Toàn cảnh phiên điều trần về vụ kiện giữa Bolivia và Chile tại IJC. (Nguồn: AFP/TTXVN) Ngày 5/5, Tổng thống Bolivia Evo Morales yêu cầu các bên thực thi luật pháp quốc tế về biển và loại trừ yếu tố chính trị trong vụ kiện tại Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) liên quan tới việc Bolivia đòi đường ra biển qua lãnh thổ Chile.
Tổng thống Morales đã kêu gọi các bên liên quan tôn trọng luật pháp quốc tế và không để vấn đề chính trị chi phối.
Theo ông, trong những vấn đề xã hội phần lớn các quyết định chính trị ảnh hưởng rất nhiều, tuy nhiên trong những tranh chấp giữa các quốc gia, các thỏa thuận và luật định là yếu tố cơ bản để giải quyết mọi bất đồng.
Giới chức Bolivia cho rằng thỏa thuận tự do đi lại, cũng như thỏa thuận hòa bình được ký năm 1904 với Chile được đánh giá là sẽ góp phần tăng cường trao đổi thương mại và đầu tư giữa hai nước, song các văn kiện này chưa bao giờ được thực thi.
Theo phía Bolivia, nước này có quyền được tự do đi đến các hải cảng trên bờ biển Thái Bình Dương, cũng như được thiết lập hải quan tại các cảng biển Antofagasta và Arica.
Trước đó, một ngày, Chile và Bolivia đã bắt đầu vụ kiện ra ICJ. Trong phiên giải trình các luận cứ của mình tại tòa, Chile cho rằng ICJ không có quyền tài phán đối với một vụ việc đã được quyết định bằng một hiệp ước có giá trị suốt 110 năm qua.
Theo lịch trình, Bolivia sẽ trực tiếp phản biện các lập luận của Chile vào ngày 6/5 tới. Phiên giải trình vòng hai sẽ diễn ra vào các ngày 7-8/5.
Trong cuộc Chiến tranh Thái Bình Dương (1879-1883), Bolivia đã mất toàn bộ 400km bờ biển và 120.000km2 các tỉnh giáp biển của mình vào tay Chile.
Trong hiệp ước lập lại hòa bình giữa hai nước ký hồi năm 1904, Chile đảm bảo một đường ra biển có chủ quyền cho Bolivia, đổi lại việc La Paz công nhận chủ quyền của Santiago tại những phần đất đã mất. Tuy nhiên, cho tới nay hai bên vẫn bất đồng trong việc diễn giải những điều khoản này và vẫn không có quan hệ ngoại giao chính thức.
Tháng 4/2013, Bolivia đã đệ đơn lên ICJ yêu cầu Chile phải đàm phán về một giải pháp cho vấn đề đường ra biển. Ban đầu Santiago từ chối công nhận quyền phán quyết của tòa án quốc tế trên, nhưng sau đó đã chấp nhận tham gia vụ kiện.
Do vụ tranh chấp về vấn đề biển, Bolivia và Chile không có quan hệ ngoại giao từ năm 1962 (trừ giai đoạn 1975-1978), mặc dù vẫn duy trì cơ quan lãnh sự quán của mỗi nước tại Santiago và La Paz./.
