Đầu tư ra nước ngoài trong thời gian gần đây ngày càng có xu hướng tăng lên. Tuynhiên, để hoạt động đầu tư ra nước ngoài có hiệu quả cũng như khuyến khích doanhnghiệp trong nước đầu tư ra nước ngoài, nhiều ý kiến cho rằng cần thêm những cơsở pháp lý và các quy định cụ thể cho phù hợp với thực tế.
Phóng viên TTXVN đã phỏng vấn Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đào Quang Thuxung quanh vấn đề trên.
- Xin Thứ trưởng cho biết tình hình đầu tư ra nước ngoài của Việt Nam hiệnnay?
Thứ trưởng Đào Quang Thu: Tính đến nay, tổng vốn đăng ký đầu tư ra nướcngoài của Việt Nam đạt trên 16,6 tỷ USD và vốn thực hiện 4 tỷ USD. Các hoạt độngđầu tư ra nước ngoài tập trung phần lớn vào những ngành, lĩnh vực phù hợp vớichiến lược phát triển của Việt Nam như dầu khí, thủy điện, trồng cây côngnghiệp, viễn thông, sản xuất, xuất khẩu và tiêu thụ hàng hóa của Việt Nam tạinước ngoài...
Phần lớn các dự án đầu tư quy mô lớn đang trong giai đoạn triển khai thực hiện.Tuy nhiên cũng đã có một số dự án hoạt động hiệu quả và đạt được những lợi íchkinh tế nhất định cho nhà đầu tư. Đánh giá hiệu quả đầu tư ra nước ngoài khôngchỉ dựa trên hiệu quả mang ngoại tệ về cho nền kinh tế mà còn dựa vào hiệu quảdự án mang lại liên quan đến chiến lược của đất nước.
Tôi cũng nhấn mạnh rằng đầu tư ra nước ngoài là cần thiết, nó khẳng định vị thếcủa Việt Nam trên trường quốc tế; góp phần thực hiện Chiến lược của đất nước vàtìm kiếm lợi nhuận mang về cho đất nước, cho doanh nghiệp.
Về cơ chế quản lý nguồn vốn đầu tư ra nước ngoài, theo chỉ đạo của Chính phủ,các dự án đều phải được xem xét trên các nguyên tắc đảm bảo phù hợp với Chiếnlược quốc gia và mang lại hiệu quả. Chính phủ đã ban hành đầy đủ các quy địnhpháp luật về quản lý dòng tiền ra, cơ chế quản lý đầu tư.
- Trong hoạt động đầu tư ra nước ngoài, doanh nghiệp Nhà nước vẫn chiếm ưuthế về nguồn vốn và dự án. Theo Thứ trưởng, việc quản lý chặt chẽ các dự án ,đặc biệt là các dự án sử dụng vốn Nhà nước vẫn cần phải có thêm các quy định cụthể nào nhằm phù hợp với thực tế?
Thứ trưởng Đào Quang Thu: Trong hoạt động đầu tư ra nước ngoài hiện nay,các doanh nghiệp Nhà nước vẫn là các đơn vị đi đầu trong các lĩnh vực thúc đẩyđầu tư của Việt Nam theo định hướng của Chính phủ. Các dự án của khối doanhnghiệp này đều là các dự án phù hợp với ngành nghề kinh doanh chính của doanhnghiệp thường có quy mô vốn đầu tư khá lớn, ngoài mục tiêu tìm kiếm lợi nhuậncòn góp phần thực hiện các mục tiêu an ninh quốc phòng của quốc gia và địnhhướng chiến lược phát triển của ngành.
Các dự án của khối doanh nghiệp Nhà nước khi đầu tư ra nước ngoài phải tuân thủcác quy định chung của pháp luật về đầu tư ra nước ngoài và các quy định riêngvề sử dụng vốn Nhà nước. Hệ thống văn bản hiện tại về đầu tư ra nước ngoài baogồm các quy định về cấp phép, quản lý hoạt động, chuyển vốn đầu tư, vấn đề tàichính đã được các bộ, ngành liên quan xây dựng một cách tương đối đầy đủ, thậmchí một số lĩnh vực đặc thù như đầu tư ra nước ngoài trong lĩnh vực dầu khí,trong lĩnh vực khoa học công nghệ cũng có nhưng văn bản pháp luật điều chỉnhriêng.
Tuy nhiên, các quy định về quản lý đầu tư, kinh doanh vốn Nhà nước nói chung vàđầu tư ra nước ngoài của các doanh nghiệp Nhà nước nói riêng cũng còn nhiều vấnđề bất cập, gây khó khăn cho công tác quản lý Nhà nước. Ngoài ra, do hoạt độngđầu tư ra nước ngoài xảy ra ở ngoài biên giới lãnh thổ, còn chịu sự tác động củacác quốc gia khác, quốc tế và khu vực, do đó, việc quản lý chặt chẽ các dự ánnày, đặc biệt là các dự án sử dụng vốn Nhà nước vẫn cần có thêm các quy định cụthể phù hợp với thực tế, bảo đảm cho việc quản lý chặt chẽ và sử dụng có hiệuquả dòng vốn đầu tư này.
Song song với việc nghiên cứu, hoàn thiện thêm về hệ thống chính sách, theo tôicần đẩy mạnh công tác phối hợp của các bộ, ngành, địa phương liên quan trongviệc thực hiện công tác hậu kiểm đối với các dự án đầu tư ra nước ngoài theo cácquy định đã có.
- Thứ trưởng cho biết định hướng đầu tư trực tiếp ra nước ngoài thời gian tớicủa Việt Nam như thế nào?
Thứ trưởng Đào Quang Thu: Định hướng đầu tư ra nước ngoài đã được Thủtướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 236/QĐ-TTg ngày 20/02/2009 về Đề án“Thúc đẩy đầu tư của Việt Nam ra nước ngoài.” Cụ thể, địa bàn đầu tư ra nướcngoài sẽ ưu tiên phát huy các tiềm năng từ bên ngoài phục vụ cho mục tiêu pháttriển đất nước; trong đó chú trọng các nước có biên giới gần. Bên cạnh đó, tiếptục khai thác và phát huy thế mạnh của các thành phần kinh tế Việt Nam trong đầutư vào các thị trường truyền thống như Lào, Campuchia, các nước trong khu vực,Liên bang Nga.... Đồng thời từng bước mở rộng đầu tư sang các nước và thị trườngmới như Mỹ Latinh, Đông Âu, châu Phi dựa trên cơ sở lợi thế so sánh và thực lựccủa các thành phần kinh tế Việt Nam.
- Vậy theo Thứ trưởng những lĩnh vực ưu tiên nào cần được chú trọng và cầnthêm những chính sách gì để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho công tác đầu tư ranước ngoài của Việt Nam trong thời gian tới?
Thứ trưởng Đào Quang Thu: Về lĩnh vực ưu tiên đầu tư ra nước ngoài,Chính phủ chỉ đạo, lựa chọn những ngành Việt Nam có lợi thế, phù hợp với Chiếnlược như lĩnh vực năng lượng, sản xuất điện năng, khai thác tài nguyên thiênnhiên; trong đó đặc biệt chú trọng các lĩnh vực thăm dò khai thác dầu khí vàkhoáng sản khác, lĩnh vực nuôi, trồng, sản xuất, chế biến, xuất khẩu các sảnphẩm nông nghiệp; trồng cây công nghiệp và chế biến các sản phẩm từ cây côngnghiệp, viễn thông. Đồng thời, khuyến khích và hỗ trợ các dự án đầu tư ra nướcngoài đáp ứng được các yêu cầu trong nước về nguyên liệu phục vụ sản xuất vàxuất khẩu hàng hóa, dịch vụ của Việt Nam.
Chính phủ Việt Nam sẽ đưa ra những chính sách để tạo thuận lợi hơn cho công tácđầu tư ra nước ngoài. Cụ thể xác định rõ vai trò quản lý Nhà nước đối với lĩnhvực đầu tư ra nước ngoài. Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý, chínhsách về đầu tư ra nước ngoài nhằm tạo điều kiện thuận lợi và định hướng cho cácdoanh nhân và doanh nghiệp đầu tư ra nước ngoài an toàn và hiệu quả. Bên cạnhđó, cải tiến thủ tục hành chính đối với đầu tư ra nước ngoài theo hướng đơn giảnthuận tiện, mở rộng hơn nữa các dự án thuộc diện đăng ký, giảm bớt sự can thiệpbằng các biện pháp hành chính ngay cả đối với các dự án sử dụng vốn nhà nước,tăng quyền chủ động, tự chịu trách nhiệm của doanh nghiệp.
Việc quy định đồng bộ các biện pháp khuyến khích và hỗ trợ đầu tư ra nước ngoàimột cách cụ thể, trong đó đặc biệt chú trọng các biện pháp hỗ trợ về cung cấpthông tin về môi trường, cơ hội đầu tư nước sở tại, bảo hộ quyền lợi của doanhnghiệp đầu tư ra nước ngoài trong quá trình kinh doanh ở nước ngoài cũng là vấnđề cần thiết.
Mặt khác, tập trung vào công tác quản lý, giám sát dự án sau cấp phép; trong đó,quản lý chặt chẽ đối với dòng vốn đầu tư ra nước ngoài có sử dụng vốn Nhà nước,bảo đảm sử dụng vốn Nhà nước được công khai, minh bạch và hiệu quả.
Xin trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!
Phóng viên TTXVN đã phỏng vấn Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đào Quang Thuxung quanh vấn đề trên.
- Xin Thứ trưởng cho biết tình hình đầu tư ra nước ngoài của Việt Nam hiệnnay?
Thứ trưởng Đào Quang Thu: Tính đến nay, tổng vốn đăng ký đầu tư ra nướcngoài của Việt Nam đạt trên 16,6 tỷ USD và vốn thực hiện 4 tỷ USD. Các hoạt độngđầu tư ra nước ngoài tập trung phần lớn vào những ngành, lĩnh vực phù hợp vớichiến lược phát triển của Việt Nam như dầu khí, thủy điện, trồng cây côngnghiệp, viễn thông, sản xuất, xuất khẩu và tiêu thụ hàng hóa của Việt Nam tạinước ngoài...
Phần lớn các dự án đầu tư quy mô lớn đang trong giai đoạn triển khai thực hiện.Tuy nhiên cũng đã có một số dự án hoạt động hiệu quả và đạt được những lợi íchkinh tế nhất định cho nhà đầu tư. Đánh giá hiệu quả đầu tư ra nước ngoài khôngchỉ dựa trên hiệu quả mang ngoại tệ về cho nền kinh tế mà còn dựa vào hiệu quảdự án mang lại liên quan đến chiến lược của đất nước.
Tôi cũng nhấn mạnh rằng đầu tư ra nước ngoài là cần thiết, nó khẳng định vị thếcủa Việt Nam trên trường quốc tế; góp phần thực hiện Chiến lược của đất nước vàtìm kiếm lợi nhuận mang về cho đất nước, cho doanh nghiệp.
Về cơ chế quản lý nguồn vốn đầu tư ra nước ngoài, theo chỉ đạo của Chính phủ,các dự án đều phải được xem xét trên các nguyên tắc đảm bảo phù hợp với Chiếnlược quốc gia và mang lại hiệu quả. Chính phủ đã ban hành đầy đủ các quy địnhpháp luật về quản lý dòng tiền ra, cơ chế quản lý đầu tư.
- Trong hoạt động đầu tư ra nước ngoài, doanh nghiệp Nhà nước vẫn chiếm ưuthế về nguồn vốn và dự án. Theo Thứ trưởng, việc quản lý chặt chẽ các dự án ,đặc biệt là các dự án sử dụng vốn Nhà nước vẫn cần phải có thêm các quy định cụthể nào nhằm phù hợp với thực tế?
Thứ trưởng Đào Quang Thu: Trong hoạt động đầu tư ra nước ngoài hiện nay,các doanh nghiệp Nhà nước vẫn là các đơn vị đi đầu trong các lĩnh vực thúc đẩyđầu tư của Việt Nam theo định hướng của Chính phủ. Các dự án của khối doanhnghiệp này đều là các dự án phù hợp với ngành nghề kinh doanh chính của doanhnghiệp thường có quy mô vốn đầu tư khá lớn, ngoài mục tiêu tìm kiếm lợi nhuậncòn góp phần thực hiện các mục tiêu an ninh quốc phòng của quốc gia và địnhhướng chiến lược phát triển của ngành.
Các dự án của khối doanh nghiệp Nhà nước khi đầu tư ra nước ngoài phải tuân thủcác quy định chung của pháp luật về đầu tư ra nước ngoài và các quy định riêngvề sử dụng vốn Nhà nước. Hệ thống văn bản hiện tại về đầu tư ra nước ngoài baogồm các quy định về cấp phép, quản lý hoạt động, chuyển vốn đầu tư, vấn đề tàichính đã được các bộ, ngành liên quan xây dựng một cách tương đối đầy đủ, thậmchí một số lĩnh vực đặc thù như đầu tư ra nước ngoài trong lĩnh vực dầu khí,trong lĩnh vực khoa học công nghệ cũng có nhưng văn bản pháp luật điều chỉnhriêng.
Tuy nhiên, các quy định về quản lý đầu tư, kinh doanh vốn Nhà nước nói chung vàđầu tư ra nước ngoài của các doanh nghiệp Nhà nước nói riêng cũng còn nhiều vấnđề bất cập, gây khó khăn cho công tác quản lý Nhà nước. Ngoài ra, do hoạt độngđầu tư ra nước ngoài xảy ra ở ngoài biên giới lãnh thổ, còn chịu sự tác động củacác quốc gia khác, quốc tế và khu vực, do đó, việc quản lý chặt chẽ các dự ánnày, đặc biệt là các dự án sử dụng vốn Nhà nước vẫn cần có thêm các quy định cụthể phù hợp với thực tế, bảo đảm cho việc quản lý chặt chẽ và sử dụng có hiệuquả dòng vốn đầu tư này.
Song song với việc nghiên cứu, hoàn thiện thêm về hệ thống chính sách, theo tôicần đẩy mạnh công tác phối hợp của các bộ, ngành, địa phương liên quan trongviệc thực hiện công tác hậu kiểm đối với các dự án đầu tư ra nước ngoài theo cácquy định đã có.
- Thứ trưởng cho biết định hướng đầu tư trực tiếp ra nước ngoài thời gian tớicủa Việt Nam như thế nào?
Thứ trưởng Đào Quang Thu: Định hướng đầu tư ra nước ngoài đã được Thủtướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 236/QĐ-TTg ngày 20/02/2009 về Đề án“Thúc đẩy đầu tư của Việt Nam ra nước ngoài.” Cụ thể, địa bàn đầu tư ra nướcngoài sẽ ưu tiên phát huy các tiềm năng từ bên ngoài phục vụ cho mục tiêu pháttriển đất nước; trong đó chú trọng các nước có biên giới gần. Bên cạnh đó, tiếptục khai thác và phát huy thế mạnh của các thành phần kinh tế Việt Nam trong đầutư vào các thị trường truyền thống như Lào, Campuchia, các nước trong khu vực,Liên bang Nga.... Đồng thời từng bước mở rộng đầu tư sang các nước và thị trườngmới như Mỹ Latinh, Đông Âu, châu Phi dựa trên cơ sở lợi thế so sánh và thực lựccủa các thành phần kinh tế Việt Nam.
- Vậy theo Thứ trưởng những lĩnh vực ưu tiên nào cần được chú trọng và cầnthêm những chính sách gì để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho công tác đầu tư ranước ngoài của Việt Nam trong thời gian tới?
Thứ trưởng Đào Quang Thu: Về lĩnh vực ưu tiên đầu tư ra nước ngoài,Chính phủ chỉ đạo, lựa chọn những ngành Việt Nam có lợi thế, phù hợp với Chiếnlược như lĩnh vực năng lượng, sản xuất điện năng, khai thác tài nguyên thiênnhiên; trong đó đặc biệt chú trọng các lĩnh vực thăm dò khai thác dầu khí vàkhoáng sản khác, lĩnh vực nuôi, trồng, sản xuất, chế biến, xuất khẩu các sảnphẩm nông nghiệp; trồng cây công nghiệp và chế biến các sản phẩm từ cây côngnghiệp, viễn thông. Đồng thời, khuyến khích và hỗ trợ các dự án đầu tư ra nướcngoài đáp ứng được các yêu cầu trong nước về nguyên liệu phục vụ sản xuất vàxuất khẩu hàng hóa, dịch vụ của Việt Nam.
Chính phủ Việt Nam sẽ đưa ra những chính sách để tạo thuận lợi hơn cho công tácđầu tư ra nước ngoài. Cụ thể xác định rõ vai trò quản lý Nhà nước đối với lĩnhvực đầu tư ra nước ngoài. Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý, chínhsách về đầu tư ra nước ngoài nhằm tạo điều kiện thuận lợi và định hướng cho cácdoanh nhân và doanh nghiệp đầu tư ra nước ngoài an toàn và hiệu quả. Bên cạnhđó, cải tiến thủ tục hành chính đối với đầu tư ra nước ngoài theo hướng đơn giảnthuận tiện, mở rộng hơn nữa các dự án thuộc diện đăng ký, giảm bớt sự can thiệpbằng các biện pháp hành chính ngay cả đối với các dự án sử dụng vốn nhà nước,tăng quyền chủ động, tự chịu trách nhiệm của doanh nghiệp.
Việc quy định đồng bộ các biện pháp khuyến khích và hỗ trợ đầu tư ra nước ngoàimột cách cụ thể, trong đó đặc biệt chú trọng các biện pháp hỗ trợ về cung cấpthông tin về môi trường, cơ hội đầu tư nước sở tại, bảo hộ quyền lợi của doanhnghiệp đầu tư ra nước ngoài trong quá trình kinh doanh ở nước ngoài cũng là vấnđề cần thiết.
Mặt khác, tập trung vào công tác quản lý, giám sát dự án sau cấp phép; trong đó,quản lý chặt chẽ đối với dòng vốn đầu tư ra nước ngoài có sử dụng vốn Nhà nước,bảo đảm sử dụng vốn Nhà nước được công khai, minh bạch và hiệu quả.
Xin trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!
Thúy Hiền (TTXVN)
