Đoàn công tác của Cục Trồng trọt đi kiểm tra, đánh giá tình hình sản xuất lúa. (Nguồn: cuctrongtrot) Với sự kiện gạo ST25 mới đây được chọn là gạo ngon nhất thế giới, ông Nguyễn Như Cường, Cục trưởng Cục Trồng trọt thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đánh giá, điều này không chỉ góp phần nâng uy tín của gạo Việt trên trường quốc tế mà còn là động lực để các địa phương, doanh nghiệp và nông dân đầu tư vào sản xuất gạo chất lượng cao.
Theo ông Nguyễn Như Cường, trong những năm gần đây Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã thực hiện tái cơ cấu ngành lúa gạo Việt Nam với mục đích là nâng tầm ngành sản xuất lúa gạo.
Việc gạo ST25 đứng đầu về gạo ngon thế giới có ý nghĩa quan trọng về tinh thần cho những người nông dân sản xuất ra những hạt gạo đạt chất lượng tầm thế giới. Điều này cũng thể hiện định hướng tái cơ cấu ngành lúa gạo đã đi đúng hướng.
Đặc biệt, khi nhu cầu gạo cấp cao của thế giới đang tăng nên Việt Nam có cơ hội lớn vào thị trường.
Đánh giá về khả năng cạnh tranh gạo chất lượng cao của Việt Nam và các trong khu vực, ông Nguyễn Như Cường cho biết, với ưu thế về điều kiện đất đai, tự nhiên, con đường cạnh tranh với sản phẩm cao cấp của Thái Lan, Ấn Độ, Campuchia… sẽ ngắn hơn.
Bởi các giống lúa của Thái Lan hay Campuchia đã từng đạt giải gạo ngon nhất thế giới chỉ có thể sản xuất được một vụ và nó có thời gian sinh trưởng rất dài, năng suất không cao.
Trong khi đó, các giống lúa chất lượng cao của Việt Nam hiện nay; trong đó, có ST25 đều thích hợp với các vụ, có thời gian sinh trưởng ngắn nên có thể trồng được 2 vụ/năm, năng suất lúa cũng cao hơn. Như vậy, hiệu quả sản xuất lúa của Việt Nam cũng cao hơn.
[Xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu]
Vào đầu các vụ sản xuất, Cục Trồng trọt đề xuất và định hướng cơ cấu giống lúa theo các tiểu vùng sinh thái ở Đồng bằng sông Cửu Long phù hợp theo đề xuất của Hiệp hội Lương thực Việt Nam.
Tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long, vùng sản xuất lúa cho xuất khẩu, điều tra của Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn các tỉnh trong toàn vùng cho thấy, nhóm lúa thơm, đặc sản chiếm tỷ lệ trên 32% tổng diện tích gieo cấy, tăng 2,5% so với Đông Xuân 2017-2018; nhóm chất lượng cao chiếm tỷ lệ 36%, tăng 3%; nhóm chất lượng trung bình chỉ còn chiếm tỷ lệ 16,52%, giảm 2,84%.
Mới đây, các doanh nghiệp thuộc Hiệp hội Các nhà nhập khẩu gạo Hong Kong (Trung Quốc) đã đến Việt Nam theo lời mời của Hiệp hội lương thực Việt Nam để tìm kiếm cơ hội tăng cường giao thương giữa hai bên.
Ông Đỗ Hà Nam, Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho biết, gạo Việt Nam được người tiêu dùng Hong Kong đánh giá là thơm, ngon và nhiều triển vọng tăng lượng xuất khẩu vào thị trường này.
Trong những năm gần đây, nhiều doanh nghiệp đã chuyển theo hướng sản xuất lúa gạo chất lượng cao, có liên kết chặt chẽ với người dân, hợp tác xã để tạo vùng nguyên liệu ổn định, có thể truy xuất nguồn gốc. Đặc biệt, nhiều doanh nghiệp còn đi theo xu hướng thị trường chất lượng cao với các sản phẩm gạo hữu cơ.
Là một trong những doanh nghiệp xây dựng chuỗi liên kết sản xuất lúa gạo hữu cơ, ông Trần Ngọc Nam, Tổng giám đốc Công ty Đại Nam cho biết, doanh nghiệp đã liên kết với nông dân ở Quảng Trị, Thái Bình, một số tỉnh ở miền Tây... xây dựng chuỗi sản xuất lúa gạo hữu cơ bằng công thức chỉ “bón phân hữu cơ Ong Biển và tưới nước.”
Các vùng sản xuất tuyệt đối không sử dụng bất cứ loại thuốc bảo vệ thực vật cũng như bất cứ loại phân hóa học nào.
Mô hình chuỗi liên kết đã này đến nay đã thực hiện được khoảng 3 năm và cho thấy hiệu quả rõ rệt. Năng suất lúa ổn định, khi thu hoạch lúa của nông dân được doanh nghiệp thu mua luôn tại chân ruộng với giá thành đã được doanh nghiệp ký kết trước đó.
Nông dân hoạch lúa. (Ảnh: Phạm Kiên/TTXVN) Theo đó, nông dân trồng lúa hữu cơ không còn lo đầu ra cho sản phẩm, thu nhập ổn định ở mức từ 30-40 triệu đồng/ha sau khi đã trừ đi các chi phí phân, giống.
Ông Trần Ngọc Nam còn cho biết, sản phẩm gạo hữu cơ được doanh nghiệp canh tác tại Quảng Trị vừa qua được Đại học Hiroshima của Nhật Bản công bố có 2 hợp chất quý Momilactone A và Momilactone B (MA và MB) cao gấp rất nhiều lần so với gạo thường. Đây là 2 chất có tác dụng chống tiểu đường, béo phì, cũng như bệnh gút. Bên cạnh đó, sản phẩm còn đạt cả trên 500 chỉ tiêu về chất lượng.
Để giải quyết khó khăn của xuất khẩu gạo, ông Phạm Thái Bình, Giám đốc Công ty cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An cho rằng chỉ có một cách duy nhất là thực hiện mô hình liên kết giữa doanh nghiệp và nông dân trong sản xuất tiêu thụ theo nhu cầu của thị trường.
Khi người nông dân sản xuất không theo tiêu chuẩn nào, còn doanh nghiệp không liên kết được vùng nguyên liệu luôn luôn xảy tra nghịch lý là nông dân sản xuất ra không bán được trong khi doanh nghiệp có đơn hàng lại không tìm được sản phẩm đạt yêu cầu. Đặc biệt khi thị trường ngành càng có những những yêu cầu cao hơn về kiểm dịch, truy xuất nguồn gốc, chất lượng cao…
Ông Đỗ Hà Nam cho rằng, để ngành gạo Việt Nam phát triển ổn định cần chọn sản phẩm có giá trị cao, được nhiều thị trường chấp nhận để phát triển, đơn cử như gạo Jasmine.
Mặt khác, doanh nghiệp cần phải đổi mới, cải tiến thiết bị kỹ thuật để không bị mất thị trường. Các doanh nghiệp dù muốn hay không cũng phải xây dựng cơ chế quản lý chất hữu cơ, an toàn vệ sinh thực phẩm, hóa chất, bảo quản sau thu hoạch... để vượt qua được rào cản kỹ thuật ngày càng cao của các nước phát triển...
Ông Nguyễn Như Cường cho biết, sau khi có đánh giá về quá trình tái cơ cấu ngành lúa gạo, Cục Trồng trọt sẽ tư vấn lãnh đạo Bộ có những định hướng trong sản xuất, phát triển phù hợp với từng phân khúc thị trường./.
