Sau sự việc ba trẻ sơ sinh đã tử vong ngay sau khi được các y tá củaBệnh viện đa khoa huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị tiêm vắcxin viêm gan B (sơsinh), đã khiến cho rất nhiều phụ huynh tỏ ra băn khoăn về việc tiêmvắcxin phòng viêm gan B cho trẻ ngay sau khi sinh 24 giờ.
Để có được nhận định khách quan từ phía chuyên gia về vắcxin, phóng viên Vietnam+ đã cócuộc trao đổi với giáo sư-tiến sỹ Nguyễn Đình Bảng, Nguyên viện trưởng Viện Kiểmđịnh Vắcxin và Sinh phẩm y tế quốc gia về việc này.
[Ngừng dùng 2 lô vắcxin liên quan đến sự cố tử vong]
- Xin giáo sư cho biết ý kiến của mình về sự việc ba trẻ sơ sinh đã tử vong saukhi được các y tá của Bệnh viện đa khoa huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị tiêmvắcxin viêm gan B (sơ sinh).
Giáo sư Nguyễn Đình Bảng: Sự cố xảy ra đối với ba cháu bé ở tỉnh Quảng Trị làchuyện rất đáng tiếc và đau lòng. Việc các cháu bé tử vong sau khi tiêm vắcxinviêm gan B vừa qua gây ảnh hưởng đến những người làm công tác quản lý y tế vàcho toàn xã hội. Tuy nhiên, theo tôi chúng ta cũng cần những thông tin chính xác.
Bởi, hiện nay có một số báo đưa tin ba cháu bé này chết do vắcxin là chưa đúng.Vì trường hợp của ba cháu bé ở Quảng Trị, chưa thể khẳng định là do vắcxin mà chỉ cóthể nói ba cháu bé tử vong sau tiêm chủng.
- Sau khi tiêm 30 phút, ba cháu bé này đã tử vong. Ôngđánh giá như thế nào về hiện tượng trên?
Giáo sư Nguyễn Đình Bảng: Sự việc ba cháu bé tử vong một thời gian ngắn chỉvài chục phút sau tiêm, theo tôi đây là trường hợp mới xuất hiện lần đầu ở ViệtNam, đặc biệt tại một bệnh viện xảy ra đồng thời ba cháu bé tử vong sau ít phúttiêm vắcxin. Quả thực, đây là hiện tượng đau lòng cho gia đình và những bậc chamẹ.
Tôi nghĩ rằng, nói về nguyên nhân phải chờ kết luận cuối cùng từ phía BộY tế. Bởi, trẻ chết sau tiêm chủng có nhiều nguyên nhân, chứ không phải dovắcxin.
- Hiện nay, có nhiều ý kiến cho rằng việc tiêm vắcxin cho trẻ trong 24 giờ sausinh còn có nhiều khả năng rủi ro. Là một chuyên gia về lĩnh vực này, ông có thểphân tích sâu hơn cho độc giả về những rủi ro này?
Giáo sư Nguyễn Đình Bảng: Việc tiêm vắcxin cho trẻ 24 giờ sau khi sinh cóhai ưu điểm là: để kiểm soát được 100% trẻ được tiêm chủng sau khi sinh, thứ hainữa là để giải quyết được trường hợp những người mẹ có mang kháng nguyên củavirus viêm gan B, việc tiêm này nhằm góp phần làm âm tính hóa trường hợp cháu bésinh ra từ những người mẹ viêm gan B.
Tuy nhiên, trong trường hợp người mẹ bị nhiễm viêm gan B, khi họ sinh con ra thìđó là truyền kháng nguyên chứ không phải truyền virus. Hơn nữa, có kháng nguyênđó chưa chắc bị viêm gan, bởi không phải tất cả các kháng nguyên đều phát triểnthành viêm gan. Đặc biệt, để âm tính hóa kháng nguyên có virus viêm gan B ở trẻem thì phải tiêm nhiều mũi. Do vậy, theo tôi không nên tiêm chủng phòng bệnh nàyquá sớm cho trẻ.
- Cơ sở khoa học nào để ông khẳng định không nên tiêm phòng viêm gan B quá sớmcho trẻ?
Giáo sư Nguyễn Đình Bảng: Virus viêm gan lây qua ba con đường chính gồm: đườngtiêm truyền máu, hoặc tiêm chích ma túy (qua con đường tiêm chích). Cách lâytruyền thứ hai là qua hoạt động tình dục và con đường thứ ba là từ người mẹtruyền cho con.
Phân tích một cách khoa học như vậy, chúng ta thấy, đối với trẻ em mới sinh rathì có thể loại trừ phương án liên quan đến vấn đề tiêm chích và đường hoạt độngtình dục. Như vậy, chỉ còn khả năng thứ ba là truyền từ người mẹ sang con. Nếuchúng ta kiểm soát tốt người mẹ không bị viêm gan, thì con không bị sao. Chonên, vì phương diện bảo vệ của trẻ em, tôi nghĩ rằng không nên tiêm sớm quá chotrẻ. Vì bệnh này không lây cho trẻ trong trường hợp với những người mẹ không cóbệnh viêm gan.
Trẻ mới đẻ ra mà bị lây theo một trong ba con đường trên thì rất hiếm, nên theotôi, trong việc tiêm chủng phòng bệnh trên cho trẻ chúng ta không nên vội vàng.
Hiện tiêm cho trẻ sơ sinh chỉ có hai loại vắcxin phòng lao và viêm gan B. Tiêmvắcxin phòng lao cho trẻ sau khi sinh là hoàn toàn đúng, vì bệnh lao lây quađường hô hấp, từ ô nhiễm không khí, môi trường, người xung quanh, từ đó xâm nhậpvào trẻ mới sinh. Nhưng virus viêm gan B thì không lây dễ dàng như vi khuẩn lao,nên tôi chỉ ủng hộ tiêm vắcxin phòng lao cho trẻ nhỏ. Còn với vắcxin viêm gan B,về quan điểm cá nhân, tôi thấy chưa thuyết phục về mặt khoa học. Còn chủ trươnglớn của ngành y tế, tôi không có ý kiến gì phản bác, nhưng tôi vẫn không yên tâmvới cách tổ chức tiêm sớm quá.
Giáo sư-tiến sỹ Nguyễn Đình Bảng, Nguyên viện trưởng Viện Kiểmđịnh Vắc-xin và Sinh phẩm y tế quốc gia. (Ảnh: Thùy Giang/Vietnam+)
- Là một người có nhiều năm nghiên cứu, kiểm định về vắcxin, để tránh những rủi ro thì quan điểm của giáo sư về vấn đề này như thế nào?
Giáo sư Nguyễn Đình Bảng: Ở trẻ mới sinh từ 1-2 ngày tuổi thì khả năng thích ứngcủa trẻ với môi trường bên ngoài chưa có. Bởi trẻ đang nằm trong bụng người mẹ,ở nhiệt độ 37 độ, được bảo vệ rất tốt bởi nhiệt độ và nước ối xung quanh. Khitrẻ được đẻ ra trần trụi và tiếp xúc với môi trường bên ngoài, nếu nhà hộ sinhcó nhiệt độ điều hòa thì tốt cho trẻ hơn. Nhưng ở những vùng khó khăn, không cóđiều hòa nhiệt độ, khi trời nóng lên 39-40 độ, thì trẻ trẻ 1-2 ngày tuổi khóthích ứng với môi trường hơn.
Tôi cho rằng, để khắc phục trường hợp này, chỉ nên xem người mẹ có mang mầm bệnhviêm gan hay không. Bởi có rất nhiều bà mẹ không mang virus viêm gan mà tiêm chocon thì chưa hợp lý lắm, khi đó những trẻ sơ sinh đó vẫn có nhiều rủi ro. Theotôi, nếu người mẹ không bị viêm gan B, thì không nên tiêm chủng phòng bệnh nàyquá sớm cho trẻ.
- Có phụ huynh cho rằng, việc tiêm vắcxin ngay tại trạm hộ sinh thì có thể khôngyên tâm bằng tại các cơ sở chuyên tiêm chủng, xin ông cho biết ý kiến của mìnhvề vấn đề này?
Giáo sư Nguyễn Đình Bảng: Tôi cho rằng, việc tiêm vắcxin tại trạm hộ sinh làchưa hợp lý. Bởi các nữ hộ sinh, họ chỉ giỏi về đỡ đẻ, còn kỹ năng tiêm chủng họchưa được bồi dưỡng nhiều.
- Ở góc độ chuyên môn, xin ông cho biết việc tiêm nhanh hay tiêm chậm vắcxin cóảnh hưởng đến việc thích ứng của trẻ?
Giáo sư Nguyễn Đình Bảng: Trong tiêm chủng, việc tiêm nhanh quá cũng không được,phải tiêm đúng quy định của chương trình tiêm chủng mở rộng. Theo tôi, một cháubé vừa lọt lòng ra, chưa thích ứng được với môi trường, mà lại tiêm vắcxin làchất lạ vào cơ thể, nhất là vắcxin vừa lấy trong tủ lạnh ra, cơ thể đứa bé phảnứng lại là đúng. Tôi cho rằng, trong trường hợp vắcxin đó được lấy từ tủ lạnhra, thì người tiêm đúng ra nên để ngoài một chút, cho nhiệt độ của vắcxin tănglên gần tương đương với nhiệt độ cơ thể của trẻ.
Nếu là con cháu tôi, tôi sẽ không để tiêm ngay cho bé như thế. Tôi xin nhắc lại,trong tiêm chủng với trẻ sơ sinh, chúng ta không nên vội vàng quá, bởi trẻ saukhi sinh 1, 2 tháng, ba tháng, thậm chí đến 10 tháng sau vẫn có thể tiêm phòngđược. Đối với những trẻ mà người mẹ bị viêm gan B, một mũi tiêm ở nhà hộ sinhkhông thể tác động để âm tính được ngay những kháng nguyên có virus viêm gan B.
Tôi nghĩ rằng nếu còn tiếp tục cách tiêm như thế, khó tránh khỏi tai biến trongtương lai.
Xin cảm ơn giáo sư Nguyễn Đình Bảng!