Đốt rác thải công nghiệp chưa qua xử lý, làng nghề Phong Khê đang 'bức tử' môi trường. (Ảnh: Hùng Võ/Vietnam+) Phường Phong Khê, thành phố Bắc Ninh, từ lâu đã nổi tiếng với nghề sản xuất và tái chế giấy lớn nhất ở miền Bắc. Trong những năm qua, các sản phẩm từ giấy đã mang lại nguồn thu lớn cho địa phương, song cũng chính từ giấy, người dân làng nghề đang phải “sống mòn” trong bầu không khí ô nhiễm nặng nề.
Khí thải, nước thải “đầu độc” môi trường
Sau nhiều giờ “mục sở thị” làng nghề, hỏi thăm về quy trình sản xuất giấy bị các xí nghiệp sản xuất giấy từ chối, chúng tôi đã tiếp cận được ông Hoàng Văn Được, một công nhân làm giấy lâu năm tại xã Phong Khê. Vào thời điểm gặp gỡ, ông Được vẫn đang phải đảm nhận việc đốt lò hơi và vận hành máy tái chế giấy.
Khuôn mặt ướt đẫm mồ hôi vì hơi nóng lò đốt, ông Được cho biết, hiện nay làng nghề đang duy trì 2 loại nhiên liệu đốt lò đó là gỗ củi và than đá. Việc đốt gỗ củi và than đá sẽ đảm bảo môi trường hơn, song trong quá trình đốt lò, một số xưởng vẫn phải sử dụng nilon, vải vụn để nhóm lửa nhất là với gỗ. Cũng có hộ trực tiếp dùng rác thải để đốt.
“Các chú dạo quanh làng nghề rồi thì biết, mùi khí thải ra rất khó chịu, mới đầu gặp sẽ rất khó thở. Nhưng với người dân làm ở đây, như tôi làm nghề lâu năm thì cũng phải quen và chấp nhận mà kiếm ăn thôi…,” ông Được nói.
Sau câu chuyện ngắn ngủi với ông Được, chúng tôi tiếp tục tiếp nhờ anh T., cán bộ phường Phong Khê dẫn vào một nhà xưởng sản xuất giấy khác. Trong quá trình tiếp cận, lò hơi của xí nghiệp này vẫn nhả khói đen cuồn cuộn và bốc mùi khét lẹt.
Điều đáng lưu ý là, khi thấy chúng tôi cầm máy ảnh, máy quay ghi lại ống khói, công nhân của xí nghiệp sản xuất giấy đã mang nước đến dập lửa. Sau khi khách rút lui, chính ống khói vừa được dập lại “nhả” ra lượng khói đen mù mịt, xộc thẳng lên trời.
Xung quanh đó, hàng chục những ống khói từ các nhà xưởng sản xuất giấy khác cũng liên tiếp “nhả” khói, khiến vùng trời Phong Khê “chìm” trong bầu khói đen u ám.
Cùng với khí thải, nước thải tại làng nghề sản xuất giấy Phong Khê cũng đang ngày ngày “bức tử” môi trường, khiến các con mương dẫn nước thải đổ ra sông nhuốm màu đỏ ngầu, bọt trắng xóa, bốc mùi hôi thối.
Trao đổi với phóng viên VietnamPlus, ông Lê Văn Tấn, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân phường Phong Khê cho biết, hiện nay, nghề chính của người dân địa phương là công nghiệp và dịch vụ. Trong đó, có hơn 200 doanh nghiệp-xí nghiệp hộ gia đình hoạt động trong lĩnh vực sản xuất và tái chế giấy.
Trong những năm qua, nhờ hoạt động sản xuất kinh doanh từ làng nghề này mà kinh tế địa phương ngày càng khởi sắc, đời sống của người dân không ngừng được nâng cao. Tuy nhiên, bên cạnh lợi nhuận kinh tế, một số xí nghiệp “ăn xổi, ở thì” vì vỡ nợ, làm ăn thua lỗ đã lén lút đốt rác thải khiến môi trường bị ô nhiễm.
“Chỉ tính từ Tết (đầu năm 2016) đến nay, chúng tôi đã phát hiện và thu giữ được hơn 1.000 tấn rác thải (nhựa, nilon, vải vụn dùng để đốt lò) tại các cơ sở sản xuất giấy. Việc đốt rác này thời gian trước rất nhiều, nhưng giờ chỉ còn hơn 10 hộ, và phần lớn các trường hợp này thường lén lút đốt lò vào ban đêm,” ông Tấn nói.
Về nguồn nước thải, Phó Chủ tịch phường Phong Khê cho biết, trước đây địa phương có hồ nước sinh học, nhưng về sau không đáp ứng được lượng nước xả thải. Một phần ở đây là do mình không lường trước được mức độ phát triển. “Chính vì thế, trong quá trình sản xuất, một phần nước thải vẫn bị xả trực tiếp ra mương, ra sông,” ông Tấn cho biết.
[Làng nghề sản xuất giấy Phong Khê chìm trong ô nhiễm nước và khí thải]
Nước thải làng nghề sản xuất giấy Phong Khê đang hàng ngày 'bức tử' môi trường. (Ảnh: Hùng Võ/Vietnam+) Mạnh tay xử phạt, cơ sở sản xuất vẫn vi phạm
Trước thắc mắc của phóng viên về việc xử phạt cơ sở gây ô nhiễm trên địa bàn phường Phong Khê, ông Lưu Xuân Hùng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ Môi trường tỉnh Bắc Ninh cho biết: Để ngăn ngừa các hành vi gây ô nhiễm, thời gian qua, Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh đã chỉ đạo các cơ quan ban ngành tiến hành kiểm tra, xử lý nghiêm các cơ sở vi phạm.
Theo đó, trong năn 2015, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh đã đình chỉ 5 cơ sở sản xuất có sử dụng vải vụn để làm nhiên liệu đốt lò hơi, gây ô nhiễm môi trường. Ngoài ra, tổ kiểm tra liên ngành của tỉnh cũng đã lập Tổ chốt chặn 24/24 giờ, để ngăn các phương tiện chở vải vụn vào làng nghề, ngừng cung cấp điện đối với các cơ sở sản xuất vi phạm.
“Tuy nhiên, việc sử dụng vải vụn có thể giúp các cơ sở xuất tiết kiệm được khoảng vài chục triệu mỗi ngày, nên sau một thời gian tạm ngừng, các cơ sở đã chuyển việc đốt rác và vận chuyển rác vào ban đêm, các ngày nghỉ. Một số trường hợp mặc dù đã bị xử phạt nhiều lần và thực hiện cam kết vẫn cố tình lưu giữ và đốt rác với hành vi phức tạp, tinh vi hơn,” ông Hùng nói.
Phó Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ Môi trường tỉnh Bắc Ninh cũng lưu ý, mặc dù Nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực môi trường quy định mức xử phạt rất cao, có thể xử phạt lên tới 2 tỷ đồng. Tuy nhiên, quá trình xử phạt các cơ sở vi phạm tại làng nghề Phong Khê vẫn còn tồn tại một số khó khăn.
“Ví dụ, để tiến hành đình chỉ một cơ sở sản xuất thì các cơ quan chức năng phải chứng minh được cơ sở vi phạm gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Tuy nhiên, với một làng nghề có hơn 200 cơ sở tham gia sản xuất, thì việc quy trách nhiệm cho một cơ sở gây ô nhiễm là rất khó,” ông Hùng dẫn chứng.
Mặc dù gặp khó trong kiểm soát cũng như xử phạt các cơ sở gây ô nhiễm, song đại diện Chi cục Bảo vệ Môi trường tỉnh Bắc Ninh cũng khẳng định, Bắc Ninh sẽ không đánh đổi vấn đề môi trường với phát triển kinh tế.
“Vì thế, trong thời gian tới, Bắc Ninh sẽ tiếp tục duy trì các Tổ chốt chặn 24/24 tại các tuyến đường ra, vào phường Phong Khê để kiểm soát việc tập kết, vận chuyển rác từ bên ngoài vào làng nghề. Với các cơ sở vi phạm, cơ quan chức năng sẽ ngừng cung cấp điện và xử phạt hành chính theo quy định,” ông Hùng nói.
Riêng với vấn đề nước thải, ông Hùng cho biết, trong thời gian qua, tỉnh Bắc Ninh đã tiến hành xây dựng đề án xử lý môi trường làng nghề Phong Khê, trong đó tập trung xây dựng dự án hệ thống xử lý nước thải làng nghề Phong Khê với công suất 1.000m3/ngày. Dự kiến, hệ thống xử lý nước thải này sẽ hoàn thành và đưa vào sử dụng trong tháng 7/2016./.
