Các nhà máy đường trong nước sản xuất được khoảng 1 triệu tấn cùng vớilượng đường tồn kho (khoảng 100.000 tấn) mới chỉ đáp ứng chưa đến 75% nhu cầu vàthị trường vẫn thiếu hụt một lượng đường khá lớn, vào khoảng 410.000 tấn.
Thời gian vừa qua, Việt Nam nhập khẩu đường chủ yếu từ Thái Lan và TrungQuốc. Tuy nhiên, theo dự báo của Hiệp hội đường Trung Quốc, sản lượng đường củanước này sẽ giảm trong niên vụ 2009/2010 do diện tích canh tác mía đường và củcải đường giảm xuống.
Hiện giá đường Trung Quốc đang dao động ở mức 765USD/tấn và nước này đãphải bán khoảng 500.000 tấn đường từ các kho dự trữ sau khi giá đường nội địatăng mạnh trong những tháng qua.
Còn Thái Lan, nước sản xuất đường lớn nhất khu vực ASEAN và là nước xuấtkhẩu đường thứ hai thế giới, cơ quan mía đường nhận định sản lượng đường củanước này trong năm nay có thể đạt 8 triệu tấn và lượng đường xuất khẩu sẽ là5,64 triệu tấn.
Mặt khác, giá đường Thái Lan chỉ dao động trong khoảng 650USD/tấn, và nếunhập khẩu theo hạn ngạch, cộng thêm 5% thuế nhập khẩu thì giá đường Thái Lan vẫnthấp hơn giá đường trong nước. Vì vậy, với lợi thế về giá cả, nguồn cung và chiphí vận chuyển, đường Thái Lan sẽ chiếm ưu thế hơn trong việc thâm nhập thịtrường Việt Nam.
Như vậy, trong năm 2010, nếu tình hình sản xuất và cơ chế thu mua mía củacác nhà máy không được cải thiện, lượng cung đường thiếu hụt và giá đường trongnước cao hơn giá đường thế giới như ở thời điểm hiện nay, nhiều khả năng giáđường sẽ giữ xu thế tăng.
Nhìn lại diễn biến thị trường đường năm 2009, giá đường trong nước leothang chủ yếu do nhập khẩu và cung ứng đường không theo kịp diễn biến thị trườnggây nên những cơn sốt đường trong ngắn hạn.
Điều đáng lo là tình trạng thiếu hụt đường có thể diễn tiến trong thờigian dài. Theo chuyên gia Đỗ Văn Hảo, Trung tâm Thông tin Nông nghiệp và Pháttriển nông thôn, từ nay tới 2013, cùng với sự tăng trưởng của các ngành bánh kẹothực phẩm đóng hộp, ngành đồ uống, dược phẩm, nhu cầu sử dụng tại các hộ giađình, nhu cầu đường của Việt Nam sẽ tăng trên 4,5%/năm.
Trong khi đó, theo số liệu của Tổng cục Thống kê, diện tích mía của ViệtNam trong 5 năm vừa qua lại luôn biến động theo xu hướng giảm, từ 302.300ha niênvụ 1999-2000 xuống còn 286.100ha niên vụ 2003-2004 và khoảng 271.100ha niên vụ2008-2009.
Mặc dù đã được cải thiện nhờ tiến bộ kĩ thuật và nỗ lực đầu tư cho vùngnguyên liệu nhưng năng suất mía của Việt Nam vẫn ở dưới mức 50 tấn/ha so với70-100 tấn/ha của nhiều nước trên thế giới. Chính điều này đã gây áp lực lên cáncân cung cầu trong thời gian tới.
Cùng với bài toán bảo hộ ngành đường tại thị trường nội địa, giá đường sẽkhó giảm mạnh khi hạn ngạch nhập khẩu được phân phối nhỏ giọt.
Trong năm 2010 vànhững năm tiếp theo, bài toán đặt ra đối với ngành đường là nắm bắt được diễnbiến của thị trường đường thế giới, chủ động trong nhập khẩu và đáp ứng kịp thờinhu cầu thị trường nhằm tránh hiện tượng khan hiếm đường giả tạo.
Những biện pháp này kết hợp với việc điều tiết tốt sản xuất và thu mua míanguyên liệu của các nhà máy ở trong nước sẽ là giải pháp tối ưu để bình ổn thịtrường đường trong những năm tới./.