Sáng 2/11, Quốc hội làm việc tại hội trường, nghe các Tờ trình của Chính phủ vàbáo cáo thẩm tra của Quốc hội về các dự án Luật giáo dục đại học, Luật phổ biến,giáo dục pháp luật, Luật bảo hiểm tiền gửi, Luật tài nguyên nước (sửa đổi) và dựkiến Chương trình xây dựng Luật, pháp lệnh của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIII.
Trao quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục đại học
Là luật chuyên ngành đầu tiên quy định về tổ chức, hoạt động giáo dục đạihọc, dự án Luật giáo dục đại học đã cụ thể hóa các quy định khung của Luật giáodục về giáo dục đại học.
Thẩm tra dự án Luật, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên vàNhi đồng cho rằng các đại học đa lĩnh vực tổ chức theo hai cấp phải có quyền tựchủ cao để thực hiện nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.
Điều 28 dự thảo Luật quy định nội dung cơ bản và nguyên tắc thực hiệnquyền tự chủ của cơ sở giáo dục đại học và giao cho Bộ trưởng Bộ Giáo dục Đàotạo phối hợp với các bộ, cơ quan ngang bộ có liên quan quy định cụ thể về điềukiện, mức độ trao quyền tự chủ và xử lý các hành vi vi phạm.
Về điều này, Ủy banVăn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng nhận thấy đây là yêu cầukhách quan, tất yếu và phù hợp với xu thế phát triển giáo dục đại học, nhất làtrong tình trạng cơ chế xin - cho còn khá phổ biến như hiện nay.
Ủy ban cho rằng các cơ sở giáo dục đại học cần được tự chủ, tự chịu tráchnhiệm trong việc mở ngành, chuyên ngành đào tạo đã có trong danh mục đào tạo củanhà nước; được quyết định chỉ tiêu tuyển sinh trên cơ sở các tiêu chí, điều kiệndo Bộ Giáo dục Đào tạo quy định; được lựa chọn phương thức, thời gian tổ chứctuyển sinh và chỉ phải báo cáo về Bộ Giáo dục Đào tạo để quản lý. Đồng thời, cầntăng cường kiểm tra, giám sát và có chế tài mạnh đối với những vi phạm trongviệc mở ngành, chuyên ngành đào tạo, tuyển sinh không đúng với các điều kiện bảođảm chất lượng đào tạo.
Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng đề nghị quyđịnh việc tham gia kiểm định chất lượng đào tạo là bắt buộc đối với cơ sở giáodục đại học.
Các hình thức kiểm định chất lượng bắt buộc, kiểm định chất lượngtự nguyện áp dụng theo hướng việc kiểm định chất lượng đào tạo phục vụ nhu cầuquản lý nhà nước thì do cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục đại học chỉ định,còn việc kiểm định nhằm bảo đảm và nâng cao chất lượng đào tạo thì cơ sở giáodục đại học tự lựa chọn về thời điểm và tổ chức kiểm định chất lượng đào tạo.
Ủy ban cũng đề nghị ban hành một bộ chuẩn quốc gia về chất lượng giáo dụcđại học và yêu cầu về chất lượng tối thiểu đối với các chương trình đào tạo đạitrà; quy định trình độ chuẩn của giáo viên giảng dạy trình độ đại học phải cótrình độ thạc sỹ trở lên; trao quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục đại học trongviệc bổ nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư trên cơ sở kết quả công nhận đủtiêu chuẩn của Hội đồng chức danh giáo sư nhà nước.
Bảo đảm sự công khai, minh bạch các chính sách, pháp luật của Nhà nước
Tạo cơ sở pháp lý đồng bộ, thống nhất cho công tác phổ biến giáo dục phápluật, tạo chuyển biến căn bản, bền vững về hiệu quả của hoạt động phổ biến, giáodục pháp luật với việc huy động toàn bộ hệ thống chính trị cùng tham gia; đồngthời xác lập trách nhiệm và cơ chế phối hợp, huy động các nguồn lực của các cơquan, tổ chức và xã hội cho công tác này là mục đích hướng đến của dự án Luậtphổ biến, giáo dục pháp luật. Việc ban hành Luật còn góp phần bảo đảm sự côngkhai, minh bạch các chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Thông qua hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật, mọi cơ quan, tổ chức, cánhân và doanh nghiệp đều có quyền và được tạo điều kiện thuận lợi tiếp cận thôngtin về pháp luật, qua đó nâng cao hiểu biết pháp luật và ý thức tuân thủ, chấphành pháp luật.
Thẩm tra của Ủy ban Pháp luật cho thấy mục tiêu ban hành Luật đã được thểhiện nhưng chưa thật rõ nét trong dự thảo Luật, phạm vi điều chỉnh của Luật vẫnchủ yếu quy định trách nhiệm của Nhà nước và xã hội trong việc thực hiện phổbiến, giáo dục pháp luật mà chưa đưa ra được các quy định về cách thức để ngườidân thực hiện quyền được tiếp cận pháp luật khi có nhu cầu.
Dự thảo Luật vẫn còn tập trung nhiều vào các biện pháp một chiều nhằm đưakiến thức pháp luật tới người dân, chưa đưa ra được các chính sách pháp luật cótính đột phá để công tác phổ biến, giáo dục pháp luật thực sự đem lại hiệu quảhữu hiệu.
Để nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác phổ biến, giáo dục pháp luật,Ủy ban Pháp luật đề nghị cần phải đẩy mạnh xã hội hóa nhằm huy động tổng hợp cácnguồn lực cho công tác này.
Tán thành với dự thảo Luật, lấy ngày 9/11 hàng năm là ngày pháp luật, Ủyban Pháp luật cho rằng quy định này nhằm kỷ niệm, tôn vinh tinh thần pháp luật,nhắc nhở động viên toàn xã hội chấp hành pháp luật. Ủy ban cũng đồng tình vớicác quy định của dự thảo Luật về mô hình Hội đồng phối hợp về phổ biến, giáo dụcpháp luật, báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật.
Không bảo hiểm tiền gửi bằng ngoại tệ và kim loại quý
Tờ trình về dự án Luật bảo hiểm tiền gửi do Thống đốc Ngân hàng Nhà nướcNguyễn Văn Bình trình bày khẳng định Luật được xây dựng sẽ hoàn thiện hơn nữacác quy định về nghiệp vụ bảo hiểm tiền gửi, nâng cao giá trị pháp lý của cácquy định pháp luật về bảo hiểm tiền gửi; đồng thời xác định rõ vị trí của tổchức bảo hiểm tiền gửi Việt Nam nhằm tránh chồng chéo nhiệm vụ với các cơ quankhác.
Dự án Luật quy định tiền gửi được bảo hiểm là tiền gửi bằng đồng Việt Namcủa cá nhân, không bảo hiểm đối với tiền gửi bằng ngoại tệ và các loại tiền gửikhác. Theo Ủy ban Kinh tế, chính sách quản lý ngoại hối của nước ta ngoài việccấm sử dụng ngoại tệ trong các giao dịch trên lãnh thổ Việt Nam, không khuyếnkhích người dân tích trữ ngoại tệ mà nên bán lại cho ngân hàng, do đó thống nhấtkhông nên quy định bảo hiểm cho các khoản tiền gửi bằng ngoại tệ. Quy định nàycũng phù hợp với thông lệ quốc tế, không bảo hiểm tiền gửi bằng ngoại tệ và kimloại quý khác.
Ủy ban Kinh tế cũng cho rằng chính sách bảo hiểm tiền gửi nên hướng tớibảo vệ số đông người gửi tiền nhỏ lẻ, trường hợp tổ chức tín dụng gặp rủi ro thìvẫn nhận được một khoản tiền gửi tối thiểu. Tiếp tục giữ mô hình bảo hiểm tiềngửi như hiện nay và giao Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quản lý.
Đây là loại hình doanh nghiệp được thành lập và hoạt động nhằm giải quyếtđổ vỡ dây chuyền của hệ thống tín dụng, không vì mục tiêu lợi nhuận. Trong điềukiện nền kinh tế có nhiều biến động, không nên quy định cố định mức phí bảo hiểmtiền gửi và hạn mức bảo hiểm tiền gửi trong Luật nhằm bảo đảm tính linh hoạt khithực hiện.
Thu tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước
Luật cần điều chỉnh về phòng, chống và khắc phục hậu quả tác hại do nướcgây ra để hoạt động khai thác, sử dụng, bảo vệ tài nguyên nước và phòng, chốngtác hại do nước gây gắn kết chặt chẽ, hỗ trợ lẫn nhau, đảm bảo nguyên tắc quảnlý thống nhất, khai thác, sử dụng tổng hợp, đa mục tiêu; khai thác mặt lợi phảikết hợp với phòng ngừa mặt hại. Đây là ý kiến của Ủy ban Kinh tế đối với dự ánLuật tài nguyên nước (sửa đổi).
Ủy ban đề nghị cần quy định đảm bảo sự thống nhất của hệ thống pháp luật,tránh chồng chéo, trùng lắp hoặc xung đột với các luật, pháp lệnh có liên quan.Luật cũng cần điều chỉnh nước biển ven bờ, đây là vùng nước có liên quan chặtchẽ và có tác động đến nguồn nước trên đất liền, chịu ảnh hưởng từ hoạt động củacon người.
Ủy ban Kinh tế tán thành với việc phải có phương án phòng, chống ô nhiễm,suy thoái, cạn kiệt nguồn nước khi xây dựng các công trình… Để đơn giản và thốngnhất thủ tục hành chính, đề nghị quy định phương án phòng, chống ô nhiễm, suythoái, cạn kiệt nguồn nước thể hiện trong Báo cáo đánh giá tác động môi trường.
Tán thành với quy định về thu tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nướcnhằm nâng cao ý thức, trách nhiệm của tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng nướcphải đảm bảo tính hiệu quả và tiết kiệm, Ủy ban Kinh tế đề nghị cần quy định cụthể các trường hợp, đối tượng phải nộp tiền, không phải nộp tiền khi khai tháctài nguyên nước.
Đổi mới cách phân chia lĩnh vực của các dự án luật
Theo tờ trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban dự kiến Chương trìnhxây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIII gồm 96 dự án thuộcChương trình chính thức và 38 dự án thuộc Chương trình chuẩn bị.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành với đề nghị của Chính phủ về việc đổimới cách phân chia lĩnh vực của các dự án trong Chương trình. Theo đó, các dự ántrong danh mục nhiệm kỳ khóa XIII được phân chia thành 5 lĩnh vực là tổ chức vàhoạt động của các thiết chế trong hệ thống chính trị; quyền con người, quyền tựdo dân chủ của công dân; dân sự, kinh tế; giáo dục đào tạo, khoa học công nghệ,y tế, văn hóa thông tin, thể thao, dân tộc, tôn giáo, dân số, gia đình, trẻ emvà chính sách xã hội; quốc phòng và an ninh, trật tự an toàn xã hội.
Cách phân chia này bao quát và phân biệt các lĩnh vực rõ hơn, tạo điềukiện thuận lợi hơn cho việc xác định thứ tự ưu tiên, sắp xếp vị trí của các dựán trong từng lĩnh vực./.
Trao quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục đại học
Là luật chuyên ngành đầu tiên quy định về tổ chức, hoạt động giáo dục đạihọc, dự án Luật giáo dục đại học đã cụ thể hóa các quy định khung của Luật giáodục về giáo dục đại học.
Thẩm tra dự án Luật, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên vàNhi đồng cho rằng các đại học đa lĩnh vực tổ chức theo hai cấp phải có quyền tựchủ cao để thực hiện nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.
Điều 28 dự thảo Luật quy định nội dung cơ bản và nguyên tắc thực hiệnquyền tự chủ của cơ sở giáo dục đại học và giao cho Bộ trưởng Bộ Giáo dục Đàotạo phối hợp với các bộ, cơ quan ngang bộ có liên quan quy định cụ thể về điềukiện, mức độ trao quyền tự chủ và xử lý các hành vi vi phạm.
Về điều này, Ủy banVăn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng nhận thấy đây là yêu cầukhách quan, tất yếu và phù hợp với xu thế phát triển giáo dục đại học, nhất làtrong tình trạng cơ chế xin - cho còn khá phổ biến như hiện nay.
Ủy ban cho rằng các cơ sở giáo dục đại học cần được tự chủ, tự chịu tráchnhiệm trong việc mở ngành, chuyên ngành đào tạo đã có trong danh mục đào tạo củanhà nước; được quyết định chỉ tiêu tuyển sinh trên cơ sở các tiêu chí, điều kiệndo Bộ Giáo dục Đào tạo quy định; được lựa chọn phương thức, thời gian tổ chứctuyển sinh và chỉ phải báo cáo về Bộ Giáo dục Đào tạo để quản lý. Đồng thời, cầntăng cường kiểm tra, giám sát và có chế tài mạnh đối với những vi phạm trongviệc mở ngành, chuyên ngành đào tạo, tuyển sinh không đúng với các điều kiện bảođảm chất lượng đào tạo.
Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng đề nghị quyđịnh việc tham gia kiểm định chất lượng đào tạo là bắt buộc đối với cơ sở giáodục đại học.
Các hình thức kiểm định chất lượng bắt buộc, kiểm định chất lượngtự nguyện áp dụng theo hướng việc kiểm định chất lượng đào tạo phục vụ nhu cầuquản lý nhà nước thì do cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục đại học chỉ định,còn việc kiểm định nhằm bảo đảm và nâng cao chất lượng đào tạo thì cơ sở giáodục đại học tự lựa chọn về thời điểm và tổ chức kiểm định chất lượng đào tạo.
Ủy ban cũng đề nghị ban hành một bộ chuẩn quốc gia về chất lượng giáo dụcđại học và yêu cầu về chất lượng tối thiểu đối với các chương trình đào tạo đạitrà; quy định trình độ chuẩn của giáo viên giảng dạy trình độ đại học phải cótrình độ thạc sỹ trở lên; trao quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục đại học trongviệc bổ nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư trên cơ sở kết quả công nhận đủtiêu chuẩn của Hội đồng chức danh giáo sư nhà nước.
Bảo đảm sự công khai, minh bạch các chính sách, pháp luật của Nhà nước
Tạo cơ sở pháp lý đồng bộ, thống nhất cho công tác phổ biến giáo dục phápluật, tạo chuyển biến căn bản, bền vững về hiệu quả của hoạt động phổ biến, giáodục pháp luật với việc huy động toàn bộ hệ thống chính trị cùng tham gia; đồngthời xác lập trách nhiệm và cơ chế phối hợp, huy động các nguồn lực của các cơquan, tổ chức và xã hội cho công tác này là mục đích hướng đến của dự án Luậtphổ biến, giáo dục pháp luật. Việc ban hành Luật còn góp phần bảo đảm sự côngkhai, minh bạch các chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Thông qua hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật, mọi cơ quan, tổ chức, cánhân và doanh nghiệp đều có quyền và được tạo điều kiện thuận lợi tiếp cận thôngtin về pháp luật, qua đó nâng cao hiểu biết pháp luật và ý thức tuân thủ, chấphành pháp luật.
Thẩm tra của Ủy ban Pháp luật cho thấy mục tiêu ban hành Luật đã được thểhiện nhưng chưa thật rõ nét trong dự thảo Luật, phạm vi điều chỉnh của Luật vẫnchủ yếu quy định trách nhiệm của Nhà nước và xã hội trong việc thực hiện phổbiến, giáo dục pháp luật mà chưa đưa ra được các quy định về cách thức để ngườidân thực hiện quyền được tiếp cận pháp luật khi có nhu cầu.
Dự thảo Luật vẫn còn tập trung nhiều vào các biện pháp một chiều nhằm đưakiến thức pháp luật tới người dân, chưa đưa ra được các chính sách pháp luật cótính đột phá để công tác phổ biến, giáo dục pháp luật thực sự đem lại hiệu quảhữu hiệu.
Để nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác phổ biến, giáo dục pháp luật,Ủy ban Pháp luật đề nghị cần phải đẩy mạnh xã hội hóa nhằm huy động tổng hợp cácnguồn lực cho công tác này.
Tán thành với dự thảo Luật, lấy ngày 9/11 hàng năm là ngày pháp luật, Ủyban Pháp luật cho rằng quy định này nhằm kỷ niệm, tôn vinh tinh thần pháp luật,nhắc nhở động viên toàn xã hội chấp hành pháp luật. Ủy ban cũng đồng tình vớicác quy định của dự thảo Luật về mô hình Hội đồng phối hợp về phổ biến, giáo dụcpháp luật, báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật.
Không bảo hiểm tiền gửi bằng ngoại tệ và kim loại quý
Tờ trình về dự án Luật bảo hiểm tiền gửi do Thống đốc Ngân hàng Nhà nướcNguyễn Văn Bình trình bày khẳng định Luật được xây dựng sẽ hoàn thiện hơn nữacác quy định về nghiệp vụ bảo hiểm tiền gửi, nâng cao giá trị pháp lý của cácquy định pháp luật về bảo hiểm tiền gửi; đồng thời xác định rõ vị trí của tổchức bảo hiểm tiền gửi Việt Nam nhằm tránh chồng chéo nhiệm vụ với các cơ quankhác.
Dự án Luật quy định tiền gửi được bảo hiểm là tiền gửi bằng đồng Việt Namcủa cá nhân, không bảo hiểm đối với tiền gửi bằng ngoại tệ và các loại tiền gửikhác. Theo Ủy ban Kinh tế, chính sách quản lý ngoại hối của nước ta ngoài việccấm sử dụng ngoại tệ trong các giao dịch trên lãnh thổ Việt Nam, không khuyếnkhích người dân tích trữ ngoại tệ mà nên bán lại cho ngân hàng, do đó thống nhấtkhông nên quy định bảo hiểm cho các khoản tiền gửi bằng ngoại tệ. Quy định nàycũng phù hợp với thông lệ quốc tế, không bảo hiểm tiền gửi bằng ngoại tệ và kimloại quý khác.
Ủy ban Kinh tế cũng cho rằng chính sách bảo hiểm tiền gửi nên hướng tớibảo vệ số đông người gửi tiền nhỏ lẻ, trường hợp tổ chức tín dụng gặp rủi ro thìvẫn nhận được một khoản tiền gửi tối thiểu. Tiếp tục giữ mô hình bảo hiểm tiềngửi như hiện nay và giao Ngân hàng Nhà nước Việt Nam quản lý.
Đây là loại hình doanh nghiệp được thành lập và hoạt động nhằm giải quyếtđổ vỡ dây chuyền của hệ thống tín dụng, không vì mục tiêu lợi nhuận. Trong điềukiện nền kinh tế có nhiều biến động, không nên quy định cố định mức phí bảo hiểmtiền gửi và hạn mức bảo hiểm tiền gửi trong Luật nhằm bảo đảm tính linh hoạt khithực hiện.
Thu tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước
Luật cần điều chỉnh về phòng, chống và khắc phục hậu quả tác hại do nướcgây ra để hoạt động khai thác, sử dụng, bảo vệ tài nguyên nước và phòng, chốngtác hại do nước gây gắn kết chặt chẽ, hỗ trợ lẫn nhau, đảm bảo nguyên tắc quảnlý thống nhất, khai thác, sử dụng tổng hợp, đa mục tiêu; khai thác mặt lợi phảikết hợp với phòng ngừa mặt hại. Đây là ý kiến của Ủy ban Kinh tế đối với dự ánLuật tài nguyên nước (sửa đổi).
Ủy ban đề nghị cần quy định đảm bảo sự thống nhất của hệ thống pháp luật,tránh chồng chéo, trùng lắp hoặc xung đột với các luật, pháp lệnh có liên quan.Luật cũng cần điều chỉnh nước biển ven bờ, đây là vùng nước có liên quan chặtchẽ và có tác động đến nguồn nước trên đất liền, chịu ảnh hưởng từ hoạt động củacon người.
Ủy ban Kinh tế tán thành với việc phải có phương án phòng, chống ô nhiễm,suy thoái, cạn kiệt nguồn nước khi xây dựng các công trình… Để đơn giản và thốngnhất thủ tục hành chính, đề nghị quy định phương án phòng, chống ô nhiễm, suythoái, cạn kiệt nguồn nước thể hiện trong Báo cáo đánh giá tác động môi trường.
Tán thành với quy định về thu tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nướcnhằm nâng cao ý thức, trách nhiệm của tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng nướcphải đảm bảo tính hiệu quả và tiết kiệm, Ủy ban Kinh tế đề nghị cần quy định cụthể các trường hợp, đối tượng phải nộp tiền, không phải nộp tiền khi khai tháctài nguyên nước.
Đổi mới cách phân chia lĩnh vực của các dự án luật
Theo tờ trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban dự kiến Chương trìnhxây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIII gồm 96 dự án thuộcChương trình chính thức và 38 dự án thuộc Chương trình chuẩn bị.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành với đề nghị của Chính phủ về việc đổimới cách phân chia lĩnh vực của các dự án trong Chương trình. Theo đó, các dự ántrong danh mục nhiệm kỳ khóa XIII được phân chia thành 5 lĩnh vực là tổ chức vàhoạt động của các thiết chế trong hệ thống chính trị; quyền con người, quyền tựdo dân chủ của công dân; dân sự, kinh tế; giáo dục đào tạo, khoa học công nghệ,y tế, văn hóa thông tin, thể thao, dân tộc, tôn giáo, dân số, gia đình, trẻ emvà chính sách xã hội; quốc phòng và an ninh, trật tự an toàn xã hội.
Cách phân chia này bao quát và phân biệt các lĩnh vực rõ hơn, tạo điềukiện thuận lợi hơn cho việc xác định thứ tự ưu tiên, sắp xếp vị trí của các dựán trong từng lĩnh vực./.
Chu Thanh Vân (TTXVN/Vietnam+)
