Neuralink, công ty khởi nghiệp về công nghệ thần kinh do tỷ phú Elon Musk sáng lập, vừa ghi dấu một cột mốc quan trọng khi lần đầu tiên thực hiện thành công hai ca cấy chip vào não người chỉ trong một ngày.
Đây được xem là bước tiến lớn trong quá trình phát triển và hướng tới thương mại hóa công nghệ giao diện não – máy tính, mở ra triển vọng ứng dụng rộng rãi trong điều trị các bệnh lý thần kinh nghiêm trọng như liệt, mất khả năng giao tiếp hoặc rối loạn vận động.
Thông tin mới nhất được Teslarati – một công ty truyền thông đa nền tảng có trụ sở tại California, chuyên đưa tin về các dự án liên quan đến Elon Musk như Tesla, SpaceX và các công nghệ tiên tiến – đăng tải ngày 21/7 (giờ Mỹ).
Theo đó, hai bệnh nhân được xác định là số 8 và số 9 đã được cấy thiết bị mang tên “Link” vào cuối tuần trước. Con chip này có kích thước chỉ bằng một đồng xu, được cấy vào não họ thông qua phẫu thuật xâm lấn, nhằm ghi nhận và truyền tải tín hiệu thần kinh ra ngoài.
Neuralink không công bố chi tiết thời điểm thực hiện phẫu thuật, nhưng khẳng định cả hai ca đều được tiến hành trong cùng một ngày. Hiện tại, cả hai bệnh nhân đang trong giai đoạn hồi phục tốt, tinh thần ổn định và lạc quan, cho thấy bước khởi đầu tích cực cho tương lai của công nghệ này.
Neuralink, công ty do Elon Musk sáng lập, đang được xem là một trong những dự án táo bạo và tham vọng nhất trong lĩnh vực giao diện não – máy tính (Brain–Computer Interface, BCI).
Mục tiêu ban đầu của công nghệ này là hỗ trợ y tế, giúp những bệnh nhân bị liệt, tổn thương thần kinh hoặc mất khả năng giao tiếp có thể kết nối lại với thế giới thông qua việc điều khiển máy tính, điện thoại hay các thiết bị khác chỉ bằng suy nghĩ.
Tuy nhiên, khi nhìn xa hơn, Neuralink còn mở ra một viễn cảnh nơi con người không chỉ khôi phục chức năng đã mất mà còn có thể nâng cao năng lực vượt qua giới hạn sinh học tự nhiên, tạo ra những khả năng mà trước đây chỉ có trong khoa học viễn tưởng.
Trước hết, một trong những khả năng rõ rệt nhất là khôi phục và tăng cường chức năng vận động – cảm giác. Với Neuralink, người bị liệt có thể điều khiển xe lăn, tay chân giả hay thiết bị điện tử một cách mượt mà thông qua tín hiệu thần kinh.
Không chỉ dừng lại ở đó, công nghệ còn có tiềm năng tạo ra cảm giác nhân tạo, nghĩa là một bàn tay giả có thể “truyền” tín hiệu xúc giác về não, giúp người dùng cảm nhận vật thể gần như thật. Với người khỏe mạnh, điều này mở ra triển vọng điều khiển các thiết bị ngoại vi cực nhanh, không cần bàn phím hay màn hình cảm ứng, biến suy nghĩ thành hành động kỹ thuật số trong tích tắc.
Một khía cạnh khác đầy hứa hẹn là khả năng mở rộng trí nhớ và học tập. Về lý thuyết, Neuralink có thể hoạt động như một “ổ cứng mở rộng” cho não bộ, cho phép lưu trữ khối lượng dữ liệu khổng lồ và gọi lại chính xác bất cứ lúc nào.
Thay vì dành nhiều năm học ngoại ngữ, con người có thể “tải” trực tiếp ngôn ngữ đó vào não; thay vì rèn luyện kỹ năng qua thời gian dài, một lập trình viên hay phi công có thể nắm bắt kiến thức chỉ trong vài phút.
Không những thế, khả năng này còn đặc biệt hữu ích với những bệnh nhân mắc chứng suy giảm trí nhớ như Alzheimer, Parkinson, khi họ có thể được “bù đắp” bằng bộ nhớ nhân tạo, qua đó duy trì chất lượng cuộc sống.
Neuralink cũng có thể thay đổi hoàn toàn cách thức giao tiếp của loài người. Ý tưởng về “telepathy kỹ thuật số” – tức truyền tải suy nghĩ trực tiếp từ não người này sang người khác thông qua tín hiệu số hóa – vốn được xem là giả tưởng, nay trở thành khả năng hiện hữu.
Nếu thành công, điều này sẽ xóa bỏ giới hạn của ngôn ngữ, tốc độ nói hay viết, cho phép con người trao đổi ý tưởng và cảm xúc tức thì. Thậm chí, trong tương lai có thể hình thành những “mạng xã hội thần kinh”, nơi con người chia sẻ cảm nhận, hình ảnh trong đầu và trải nghiệm cá nhân theo thời gian thực, mở ra một kỷ nguyên giao tiếp hoàn toàn mới.
Một điểm nhấn đặc biệt khác là sự tích hợp giữa Neuralink và trí tuệ nhân tạo (AI). Elon Musk từng cảnh báo rằng nếu con người không “hòa nhập” với AI thì sẽ bị bỏ lại phía sau. Neuralink chính là cầu nối, cho phép não người truy cập trực tiếp vào sức mạnh tính toán và phân tích khổng lồ của AI, giống như một bộ não được mở rộng vô hạn.
Khi đó, nhà khoa học có thể tiến hành mô phỏng phức tạp trong đầu mà không cần máy tính truyền thống, bác sĩ có thể tham khảo dữ liệu y khoa ngay trong suy nghĩ khi đang phẫu thuật, còn nghệ sĩ có thể biến ý tưởng thành hình ảnh, âm nhạc tức thì. Điều này không chỉ tăng tốc tiến trình sáng tạo và nghiên cứu mà còn mở ra khả năng con người – AI hợp nhất thành một hệ thống nhận thức mới.
Ngoài ra, Neuralink còn có tiềm năng nâng cao sự sáng tạo, tập trung và khả năng nhận thức. Bằng cách kích thích chính xác các vùng não, nó có thể giúp con người tăng cường sự tập trung khi học tập, nâng cao năng lực giải quyết vấn đề hoặc khơi gợi cảm hứng sáng tạo. Một nhạc sĩ có thể “nghe” bản nhạc ngay trong đầu và ghi lại thành tác phẩm hoàn chỉnh; một nhà thiết kế có thể trực tiếp “vẽ” ra ý tưởng bằng suy nghĩ.
Trong tương lai xa hơn, khi con người hướng tới các hành tinh khác như sao Hỏa, Neuralink cũng có thể hỗ trợ việc thích nghi với môi trường khắc nghiệt. Công nghệ này có thể điều chỉnh nhận thức về đau đớn, đói khát, hoặc thậm chí tác động đến nhịp sinh học để giúp cơ thể duy trì sức khỏe trong điều kiện thiếu thốn tài nguyên.
Nó cũng có thể giúp phi hành gia giao tiếp tức thì trong khoảng cách vũ trụ, nơi các phương tiện truyền thông thông thường gặp giới hạn.
Dĩ nhiên, tất cả những triển vọng này hiện vẫn chủ yếu nằm ở mức giả thuyết và định hướng dài hạn. Neuralink mới chỉ ở giai đoạn thử nghiệm ban đầu trên động vật và con người, với những thành công bước đầu là cho phép bệnh nhân liệt điều khiển máy tính đơn giản.
Con đường từ thí nghiệm đến ứng dụng phổ biến vẫn còn đầy rẫy thách thức, từ rào cản kỹ thuật, y học đến các vấn đề đạo đức, quyền riêng tư và an ninh dữ liệu thần kinh.
Tuy nhiên Elon Musk rất tin tưởng vào triển vọng của Neuralink, nhấn mạnh công nghệ này có thể mang lại “những thay đổi mang tính cách mạng cho hàng triệu, thậm chí hàng tỷ người."
Được biết từ tháng 5/2023, Cơ quan Quản lý Dược phẩm và Thực phẩm Mỹ (FDA) đã cho phép Neuralink thử nghiệm cấy chip vào não người. Sau đó, đến tháng 9, Neuralink được phép tuyển bệnh nhân bại liệt cho thử nghiệm cấy ghép não người kéo dài 6 năm./.