Ngày 23/11, Bộ Ngoại giao Mỹ, Hội đồng An ninh Quốc gia và Lầu Năm Góc đều đồng thanh bày tỏ quan ngại về những căng thẳng mới xuất hiện ở vùng biển Hoa Đông.
Căng thẳng mới xuất hiện sau khi Bộ Quốc phòng Trung Quốc thông báo thiết lập Vùng nhận dạng phòng không tại vùng biển này, nơi đang có tranh chấp chủ quyền giữa Trung Quốc và Nhật Bản về nhóm đảo mà Trung Quốc gọi là Điếu Ngư còn Nhật Bản gọi là Senkaku.
Phóng viên TTXVN tại Washington dẫn phát biểu của Ngoại trưởng Mỹ John Kerry hối thúc Trung Quốc không nên thực thi lời đe dọa "áp dụng các biện pháp phòng thủ khẩn cấp" nhằm vào những máy bay mà Bắc Kinh cho là "không tuân thủ các mệnh lệnh khai báo thích hợp trong vùng nhận dạng phòng không của Trung Quốc ở Hoa Đông."
Nữ phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia của Nhà Trắng Caitlin Hayden cho rằng "những diễn biến leo thang" mới này càng làm tăng mối quan hệ vốn đã căng thẳng trong khu vực, gây ảnh hưởng tới các quyền lợi của Mỹ và các đồng minh.
Bà cho biết thêm Mỹ đã bày tỏ quan ngại sâu sắc với phía Trung Quốc, đồng thời đang phối hợp chặt chẽ với các đồng minh và bạn hữu trong khu vực trước những diễn biến đáng quan ngại này.
Theo thông báo từ Nhà Trắng, diễn biến mới ở vùng biển Hoa Đông sẽ là chủ đề được thảo luận trong chuyến thăm của Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden tới Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc vào đầu tháng 12 tới.
Trong khi đó, Lầu Năm Góc mô tả bước đi mới nhất của Trung Quốc là "hành động gây bất ổn nhằm làm thay đổi nguyên trạng của khu vực" và rằng, việc làm này của Bắc Kinh sẽ không làm thay đổi cách thức Mỹ tiến hành các hoạt động quân sự trong khu vực.
Những tuyên bố trên được đưa ra sau khi Bộ Quốc phòng Trung Quốc ngày 23/11 công bố việc lập Vùng nhận dạng phòng không trên biển Hoa Đông, kèm theo các quy định áp dụng tại khu vực này.
Thông báo của Bộ Quốc phòng Trung Quốc nêu rõ tất cả các máy bay qua lại vùng phòng không, gồm cả quần đảo Điếu Ngư mà Nhật Bản gọi là Senkaku, phải thông báo trước kế hoạch bay; hồi đáp "lập tức với thái độ chừng mực" qua sóng radio khi nhận được các yêu cầu nhận dạng từ nhà chức trách Trung Quốc; giữ liên lạc trong suốt quá trình bay; máy bay phải gắn logo và cờ hiệu rõ ràng.
Thông báo cũng cho biết các quy định trên có hiệu lực từ 10 giờ sáng ngày 23/11 và Trung Quốc sẽ "đưa ra các biện pháp quân sự khẩn cấp" nếu các máy bay bay qua khu vực trên không tuân thủ quy định.
Ngay sau tuyên bố của Trung Quốc, Vụ trưởng Vụ châu Á-Thái Bình Dương thuộc Bộ Ngoại giao Nhật Bản Junichi Ihara đã gọi điện cho Công sứ Đại sứ quán Trung Quốc tại Nhật Bản để bày tỏ phản đối, nhấn mạnh rằng hành động của Trung Quốc là "cực kỳ nguy hiểm" và "có thể dẫn tới những vụ việc không lường trước," làm gia tăng tình hình căng thẳng hiện nay trong quan hệ hai nước.
Ông Junichi Ihara nêu rõ Nhật Bản "không bao giờ chấp nhận vùng phòng không do Trung Quốc lập nên, vì nó bao gồm cả quần đảo Senkaku do Tokyo kiểm soát".
Thứ trưởng Ngoại giao Nhật Bản Akitaka Saiki dự kiến triệu Đại sứ Trung Quốc Trình Vĩnh Hoa trong ngày 25/11 để bày tỏ lập trưởng của Tokyo về vấn đề trên.
Quan hệ Trung Quốc-Nhật Bản rơi vào căng thẳng trong hơn hai năm qua, nhất là kể từ khi chính phủ Nhật Bản quốc hữu hóa 3 trong số 5 đảo chính trong quần đảo Senkaku/Điếu Ngư từ một chủ sở hữu tư nhân Nhật Bản hồi tháng 9/2012./.
