp tác quốc phòng một cách có hiệu quả hơn nữa ở các lĩnh vực, như trao đổi đoàn các cấp; đối thoại chiến lược quốc phòng cấp Thứ trưởng; đào tạo, trong đó chú trọng về đào tạo ngôn ngữ, kỹ thuật quân sự; hợp tác giữa các quân, binh chủng, trong đó đẩy mạnh hợp tác về hải quân, không quân.
Trong chuyến thăm Ấn Độ từ 29-10 đến 1/11 vừa qua, Đại tướng Trần Đại Quang, Bộ trưởng Bộ Công an Việt Nam đã có cuộc hội đàm với Bộ trưởng Bộ Nội vụ nước chủ nhà Sushilkumar Shinde, gặp Cố vấn an ninh quốc gia và các quan chức cấp cao Ấn Độ.
Tại cuộc hội đàm, Bộ trưởng Sushilkumar Shinde nhiệt liệt chào mừng và đánh giá cao chuyến thăm Ấn Độ của Bộ trưởng Trần Đại Quang và Đoàn đại biểu cấp cao Bộ Công an Việt Nam, khẳng định chuyến thăm của Bộ trưởng cùng các chuyến thăm của các đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam trong dịp này là tiền đề quan trọng trước thềm chuyến thăm chính thức Cộng hòa Ấn Độ của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trong tháng 11, góp phần tăng cường quan hệ giữa Bộ Nội vụ Ấn Độ và Bộ Công an Việt Nam, làm sâu sắc thêm mối quan hệ hữu nghị truyền thống và đối tác chiến lược giữa hai nước trong thời gian tới.
Bộ trưởng Shinde đánh giá cao các Hiệp định Về tương trợ tư pháp, Hiệp định về dẫn độ giữa hai Chính phủ và bản Ghi nhớ về hợp tác phòng, chống tội phạm giữa Bộ Công an Việt Nam và Bộ Nội vụ Ấn Độ là cơ sở pháp lý quan trọng để hai bên tăng cường mở rộng hợp tác, nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan thực thi pháp luật trong đấu tranh phòng, chống tội phạm những năm qua.
Đặc biệt, được sự ủy quyền của Chính phủ hai nước, Bộ trưởng Trần Đại Quang và Bộ trưởng Sushilkumar Shinde đã ký Hiệp định song phương về chuyển giao người bị kết án phạt tù. Đây là văn bản pháp lý quan trọng, tạo điều kiện cho các cơ quan thực thi pháp luật hai nước tăng cường hợp tác có hiệu quả trong đấu tranh phòng, chống tội phạm, đảm bảo an ninh, trật tự của mỗi nước, góp phần bảo vệ hòa bình, ổn đinh và lợi ích của nhân dân hai nước.
Về trụ cột khoa học-công nghệ, hai nước đã nỗ lực thành lập Trung tâm Nguồn lực Chất lượng Công nghệ Thông tin và Truyền thông (Trung tâm ARC-ICT) Việt Nam-Ấn Độ từ năm 2011.
Dự án Trung tâm ARC-ICT Việt Nam-Ấn Độ do Trung tâm Phát triển điện toán tiên tiến của Ấn Độ thực hiện và tài trợ, với tổng chi phí khoảng 2 triệu USD. Dự án Trung tâm ARC-ICT Việt Nam-Ấn Độ được sử dụng cho các mục đích nghiên cứu và học tập như phòng học trực tuyến và thư viện số; phần mềm hệ thống và mạng dữ liệu; công nghệ web; và hệ thống thông tin địa lý.
Phát biểu tại cuộc hội đàm với Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Việt Nam Nguyễn Bắc Son tại New Delhi ngày 4/7, Bộ trưởng Truyền thông và Công nghệ thông tin Ấn Độ (MCIT) Kapil Sibal khẳng định việc ký kết hai văn bản ghi nhớ (MoU) về hợp tác công nghệ thông tin giữa Ấn Độ và Việt Nam là một bước tiến nhảy vọt trong quan hệ hợp tác song phương.
Bộ trưởng Kapil Sibal đánh giá cao sự phát triển nhanh chóng của Việt Nam trong lĩnh vực công nghệ thông tin và cho rằng với thế mạnh về phần cứng, Việt Nam nên lập các liên doạnh hợp tác với Ấn Độ.
Bên cạnh đó, an ninh mạng, công nghệ không gian cũng là những lĩnh vực có cơ hội để hai bên hợp tác. Hai Bộ trưởng đề nghị thành lập một Ủy ban hỗn hợp gồm 6 thành viên, mỗi bên 3 thành viên, thuộc ba lĩnh vực công nghệ, thông tin và bưu chính để thiết lập khung làm việc nhằm thúc đẩy các thỏa thuận hợp tác.
Chuyến thăm của Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh hồi tháng 7 đã tái khẳng định mối quan hệ chính trị tốt đẹp luôn thắm đượm tình cảm thủy chung son sắt giữa Việt Nam và Ấn Độ.
Trong chuyến thăm này của Bộ trưởng Phạm Bình Minh, Việt Nam đã khẳng định lại chính sách nhất quán coi trọng và mong muốn tăng cường hơn nữa quan hệ hữu nghị truyền thống và Đối tác chiến lược với Ấn Độ, ủng hộ chính sách “Hướng Đông” của Ấn Độ, quan hệ Ấn Độ - ASEAN và vai trò ngày càng tăng của Ấn Độ tại khu vực và trên thế giới.
Hai bên đã trao đổi các biện pháp tăng cường gắn kết tin cậy về chính trị thông qua các cuộc trao đổi đoàn và tiếp xúc cấp cao, phát huy hiệu quả các cơ chế hợp tác song phương hiện có, thực hiện tốt các thỏa thuận đã ký kết giữa hai nước; đề nghị thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực có thế mạnh, đặc biệt phấn đấu tăng kim ngạch trao đổi thương mại lên 7 tỷ USD vào năm 2015, đặc biệt tập trung vào những lĩnh vực cùng quan tâm như: dầu khí, nông nghiệp, giáo dục, tài chính, giao thông vận tải…
Kinh tế cũng là điểm sáng trong quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam-Ấn Độ. Theo ông Nguyễn Sơn Hà, Tham tán thương mại Đại sứ quán Việt Nam tại Ấn Độ, hiện Ấn Độ là một trong 10 đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam và Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 4 của Ấn Độ trong Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).
Năm 2009, kim ngạch thương mại song phương giữa Việt Nam và Ấn Độ đạt 2,055 tỷ USD, sau ba năm, tới năm 2012 kim ngạch thương mại song phương đạt 3,94 tỷ USD, tăng gấp 1,92 lần, trong đó xuất khẩu của Việt Nam sang Ấn Độ đạt 1,78 tỷ USD, tăng gấp 4,2 lần và nhập khẩu của Việt Nam từ Ấn Độ là 2,15 tỷ USD, tăng gấp 1,3 lần.
Thương mại song phương Việt Nam-Ấn Độ trong 9 tháng đầu năm 2013 đạt 3,94 tỷ USD, tăng trưởng 39,2% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó xuất khẩu của Việt Nam sang Ấn Độ đạt 1,84 tỷ USD, tăng 49,6% và Việt Nam nhập khẩu từ Ấn Độ 2,1 tỷ USD, tăng 31,2%.
Ấn Độ hiện có 73 dự án đầu tư tại Việt Nam với tổng số vốn đầu tư đăng ký 2,052 tỷ USD, xếp thứ 12/100 quốc gia và vùng lãnh thổ có vốn đầu tư tại Việt Nam. Dự án Nhiệt điện Long Phú 2, công suất 1.320 MW, vốn đầu tư 1,8 tỷ USD, là dự án đầu tư lớn nhất của Ấn Độ vào Việt Nam và là dự án chiến lược trong quan hệ kinh tế- thương mại giữa hai nước.
Việt Nam có 3 dự án đầu tư tại Ấn Độ, với tổng số vốn đầu tư đăng ký 23,6 triệu USD, điển hình là đự án Rohto Pharma (India) Private Ltd, với số vốn đầu tư đăng ký 22,8 triệu USD. Việt Nam và Ấn Độ đang hướng tới mục tiêu nâng kim ngạch thương mại song phương lên 7 tỷ vào năm 2015.
Lĩnh vực văn hóa-giáo dục đã hòa chung vào huyết mạch của mối quan hệ hữu nghị truyền thống giữa Việt Nam và Ấn Độ. Sự giao thoa về văn hóa giữa Việt Nam và Ấn Độ có từ thế kỷ thứ hai, với những dấu tích văn hóa như các tháp Chàm vẫn còn tồn tại ở Mỹ Sơn, miền Trung Việt Nam.
Những nét tương đồng về văn hóa và tín ngưỡng tôn giáo đã giúp người dân hai nước dễ hiểu nhau hơn, gần nhau hơn. Các họat động trao đổi văn hóa, “ngoại giao nhân dân”, hợp tác trong các lĩnh vực văn hóa, khảo cổ, bảo tồn, bảo tàng, du lịch, y tế, thể thao, giáo dục và truyền thông…đã góp phần làm sâu sắc hơn mối quan hệ ngày càng phát triển bền vững giữa Việt Nam và Ấn Độ.
Với nền móng vững chắc, ngày càng được củng cố trong nhiều thập niên qua, mối quan hệ hữu nghị truyền thống và đối tác chiến lược Việt Nam-Ấn Độ sẽ ra nhiều hoa thơm, quả ngọt.
Chuyến thăm của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng tới Ấn Độ theo lời mời của Thủ tướng Manmohan Singh từ 20-23/11 tới sẽ góp thêm “viên đá quý” xây dựng mối tình Việt-Ấn mãi mãi keo sơn, trong sáng như “Bầu trời không một gợn mây”./.
