Một nghiên cứu mới của Đại học Cambridge cho biết vào năm 1525, lần đầu tiên một bản đồ Đất Thánh được đưa vào Kinh Thánh, biến cuốn sách từ một văn bản tôn giáo thuần túy trở thành một tác phẩm thời Phục hưng, và về sau góp phần định hình quan niệm hiện đại về đường biên giới quốc gia.
Nghiên cứu, được công bố trên tạp chí The Journal of Theological Studies, lập luận rằng bản đồ do Lucas Cranach the Elder thực hiện và in tại Zürich đã đặt ra một tiền lệ vẫn còn ảnh hưởng đến cách chúng ta hiểu về phân chia lãnh thổ cho đến ngày nay.
Giáo sư Nathan MacDonald của Đại học Cambridge, tác giả nghiên cứu, mô tả việc đưa bản đồ này vào Kinh Thánh là “đồng thời là một trong những thất bại và thành tựu lớn nhất của ngành xuất bản."
Thất bại nằm ở khía cạnh địa đồ: bản đồ ban đầu được in ngược, khiến Địa Trung Hải xuất hiện ở phía Đông Palestine.
Giáo sư MacDonald cho biết: “Người châu Âu khi đó biết quá ít về khu vực này đến mức dường như không ai trong xưởng in nhận ra lỗi."
Tuy nhiên, thành tựu lại nằm ở tiền lệ mà nó tạo ra: bản đồ “đã thay đổi Kinh Thánh mãi mãi”, dẫn tới việc hầu hết các ấn bản Kinh Thánh ngày nay đều kèm bản đồ.
Bản đồ mô tả hành trình của dân Israel trong hoang mạc và đặc biệt là phân chia Đất Hứa thành 12 vùng lãnh thổ bộ tộc. Những ranh giới này - vốn là mối quan tâm của các học giả Cơ đốc, dựa trên các bản đồ Trung cổ cũ hơn, vốn dựa theo sử gia thế kỷ thứ nhất Josephus, người đã đơn giản hóa những mô tả phức tạp và mâu thuẫn trong sách Giôsuê.
Giáo sư MacDonald đặt câu hỏi về giả định của các bản đồ này đối với khái niệm phân chia lãnh thổ. Ông cho rằng những bản đồ Đất Thánh đầu tiên ấy “đã dẫn dắt cuộc cách mạng” trong nhận thức phổ biến về biên giới chính trị.
Khi ngày càng nhiều người tiếp cận được Kinh Thánh vào thế kỷ 17, quan điểm của xã hội về thế giới bắt đầu thay đổi. Dù ban đầu mục đích mang tính tâm linh trong thời Trung cổ, ý nghĩa Kinh Thánh về việc chia đất cho các bộ tộc cuối cùng đã được diễn giải lại theo hướng chính trị.
Giáo sư MacDonald giải thích: “Những đường kẻ trên bản đồ bắt đầu tượng trưng cho giới hạn của chủ quyền chính trị, thay vì những lời hứa thiêng liêng vô biên." Điều này làm thay đổi cách người ta hiểu các mô tả địa lý trong Kinh Thánh, biến một văn bản vốn không nói về biên giới quốc gia hiện đại thành ví dụ về “trật tự thế giới mà Thiên Chúa sắp đặt dựa trên các quốc gia."
Ảnh hưởng lịch sử này vẫn còn rõ nét và có tác động tới hiện tại. MacDonald lưu ý rằng Kinh Thánh đã góp phần hình thành những quan niệm về quốc gia-dân tộc và ranh giới lãnh thổ, được nhiều người coi là “được Kinh Thánh xác nhận, và vì thế là đúng đắn một cách căn bản.”
Ông bày tỏ lo ngại trước việc giản lược hóa các văn bản cổ phức tạp: “Chúng ta nên cảnh giác khi bất kỳ nhóm nào tuyên bố rằng cách tổ chức xã hội của họ có nền tảng thần học hay tôn giáo, bởi điều đó thường làm đơn giản hóa và bóp méo các văn bản cổ, vốn được viết trong những bối cảnh chính trị và tư tưởng hết sức khác biệt.”
MacDonald cho biết việc các chatbot trí tuệ nhân tạo hiện nay dễ dàng khẳng định rằng biên giới “mang tính Kinh Thánh” là một minh chứng cho sự giản lược ấy./.
Vì sao trong Kinh thánh không hề nhắc đến kim tự tháp Ai Cập?
Dù cùng tồn tại trong bối cảnh lịch sử, nhưng Kinh Thánh - bộ sử liệu tôn giáo quan trọng bậc nhất nhân loại - lại hoàn toàn không nhắc gì tới kim tự tháp Ai Cập. Vì sao lại có sự “né tránh” này?
