Thủ tướng Anh Rishi Sunak đón Tổng thống Mỹ Joe Biden tại sân bay quốc tế Belfast, Bắc Ireland, ngày 11/4/2023. (Ảnh: AFP/TTXVN) Tổng thống Mỹ Joe Biden đã hội đàm với Thủ tướng Anh Rishi Sunak tại thành phố Belfast ở Bắc Ireland để kỷ niệm 25 năm ngày ký thỏa thuận hòa bình "Ngày thứ Sáu tốt lành."
Tại cuộc hội đàm - trong chuyến thăm chưa đầy 24 giờ - hai nhà lãnh đạo đã bày tỏ hy vọng các thể chế ở Bắc Ireland sẽ được khôi phục càng sớm càng tốt.
Theo Người Phát ngôn của Văn phòng Thủ tướng Anh, hai bên cho rằng lễ kỷ niệm thỏa thuận "Ngày thứ Sáu tốt lành" là thời điểm để đánh giá những tiến bộ mà Bắc Ireland đã đạt được trong 25 năm qua và "cam kết xây dựng một tương lai tươi sáng hơn."
Thủ tướng Sunak cảm ơn Tổng thống Biden về vai trò của Mỹ trong việc thúc đẩy sự thịnh vượng của Bắc Ireland. Ông cũng đánh giá cao mối quan hệ song phương đang phát triển tốt đẹp giữa Anh và Mỹ.
Sau cuộc hội đàm, Thủ tướng Sunak cho biết hai bên đã thảo luận về đầu tư kinh tế ở Bắc Ireland cũng như các vấn đề về chính sách đối ngoại. Ông khẳng định Anh và Mỹ là “đối tác và đồng minh gần gũi,” hợp tác trong nhiều lĩnh vực từ hỗ trợ Ukraine đến an ninh kinh tế - theo tờ Telegraph.
Ngay sau cuộc hội đàm, Tổng thống Biden đã gặp lãnh đạo của năm chính đảng lớn nhất Bắc Ireland trước khi có bài phát biểu tại Đại học Ulster ở Belfast để kỷ niệm 25 năm ngày ký thỏa thuận hòa bình.
Phát biểu tại Đại học Ulster, Tổng thống Biden khẳng định gìn giữ hòa bình và bảo vệ thỏa thuận "Ngày thứ Sáu tốt lành" là một ưu tiên đối với cả đảng Dân chủ và Cộng hòa ở Mỹ. Ông cũng bày tỏ hy vọng mô hình chia sẻ quyền lực ở Bắc Ireland sẽ sớm được khôi phục.
[Mỹ kêu gọi nhà lãnh đạo ở Bắc Ireland tuân thủ 'Ngày thứ Sáu tốt lành']
Tổng thống Mỹ cho biết 25 năm sau khi thỏa thuận hòa bình được ký, kinh tế Bắc Ireland đã tăng gấp đôi, bày tỏ tin tưởng nền kinh tế khu vực có thể tăng gấp ba trong những năm tới “nếu đi đúng hướng.”
Có rất nhiều công ty Mỹ muốn đầu tư vào Bắc Ireland, tuy nhiên khu vực khó có khả năng thu hút đầu tư nước ngoài nếu không có một chính quyền ổn định - ông Biden khẳng định.
Brexit đã gây ra những thách thức tại Bắc Ireland, song Khuôn khổ Windsor - thỏa thuận hậu Brexit mới giữa Anh và Liên minh châu Âu (EU) - là “bước quan trọng” giúp “duy trì và củng cố” thỏa thuận "Ngày thứ Sáu tốt lành” - Tổng thống Mỹ cho biết thêm.
Thỏa thuận "Ngày thứ Sáu tốt lành" - được ký vào ngày 10/4/1998 - đã chấm dứt ba thập kỷ xung đội tại Bắc Ireland và thiết lập chính quyền chia sẻ quyền lực tại Stormont bao gồm đại diện của hai cộng đồng theo chủ nghĩa hợp nhất ủng hộ Bắc Ireland nằm trong Vương quốc Anh và theo chủ nghĩa dân tộc ủng hộ Bắc Ireland sáp nhập với Cộng hòa Ireland.
Tại thời điểm đó, Chính quyền Mỹ đóng vai trò then chốt trong các cuộc đàm phán dẫn tới việc ký kết thỏa thuận.
Bắc Ireland đã không có chính quyền chia sẻ quyền lực kể từ tháng Năm năm ngoái, sau khi đảng Hợp nhất Dân chủ tẩy chay việc chia sẻ quyền lực để phản đối thỏa thuận hậu Brexit áp dụng cho khu vực.
Thủ tướng Anh Sunak khẳng định thỏa thuận Khuôn khổ Windsor đã giải quyết nhiều vấn đề, song đảng Hợp nhất Dân chủ - chính đảng lớn nhất tại khu vực - cho biết vẫn cần có những thay đổi để bảo vệ vị trí của Bắc Ireland trong Vương quốc Anh.
Tổng thống Mỹ Biden sẽ rời Belfast đến Dublin trong chuyến thăm bốn ngày tới Cộng hòa Ireland./.
