Tổng thống Mỹ Donald Trump. (Ảnh: THX/TTXVN) Thông tin về Tổng thống Mỹ Donald Trump một lần nữa tràn ngập các mặt báo khi ông phải đối mặt với các cuộc điều tra luận tội tại Hạ viện.
Hầu hết dư luận cho rằng tiến trình luận tội khó lật đổ được ông Trump, nhưng sau vụ việc này ông Trump sẽ gặp nhiều bất lợi trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020.
Nếu bản luận tội chỉ được thông qua tại Hạ viện và cuộc bỏ phiếu liên quan thất bại tại Thượng viện, nơi đảng Cộng hòa đang chiếm đa số, thì ông Trump dù thoát tội thì cũng sẽ để lại một "vết nhơ lịch sử."
Đảng Cộng hòa không hài lòng với việc ông Trump liên tục lên tiếng và nếu sau khi "người tố giác" ra làm chứng, tình hình trở nên bất lợi hơn với ông Trump, liệu có khả năng đảng Cộng hòa "thay Donald Trump bằng Mike Pence (Phó tổng thống Mỹ đương nhiệm) hay không?"
Theo tờ Tin tức Thế giới, ý tưởng “thay Trump bằng Pence” hiện chỉ giới hạn trong suy đoán và ít có khả năng xảy ra.
Ngược lại, gần đây các phương tiện truyền thông đã thảo luận về việc ông Trump có muốn ông Pence làm đối tác của mình hay không.
Nguyệt san Phố Wall từng dành hẳn một chuyên mục khuyến nghị Trump chọn cựu nữ Đại sứ Mỹ tại Liên hợp quốc Nikki Haley làm “phó tướng.”
[Tổng thống Mỹ bỏ ngỏ khả năng hợp tác với cuộc điều tra luận tội]
Vào thời điểm đó, ông Trump đã trả lời rằng đối tác tranh cử năm 2020 "100% là Pence," nhưng quan hệ Trump-Pence trở nên căng thẳng sau khi đảng Cộng hòa bị đánh bại trong bầu cử giữa nhiệm kỳ hồi năm 2018 và tin đồn về việc ông Trump thay “phó tướng” đã lan truyền.
Trên thực tế, để tạo điều kiện thuận lợi cho cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ-Trung tại Hội nghị G20 ở Osaka (Nhật Bản) vào cuối tháng 6/2019 hoặc các cuộc đàm phán thương mại với Trung Quốc, ông Trump đã yêu cầu ông Pence dừng 2 bài phát biểu liên quan tới sự kiện Thiên An Môn.
Pence được các phương tiện truyền thông tự do coi là một trong số ít "người lớn ổn định" trong Chính quyền Trump với ám chỉ rằng ông Trump và một số phụ tá chỉ là những đứa trẻ chưa trưởng thành.
Quan niệm bảo thủ, kinh nghiệm hành chính và phong cách làm việc của ông Pence đều "chính thống," mang tính đại diện cho đảng Cộng hòa hơn ông Trump, được nhiều giáo hữu phái Phúc Âm ưa chuộng.
Tuy nhiên, hơn 2 năm qua, do áp lực của "vầng hào quang" do ông Trump tạo ra, ông Pence đã không thể hiện được chính mình, nhiều hành động bị coi là nịnh bợ ông Trump.
Tại sao mối quan hệ giữa ông Trump và ông Pence thay đổi? Thứ nhất, vì ông Pence phù hợp hơn với kỳ vọng của những người Cộng hòa truyền thống.
Có tin đồn rằng con gái Ivanka Trump và con rể Jared Kushner của ông Trump từng đề xuất thay thế ông Pence.
Thứ hai, do vụ luận tội ông Trump liên quan tới cuộc đàm thoại vào hạ tuần tháng 7/2019 với người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky, một số hãng truyền thông Anh-Mỹ cho rằng nếu tiến trình điều tra không có lợi cho ông Trump, rất có khả năng đảng Cộng hòa sẽ ủng hộ “thay thế ông Trump bằng ông Pence” để tiếp tục đường lối của đảng Cộng hòa không bị gián đoạn.
Điều này khiến ông Trump trở nên xa lánh, thậm chí là ghét bỏ ông Pence.
Mấy chục năm nay, ông Pence luôn kiên định với vai trò một người bảo thủ trung thành.
Ông Pence làm việc thận trọng với trải nghiệm vượt trội so với ông Trump, cũng có tầm nhìn và tuân thủ nguyên tắc chiến lược hơn ông Trump. Bài phát biểu về Trung Quốc hồi tháng 10/2018 tại Viện Hudson ở Washington được coi là “tuyên ngôn Chiến tranh Lạnh mới với Trung Quốc” và được những người bảo thủ rất tán thưởng.
Trong khi đó, ông Trump thuộc phái “nhảy tường,” đảng nào có lợi thì tham gia, không được như ý là rút lui.
Vấn đề là hiện nay, đảng Cộng hòa dựa vào sự ủng hộ của ông Trump. Hơn 2 năm qua, nội các Mỹ liên tục thay đổi. Giờ trong nội các phần lớn là những người biết nghe lời ông Trump.
Còn tại Quốc hội, nghị sỹ nào chống ông Trump thì hoặc là từ bỏ không tranh cử, hoặc là thất cử và đảng Cộng hòa đã biến thành “đảng Donald Trump.”
Bên cạnh đó, Trump còn có thứ "vũ khí" mà Pence không có. Đó là sử dụng mạng xã hội Twitter để trực tiếp tương tác với cử tri, truyền cảm hứng cho người dân, tạo thanh thế cũng như để chống lại đảng Dân chủ, tấn công hoặc lôi kéo lãnh đạo các nước, bảo vệ lợi ích của bản thân.
Bất luận tồn tại chỉ trích rằng đây là chủ nghĩa dân túy kiểu Hitler thì việc ông Trump có thể tăng cường sự ủng hộ từ cơ sở có thể coi là “thiên hạ vô song” và khó có một lãnh đạo nào thuộc hai đảng bì nổi.
Có thể, không phải toàn bộ đảng Cộng hòa "tâm phục khẩu khục" ông Trump.
Nếu cuộc điều tra của Hạ viện phát hiện bằng chứng xác thực về việc ông Trump lạm quyền, vấn đề “bằng mặt không bẳng lòng” trong đảng Cộng hòa có thể trở nên nghiêm trọng hơn.
Những người không muốn chịu đựng Trump thêm 4 năm nữa có thể sẽ nổi dậy và thay thế ông Trump bằng ông Pence. Khả năng này gắn liền với hai yếu tố.
Một là, nếu tình hình có sự thay đổi trong lời khai "người tố giác," cuộc điều tra của Hạ viện và áp lực của dư luận khiến những người Cộng hòa theo đuổi bảo vệ đạo đức, rạch ròi thị phi sẽ từ bỏ ông Trump, thậm chí đồng ý luận tội ông.
Tuy nhiên, ông Trump từ lâu đã cảnh giác, sẽ chiến đấu ngoan cường. Thủ thuật “miệng lưỡi” của ông Trump có thể coi là tuyệt vời và rất khó để đảng Dân chủ có thể "giáng một đòn chí mạng" vào mình.
Thứ hai, nhân vật có sức hiệu triệu trong đảng Cộng hòa dám đứng ra “bắn phát súng đầu tiên vào ông Trump” vẫn chưa xuất hiện.
Lãnh đạo phe thiểu số tại Hạ viện McConnell gần đây giữ khoảng cách với ông Trump. Thượng nghị sỹ bang Utah (người từng đại diện cho đảng Cộng hòa tranh cử tổng thống năm 2012) Mitt Romney, Thượng nghị sỹ bang Arizona Jeff Flake, Thượng nghị sỹ bang Nebraska Ben Sasse đều không phục tùng ông Trump.
Thống đốc bang Vermont Phil Scott và Thống đốc bang Massachusetts Charlie Baker gần đây đã công khai ủng hộ Hạ viện điều tra ông Trump.
Tình hình trong đảng Cộng hòa đang có sự thay đổi, nếu những nhân vật nêu trên bắt tay nhau, ông Trump sẽ gặp rắc rối lớn.
Kỳ thực, Trump đã “bắt cóc” đảng Cộng hòa và hầu hết những người Cộng hòa đều tức giận mà không dám nói ra.
Nhưng một khi điều kiện "chín muồi" và ai đó dám lên tiếng kêu gọi chống Trump thì ông Pence mới có cơ hội.
Trước đây, các báo cáo nội bộ nói rằng hằng này, ông Trump đều gọi điện cho các nghị sỹ Quốc hội vừa để củng cố tình cảm vừa nhằm giành sự ủng hộ của họ.
Nhưng theo tờ The Hill, quan hệ giữa ông Trump và các nhà lập pháp thuộc đảng Cộng hòa đang dần trở nên xa cách.
Nếu muốn thay thế ông Trump bằng ông Pence, đảng Cộng cần phải khắc phục một số điểm sau: Thứ nhất, đảng Cộng hòa phải tránh rơi vào tình trạng chia rẽ. Nếu vì điều này mà thất bại trong bầu cử tổng thống năm 2020, đảng Cộng hòa sẽ tự hủy hoại tương lai chính trị và danh tiếng của chính mình.
Thứ hai, phải lấy đại cuộc làm trọng. Hầu hết những người Cộng hòa tin rằng ông Trump đạt được thành tựu chính trị, như chính sách nhập cư, cắt giảm thuế, chiến tranh thương mại để kiềm chế Trung Quốc…
Tất cả đều phù hợp với quan niệm bảo thủ. Cho nên, có quan điểm cho rằng thà chịu đựng sự kiêu ngạo của ông Trump còn hơn là thay đổi và thất bại.
Thứ ba, thời thế tạo anh hùng. Ông Trump giành được sự ủng hộ rất cao từ cơ sở. Vì vậy, những người khác, bao gồm ông Pence, phải chờ cơ hội.
Thế nhưng, cơ hội này chưa chắc đã xuất hiện trước sự phòng bị của ông Trump và các đồng minh trung thành./.
