Chiều 12/3 tại Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ đã chính thức công bố Bộ Chỉ số Đổi mới Sáng tạo cấp địa phương (PII).
Theo đó, Top 10 các địa phương dẫn đầu về Đổi mới Sáng tạo bao gồm: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ, Bắc Ninh, Bà Rịa Vũng Tàu, Bình Dương, Quảng Ninh và Thái Nguyên.
Hà Nội là địa phương dẫn đầu về Chỉ số Đổi mới Sáng tạo cấp địa phương trong năm 2023.
Năm đầu tiên công bố Bộ Chỉ số Đổi mới Sáng tạo cấp địa phương
Năm 2023, lần đầu tiên Bộ Chỉ số được Học viện Khoa học Công nghệ và Đổi mới Sáng tạo (Bộ Khoa học và Công nghệ) xây dựng trên toàn quốc. Bộ Chỉ số hướng đến cung cấp bộ công cụ có cơ sở khoa học và thực tiễn cho lãnh đạo các cấp để ra quyết định, xây dựng và thực thi chính sách, cũng như cung cấp thông tin tham khảo hữu ích về môi trường đầu tư, điều kiện nguồn lực cho hoạt động sản xuất, kinh doanh ở địa phương.
Tại lễ công bố, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt nhấn mạnh: “Bộ tin rằng đây là một tài liệu hữu ích cung cấp các căn cứ khoa học và thực tiễn để các cơ quan, tổ chức, cá nhân trực tiếp là lãnh đạo các địa phương sử dụng trong việc xây dựng và thực thi các chính sách để đẩy mạnh phát triển kinh tế xã hội tại địa phương dựa trên Khoa học Công nghệ và Đổi mới Sáng tạo. Bộ Khoa học và Công nghệ cũng tin tưởng rằng đây cũng sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà đầu tư về môi trường đầu tư và điều kiện nguồn lực cho hoạt động sản xuất kinh doanh tại các địa phương.”
Bảng xếp hạng sẽ thể hiện hiện trạng mô hình phát triển kinh tế - xã hội dựa trên Khoa học Công nghệ và Đổi mới Sáng tạo của 63 tỉnh, thành phố trong năm 2023.
Năm 2022, Bộ Chỉ số đã được xây dựng thử nghiệm với 20 địa phương. Sau khi có kết quả, Chính phủ đã giao Bộ Khoa học và Công nghệ "triển khai xây dựng Bộ Chỉ số Đổi mới Sáng tạo cấp địa phương trên phạm vi toàn quốc từ năm 2023" (Nghị quyết số 10/NQ-CP ngày 3/2/2023).
PII được xây dựng bám sát cấu trúc của Bộ Chỉ số Đổi mới Sáng tạo toàn cầu GII (Global Innovation Index) do tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) công bố hàng năm và được Chính phủ sử dụng trong quản lý, điều hành từ năm 2017.
Nâng thứ hạng của Việt Nam trong Chỉ số Đổi mới Sáng tạo Toàn cầu
Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, PII có phạm vi rộng, toàn diện về phát triển Kinh tế Xã hội dựa trên Khoa học Công nghệ và Đổi mới Sáng tạo của các địa phương.
Do đó, Bộ Chỉ số sẽ là công cụ để mỗi tỉnh/thành phố soi chiếu được chi tiết góc độ ở các khía cạnh đầu ra, đầu vào, xác định rõ điểm mạnh, yếu, yếu tố tiềm năng và điều kiện cần thiết để thúc đẩy phát triển Kinh tế - Xã hội dựa trên Khoa học Công nghệ và Đổi mới Sáng tạo.
52 chỉ số đánh giá Đổi mới Sáng tạo mỗi địa phương
Bộ chỉ số PII năm 2023 có 52 chỉ số, chia làm 7 trụ cột (theo nguyên lý của Bộ Chỉ số GII) gồm:
- 5 trụ cột đầu vào phản ánh những yếu tố tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển Kinh tế - Xã hội dựa trên Khoa học Công nghệ và Đổi mới Sáng tạo bao gồm (1) Thể chế, (2) Vốn con người và Nghiên cứu và Phát triển, (3) Cơ sở hạ tầng, (4) Trình độ phát triển của thị trường và (5) Trình độ phát triển của doanh nghiệp.
- 2 trụ cột đầu ra phản ánh kết quả tác động của Khoa học Công nghệ và Đổi mới Sáng tạo vào phát triển Kinh tế - Xã hội bao gồm: (6) Sản phẩm tri thức, sáng tạo và công nghệ, (7) Tác động.
Dữ liệu phục vụ xây dựng Bộ Chỉ số PII 2023 được lấy từ hai nguồn chính. Nguồn thứ nhất từ số liệu thống kê, quản lý nhà nước được công bố chính thức từ các Bộ, cơ quan quản lí nhà nước, tổ chức ở trung ương (có 39/52 chỉ số) và nguồn thứ hai do các địa phương thu thập và cung cấp - kèm theo các tài liệu minh chứng (có 13/52 chỉ số).
Trong giai đoạn xử lí, phân tích dữ liệu, tính toán chỉ số và xây dựng báo cáo, Bộ Khoa học và Công nghệ đã thực hiện theo các chuẩn mực quốc tế và sau đó đã tiếp tục gửi tới chuyên gia quốc tế độc lập (do WIPO giới thiệu từ năm 2022) để chuyên gia đánh giá độc lập trên nhiều góc độ như phương pháp thiết kế Bộ Chỉ số, độ tin cậy của dữ liệu, kỹ thuật tính toán…
Kết quả đánh giá cho thấy sự phù hợp, tương đồng giữa kết quả PII 2023 với thực trạng phát triển Kinh tế - Xã hội của các địa phương.
Các địa phương thuộc nhóm dẫn đầu là các địa phương có điều kiện tự nhiên và địa lý thuận lợi (tập trung ở các vùng Đồng bằng sông Hồng, Đông Nam Bộ), có Ngành công nghiệp - xây dựng, dịch vụ chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu kinh tế, tập trung nhiều khu công nghiệp, có cơ sở hạ tầng phát triển và có hoạt động Khoa học Công nghệ và Đổi mới Sáng tạo mạnh mẽ.
Ngược lại, các địa phương thuộc nhóm cuối là các địa phương còn hạn chế trong phát triển Kinh tế - Xã hội, có vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên chưa thuận lợi cho phát triển và ứng dụng Khoa học Công nghệ và Đổi mới Sáng tạo vào phát triển Kinh tế - Xã hội (tập trung ở các vùng Tây Nguyên, Trung du và miền núi phía Bắc).
Bộ chỉ số PII cung cấp bức tranh thực tế, tổng thể về hiện trạng mô hình phát triển Kinh tế - Xã hội dựa trên Khoa học Công nghệ và Đổi mới Sáng tạo của từng địa phương.
Việc so sánh trực tiếp giữa các địa phương chỉ mang tính tương đối, không phải là mục đích chính của bộ chỉ số bởi mỗi địa phương có các điều kiện, đặc điểm, định hướng phát triển khác nhau. Nói cách khác, bộ chỉ số PII cung cấp căn cứ khoa học và các minh chứng về điểm mạnh, điểm yếu, về các yếu tố tiềm năng và các điều kiện cần thiết để phát triển Kinh tế - Xã hội dựa trên Khoa học Công nghệ và Đổi mới Sáng tạo của từng địa phương.
Năng lực, kết quả Đổi mới Sáng tạo của mỗi quốc gia hay địa phương là tổng hòa của nhiều yếu tố khác nhau. Do vậy GII, PII mới được tính toán tổng hợp từ nhiều chỉ số thành phần.
Việc đánh giá xếp hạng năng lực, kết quả Đổi mới Sáng tạo của quốc gia/địa phương là căn cứ vào những chỉ số tổng hợp này. Điểm số chi tiết của các trụ cột, các chỉ số thành phần không hẳn đã phản ánh kết quả tốt hay không tốt mà có thể phản ánh đặc điểm của mô hình phát triển dựa trên Khoa học Công nghệ và Đổi mới Sáng tạo của mỗi quốc gia và địa phương./.
