Viết hàng trăm lá thư tay gửi cho thân nhân các gia đình liệt sỹ để thông báo thông tin; từng cầm cố tài sản lớn nhất của gia đình để đi tìm đồng đội... đó là những việc làm thầm lặng của cựu chiến binh Nguyễn Ngọc Dậu (thành phốViệt Trì, Phú Thọ) suốt hơn 30 năm qua, như lời tri ân sâu sắc của ông đối với những người đồng độiđã vĩnh viễn nằm lại trong lòng đất Mẹ.
Bán bò, “cắm” sổ đỏ lo việc nghĩa
Trong căn nhà cấp bốn tuềnh toàng, bên chiếc tủ cũ kỹ đựng những bức thư củangười thân đồng đội, nhắc đến quá khứ, ông Dậu bồi hồi nhớ lại những ngày thángcùng đồng đội vào sinh ra tử. Đó là năm 1967, khi ông viết đơn bằng máu tìnhnguyện lên đường chiến đấu bảo vệ Tổ quốc và được điều về phục vụ tại Đoàn vậntải 3006, chiến đấu tại Khe Sanh, đường 9 Nam Lào.
Đến cuối năm 1968, ông được chuyển về Trung đoàn 28, Mặt trận Tây Nguyên. Tạiđây, trong một trận chiến, địch tấn công hỏa lực mạnh nên nhiều đồng đội của ôngđã hy sinh. Bản thân ông cũng bị thương. Chiến tranh kết thúc, ông chuyển ngànhvề công tác tại Nhà máy dệt Vĩnh Phú.
“Tôi là người may mắn còn sống sót sau những trận mưa bom, bão đạn của quân thù.Thật xót xa, máu của đồng đội tôi đã thấm đỏ đất Tây Nguyên, tự tay tôi đã chôncất 14 đồng chí. Lúc đó tôi đã tự nhủ, nếu còn sống trở về tôi sẽ đi tìm đồngđội của tôi.” Ông Dậu tâm sự.
Ngay khi trở về quê hương, ý nguyện tìm lại đồng đội luôn cháy trong tâm canông. Tuy vậy, thời điểm những năm 1978-1980, do kinh tế gia đình rất khó khăn,tài sản chẳng có gì đáng giá nên ông đành “lực bất tòng tâm.”
Hồi đó, với số lương ít ỏi khoảng 300.000 đồng/tháng, ông đã dành gần hết để muatem gửi thư cho thân nhân của những người đồng đội mà ông biết. Đồng thời, ôngthu thập thông tin đồng đội từ chương trình “Những người con hy sinh vì Tổ quốc”trên Đài tiếng nói Việt Nam. Sau khi có đầy đủ thông tin, ông lại tiếp tục gửithư cho các gia đình có người thân đang nằm lại chiến trường. Nhờ những bức thưcủa ông nhiều liệt sỹ đã trở về được với quê hương của mình.
Năm 2004, ông Dậu quyết tâm dồn hết sức của mình để thực hiện tâm nguyện đi tìmđồng đội.
“Hồi đó nhà tôi khó khăn lắm, năm miệng ăn chỉ trông chờ vào mấy sào ruộng. Chắtchiu, tiết kiệm từng đồng nhưng cũng chẳng đáng là bao. Cuối cùng tôi quyết địnhbán hai con bò - tài sản đáng giá nhất của gia đình - được vài triệu đồng.Chưa đủ, tôi tiếp tục thế chấp sổ đỏ. Tổng cộng được gần 10 triệu đồng, đủ chiphí lên đường đi tìm đồng đội,” ông Dậu kể.
Người cựu chiến binh bắt đầu liên lạc với gia đình đồng đội mà tự tay ông chôncất để bắt đầu chuyến hành trình. Dường như đồng đội của ông đã chỉ lối cho ôngthực hiện nghĩa cử này.
Chuyến đi đầu tiên, ông đã tìm được mộ liệt sỹ Hoàng Văn Thơm, quê ở xã YênNguyên, huyện Chiêm Hóa, Tuyên Quang. Cũng trong chuyến đi đó, ông đã dành thờigian khảo sát các nghĩa trang ở Buôn Ma Thuột, Krông Bút,…và tìm được thông tincủa hơn 400 liệt sỹ.
Ông Dậu nhớ mãi chuyến đi tìm hài cốt liệt sỹ Nguyễn Thanh Phúc, quê ở xã TràngĐà, thành phố Tuyên Quang (Tuyên Quang). Ông kể: "Năm 2004, tôi vào nghĩa trangBuôn Ma Thuột tìm được mộ liệt sỹ Phúc, tuy nhiên do hồi đó hoàn cảnh gia đìnhliệt sỹ Phúc còn khó khăn nên chưa có điều kiện đưa liệt sỹ về quê nhà. Đến năm2010, tôi lại tiếp tục cùng thân nhân gia đình liệt sỹ vào lại nghĩa trang BuônMa Thuột để tiến hành các thủ tục đưa liệt sỹ trở quê hương. Nhưng, không hiểutại sao lại có sự nhầm lẫn về địa chỉ trên tấm bia ghi tên liệt sỹ Phúc. Tôi nhớrất rõ chính tôi là người đã đi làm ảnh, tên và địa chỉ của liệt sỹ Phúc trêntấm bia đó năm 2004,” ông phân trần. Chuyến đi đó, ông Dậu phải trở về “taytrắng.”
Không nản chí, ông tiếp tục quay ra Bắc và một mình đi lo giấy tờ từ đơn vị cũcủa liệt sỹ Phúc. Sau khi xong giấy tờ, ông và người thân liệt sỹ Phúc lại vàoBuôn Ma Thuột và đã đưa được liệt sỹ Phúc về quê hương.
Sau chuyến đi kỷ niệm ấy, ông Dậu còn tổ chức thêm nhiều chuyến đi khác nữa.Tính đến nay, ông đã trực tiếp tìm được 50 hài cốt liệt sỹ, và gửi hơn 500 bứcthư thông tin về hài cốt liệt sỹ trên mọi miền Tổ quốc.
Không những thế, ông cùng Ban liên lạc Cựu chiến binh Sư đoàn 305 rà soát lạidanh sách các chiến sỹ của Sư đoàn đã hy sinh không có thân nhân thờ cúng. Rồiôngvà đồng đội xin được chính quyền địa phương một khoảnh đất tại nghĩa trang AnThái (Việt Trì, Phú Thọ) để tập kết toàn bộ 59 bộ hài cốt của liệt sỹ thuộc Sưđoàn 305.
Hàng năm, cứ vào dịp lễ tết, ông lại lên nghĩa trang thắp nén nhang thơm, tưởngnhớ về những người đồng đội của mình.
Trái tim vàng trong căn nhà “trống”
Có lẽ tài sản lớn nhất của người cựu chiến binh đã bước vào tuổi 70 bây giờ lànhững lá thư, những tình cảm chan chứa mà những thân nhân của đồng đội ông dànhcho ông.
Bà Trần Thị Kim, vợ của ông Dậu chia sẻ: "Năm xưa, khi ông ấy giấu vợ con bán bòvà thế chấp bìa đỏ để lấy tiền đi tìm đồng đội, tôi và các con đã phản đối, bởibản thân ông ấy là thương binh hạng 4/4, sức khỏe yếu, trong khi gia đình thìrất khó khăn. Nhưng sau này, tôi và các con rất ủng hộ việc làm của ông. Đó làviệc làm để phúc cho con cháu sau này.
Căn nhà cấp bốn đã được xây dựng cách đây mấy chục năm của gia đình ông Dậu hiệnkhông có đồ dùng nào có giá trị. Dù vậy, nơi đây vẫn là tổ ấm của những conngười có trái tim nhân hậu và luôn mở rộng cửa đón tiếp rất nhiều đoàn khách từmọi miền Tổ quốc tìm về nhờ ông Dậu đi tìm các liệt sỹ.
Ông Hoàng Văn Ngọc, con trai liệt sỹ Hoàng Xuân Lắm ở huyện Quảng Uyên, Cao Bằngđã viết những dòng thư đầy xúc động: "Tôi và gia đình đã lặn lội đi tìm phần mộcủa bố tôi bao nhiêu năm nhưng không có tin tức. Nhờ có ông Dậu mà bố tôi đãđược về yên nghỉ nơi chôn nhau cắt rốn. Gia đình tôi vô cùng cảm ơn ông."
Người cựu chiến binh đôn hậu tâm sự: “Chỉ khi nào tôi ngừng thở, tôi mới ngừngđi tìm những người đồng đội của tôi.” Nói rồi, ông lại cặm cụi với danh sáchnhững người đồng đội để chuẩn bị cho những chuyến đi mới./.
Bán bò, “cắm” sổ đỏ lo việc nghĩa
Trong căn nhà cấp bốn tuềnh toàng, bên chiếc tủ cũ kỹ đựng những bức thư củangười thân đồng đội, nhắc đến quá khứ, ông Dậu bồi hồi nhớ lại những ngày thángcùng đồng đội vào sinh ra tử. Đó là năm 1967, khi ông viết đơn bằng máu tìnhnguyện lên đường chiến đấu bảo vệ Tổ quốc và được điều về phục vụ tại Đoàn vậntải 3006, chiến đấu tại Khe Sanh, đường 9 Nam Lào.
Đến cuối năm 1968, ông được chuyển về Trung đoàn 28, Mặt trận Tây Nguyên. Tạiđây, trong một trận chiến, địch tấn công hỏa lực mạnh nên nhiều đồng đội của ôngđã hy sinh. Bản thân ông cũng bị thương. Chiến tranh kết thúc, ông chuyển ngànhvề công tác tại Nhà máy dệt Vĩnh Phú.
“Tôi là người may mắn còn sống sót sau những trận mưa bom, bão đạn của quân thù.Thật xót xa, máu của đồng đội tôi đã thấm đỏ đất Tây Nguyên, tự tay tôi đã chôncất 14 đồng chí. Lúc đó tôi đã tự nhủ, nếu còn sống trở về tôi sẽ đi tìm đồngđội của tôi.” Ông Dậu tâm sự.
Ngay khi trở về quê hương, ý nguyện tìm lại đồng đội luôn cháy trong tâm canông. Tuy vậy, thời điểm những năm 1978-1980, do kinh tế gia đình rất khó khăn,tài sản chẳng có gì đáng giá nên ông đành “lực bất tòng tâm.”
Hồi đó, với số lương ít ỏi khoảng 300.000 đồng/tháng, ông đã dành gần hết để muatem gửi thư cho thân nhân của những người đồng đội mà ông biết. Đồng thời, ôngthu thập thông tin đồng đội từ chương trình “Những người con hy sinh vì Tổ quốc”trên Đài tiếng nói Việt Nam. Sau khi có đầy đủ thông tin, ông lại tiếp tục gửithư cho các gia đình có người thân đang nằm lại chiến trường. Nhờ những bức thưcủa ông nhiều liệt sỹ đã trở về được với quê hương của mình.
Năm 2004, ông Dậu quyết tâm dồn hết sức của mình để thực hiện tâm nguyện đi tìmđồng đội.
“Hồi đó nhà tôi khó khăn lắm, năm miệng ăn chỉ trông chờ vào mấy sào ruộng. Chắtchiu, tiết kiệm từng đồng nhưng cũng chẳng đáng là bao. Cuối cùng tôi quyết địnhbán hai con bò - tài sản đáng giá nhất của gia đình - được vài triệu đồng.Chưa đủ, tôi tiếp tục thế chấp sổ đỏ. Tổng cộng được gần 10 triệu đồng, đủ chiphí lên đường đi tìm đồng đội,” ông Dậu kể.
Người cựu chiến binh bắt đầu liên lạc với gia đình đồng đội mà tự tay ông chôncất để bắt đầu chuyến hành trình. Dường như đồng đội của ông đã chỉ lối cho ôngthực hiện nghĩa cử này.
Chuyến đi đầu tiên, ông đã tìm được mộ liệt sỹ Hoàng Văn Thơm, quê ở xã YênNguyên, huyện Chiêm Hóa, Tuyên Quang. Cũng trong chuyến đi đó, ông đã dành thờigian khảo sát các nghĩa trang ở Buôn Ma Thuột, Krông Bút,…và tìm được thông tincủa hơn 400 liệt sỹ.
Ông Dậu nhớ mãi chuyến đi tìm hài cốt liệt sỹ Nguyễn Thanh Phúc, quê ở xã TràngĐà, thành phố Tuyên Quang (Tuyên Quang). Ông kể: "Năm 2004, tôi vào nghĩa trangBuôn Ma Thuột tìm được mộ liệt sỹ Phúc, tuy nhiên do hồi đó hoàn cảnh gia đìnhliệt sỹ Phúc còn khó khăn nên chưa có điều kiện đưa liệt sỹ về quê nhà. Đến năm2010, tôi lại tiếp tục cùng thân nhân gia đình liệt sỹ vào lại nghĩa trang BuônMa Thuột để tiến hành các thủ tục đưa liệt sỹ trở quê hương. Nhưng, không hiểutại sao lại có sự nhầm lẫn về địa chỉ trên tấm bia ghi tên liệt sỹ Phúc. Tôi nhớrất rõ chính tôi là người đã đi làm ảnh, tên và địa chỉ của liệt sỹ Phúc trêntấm bia đó năm 2004,” ông phân trần. Chuyến đi đó, ông Dậu phải trở về “taytrắng.”
Không nản chí, ông tiếp tục quay ra Bắc và một mình đi lo giấy tờ từ đơn vị cũcủa liệt sỹ Phúc. Sau khi xong giấy tờ, ông và người thân liệt sỹ Phúc lại vàoBuôn Ma Thuột và đã đưa được liệt sỹ Phúc về quê hương.
Sau chuyến đi kỷ niệm ấy, ông Dậu còn tổ chức thêm nhiều chuyến đi khác nữa.Tính đến nay, ông đã trực tiếp tìm được 50 hài cốt liệt sỹ, và gửi hơn 500 bứcthư thông tin về hài cốt liệt sỹ trên mọi miền Tổ quốc.
Không những thế, ông cùng Ban liên lạc Cựu chiến binh Sư đoàn 305 rà soát lạidanh sách các chiến sỹ của Sư đoàn đã hy sinh không có thân nhân thờ cúng. Rồiôngvà đồng đội xin được chính quyền địa phương một khoảnh đất tại nghĩa trang AnThái (Việt Trì, Phú Thọ) để tập kết toàn bộ 59 bộ hài cốt của liệt sỹ thuộc Sưđoàn 305.
Hàng năm, cứ vào dịp lễ tết, ông lại lên nghĩa trang thắp nén nhang thơm, tưởngnhớ về những người đồng đội của mình.
Trái tim vàng trong căn nhà “trống”
Có lẽ tài sản lớn nhất của người cựu chiến binh đã bước vào tuổi 70 bây giờ lànhững lá thư, những tình cảm chan chứa mà những thân nhân của đồng đội ông dànhcho ông.
Bà Trần Thị Kim, vợ của ông Dậu chia sẻ: "Năm xưa, khi ông ấy giấu vợ con bán bòvà thế chấp bìa đỏ để lấy tiền đi tìm đồng đội, tôi và các con đã phản đối, bởibản thân ông ấy là thương binh hạng 4/4, sức khỏe yếu, trong khi gia đình thìrất khó khăn. Nhưng sau này, tôi và các con rất ủng hộ việc làm của ông. Đó làviệc làm để phúc cho con cháu sau này.
Căn nhà cấp bốn đã được xây dựng cách đây mấy chục năm của gia đình ông Dậu hiệnkhông có đồ dùng nào có giá trị. Dù vậy, nơi đây vẫn là tổ ấm của những conngười có trái tim nhân hậu và luôn mở rộng cửa đón tiếp rất nhiều đoàn khách từmọi miền Tổ quốc tìm về nhờ ông Dậu đi tìm các liệt sỹ.
Ông Hoàng Văn Ngọc, con trai liệt sỹ Hoàng Xuân Lắm ở huyện Quảng Uyên, Cao Bằngđã viết những dòng thư đầy xúc động: "Tôi và gia đình đã lặn lội đi tìm phần mộcủa bố tôi bao nhiêu năm nhưng không có tin tức. Nhờ có ông Dậu mà bố tôi đãđược về yên nghỉ nơi chôn nhau cắt rốn. Gia đình tôi vô cùng cảm ơn ông."
Người cựu chiến binh đôn hậu tâm sự: “Chỉ khi nào tôi ngừng thở, tôi mới ngừngđi tìm những người đồng đội của tôi.” Nói rồi, ông lại cặm cụi với danh sáchnhững người đồng đội để chuẩn bị cho những chuyến đi mới./.
Vũ Bắc (TTXVN)
