Toàn cảnh Cơ quan An ninh Quốc gia Hoa Kỳ tại Fort Meade, Maryland, ngày 31/5/2006. (Nguồn: AFP/TTXVN) Nhằm nhanh chóng khép lại vụ bê bối do thám của Cơ quan An ninh quốc gia Mỹ (NSA), chính quyền của Tổng thống Barack Obama và hai viện quốc hội mới đã đồng thời công bố những kế hoạch và dự luật siết chặt hoạt động do thám của cơ quan nói trên.
Ngày 25/3, Ủy ban Tình báo Hạ viện Mỹ đã công bố dự luật chung của hai viện quốc hội theo hướng chấm dứt hoàn toàn hoạt động thu thập thông tin khổng lồ của cơ quan này.
Nội dung cơ bản của dự luật này là NSA phải chấm dứt hành động do thám các cuộc gọi, thư điện tử (e-mail) cũng như dữ liệu trên Internet của các công dân Mỹ. Tuy nhiên, văn kiện này vẫn cho phép các cơ quan an ninh chính phủ thu thập thông tin về gián điệp và các phần tử khủng bố.
Trong khi đó, kế hoạch của Nhà Trắng cũng gồm các nội dung tương tự. Theo kế hoạch này, các công ty điện thoại sẽ có quyền lưu trữ những dữ liệu mang tính riêng tư này theo thời gian quy định.
NSA chỉ được phép thu thập dữ liệu cụ thể vì các lý do an ninh và bắt buộc phải có giấy phép của tòa, thời gian lưu trữ dữ liệu của cơ quan này cũng sẽ bị giảm xuống.
Trong một phản ứng đầu tiên, Chủ tịch Ủy ban Tình báo Thượng viện Dianne Feinstein khẳng định các thành viên ủy ban sẽ xem xét các văn kiện này theo hướng sẵn sàng cải tổ hoạt động của do thám của các cơ quan an ninh Mỹ nói chung và NSA nói riêng trên nền tảng đảm bảo an ninh quốc gia và không xâm phạm các quyền riêng tư của công dân.
Báo giới đánh giá với những nội dung cơ bản trên, kế hoạch của Nhà Trắng và dự luật của các nghị sỹ hai đảng thực chất là một giải pháp thỏa hiệp, cân bằng giữa những quan ngại về quyền riêng tư của công dân bị xâm phạm với những quan ngại về các hoạt động khủng bố, đồng thời đáp ứng thời hạn chót 28/3 mà Tổng thống Obama đã yêu cầu Bộ Tư pháp và cộng đồng tình báo Mỹ phải "xử lý" vấn đề NSA.
Edward Snowden - kẻ bị giới chức Mỹ coi là "kẻ tội đồ" khi phanh phui hoạt động do thám của NSA, cho rằng đây là một bước ngoặt trong các kế hoạch cải cách hoạt động tình báo của Nhà Trắng và Quốc hội Mỹ.
Vụ bê bối do thám bùng nổ từ hồi tháng 6/2013 đẩy giới tình báo Mỹ vốn ẩn mình trong bóng tối ra trước búa rìu dư luận khi các tiết lộ cho biết NSA đã thu thập các cuộc điện thoại, thư điện tử và dữ liệu mạng của tất cả các công dân Mỹ, đồng thời nghe lén nhiều nguyên thủ quốc gia, gây tổn hại nghiêm trọng tới hình ảnh của nước Mỹ cả trong và ngoài nước.
Vụ việc đã khiến các cơ quan lập pháp Mỹ phải nhanh chóng cải cách hệ thông tình báo nước này theo hướng không xâm phạm quyền riêng tư của công dân Mỹ trong khi vẫn đảm bảo được an ninh quốc gia.
Trung tuần tháng Một vừa qua, Tổng thống Obama đã có bài phát biểu về những đề xuất cải tổ và thay đổi các chương trình do thám của NSA.
Trong bài phát biểu dài 43 phút tại Bộ Tư pháp Mỹ, ông thông báo một loạt những thay đổi, bao gồm chấm dứt gần hết hoạt động theo dõi các nước đồng minh hoặc có quan hệ mật thiết với Mỹ và tiến hành giám sát tư pháp việc chính phủ thu thập thông tin hàng triệu cuộc gọi điện thoại của người dân Mỹ.
Vấn đề gây tranh cãi nhất là trong các đề xuất được nêu ra vẫn chưa xác định chính phủ hay một cơ quan nào sẽ lưu giữ bản ghi cuộc gọi được thu thập theo yêu cầu của các cơ quan tình báo Mỹ, mặc dù hồi giữa tháng 12/2013, Nhà Trắng từng đưa ra đề xuất để nhà cung cấp dịch vụ hoặc một bên thứ ba lưu giữ các dữ liệu này.
Tổng thống Obama đã đặt thời hạn chót 28/3 các cơ quan chức năng phải giải quyết dứt điểm vấn đề này./.
