Ảnh chỉ mang tính minh họa. (Nguồn: Online Friday) Hội nghị liên Bộ trưởng Ngoại giao - Kinh tế APEC 2017 ngày 8/11/2017 đã thông qua hàng loạt văn kiện quan trọng, mang tính dấu ấn của năm APEC 2017. Một trong số đó bắt nguồn từ sáng kiến của Bộ Công Thương Việt Nam, đó là Khung thuận lợi hóa thương mại điện tử xuyên biên giới trong APEC.
APEC được thành lập với mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững và thịnh vượng ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Nhận thấy vai trò ngày càng tăng của thương mại điện tử trong việc nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp, thúc đẩy tăng trưởng bền vững và đẩy mạnh liên kết kinh tế khu vực, APEC đã đặt Thương mại điện tử thành một trong những trọng tâm lớn của Chương trình nghị sự năm nay.
Việc ra đời Khung thuận lợi hóa Thương mại điện tử xuyên biên giới như một thành quả của năm APEC 2017, cũng như sự xuất hiện của nhiều doanh nghiệp Thương mại điện tử hàng đầu thế giới (Alibaba, Facebook...) tại Việt Nam trong khuôn khổ Tuần lễ cấp cao APEC đã cho thấy tầm quan trọng của Thương mại điện tử cả từ góc nhìn chính sách cũng như kinh doanh trong bài toán hội nhập hiện nay.
[Doanh thu thương mại điện tử dự báo đạt 10 tỷ USD vào năm 2020]
Việt Nam đang ở đâu trong khu vực?
Thương mại điện tử xuyên biên giới hiện được coi là lĩnh vực phát triển nhanh nhất của thương mại thế giới. Từ xuất phát điểm gần như bằng 0 ở thời điểm hai thập kỷ trước, đến cuối năm 2016, Thương mại điện tử xuyên biên giới bao gồm: giao dịch doanh nghiệp - doanh nghiệp (B2B) và bán lẻ (B2C) ước tính đạt 1.920 tỷ USD trên toàn cầu.
Khu vực châu Á - Thái Bình Dương có khối lượng giao dịch lớn nhất thế giới, theo sau là khu vực Tây Âu và Bắc Mỹ.
Tính riêng về Thương mại điện tử B2C, doanh thu Thương mại điện tử B2C xuyên biên giới của khu vực châu Á - Thái Bình Dương năm 2016 đạt 144 tỷ USD, chiếm khoảng 35,9% doanh thu Thương mại điện tử xuyên biên giới B2C toàn cầu. Con số này được dự đoán sẽ tăng lên 467 tỷ USD và 47,9% vào năm 2020.
Trong suốt những năm qua, Bộ Công Thương đã tập trung, kiên trì xây dựng hành lang pháp lý, ban hành các cơ chế chính sách để tạo môi trường thuận lợi cho việc triển khai ứng dụng Thương mại điện tử ở Việt Nam.
Thống kê cho thấy thị trường Thương mại điện tử Việt Nam luôn tăng trưởng ở tốc độ cao (25-35%/năm), mức độ phổ cập Thương mại điện tử trong cộng đồng và doanh nghiệp đã ngang tầm, thậm chí vượt một số nước trong khu vực.
Cùng với tốc độ phát triển của công nghệ và hạ tầng viễn thông, Internet, hoạt động kinh doanh và mua sắm trên môi trường mạng đang trở thành một phần tất yếu của đời sống xã hội.
Theo kết quả khảo sát về tình hình phát triển Thương mại điện tử do Bộ Công Thương thực hiện, doanh số Thương mại điện tử bán lẻ Việt Nam năm 2016 đạt khoảng 5 tỷ USD và dự đoán sẽ duy trì tốc độ tăng trưởng trung bình khoảng 20%/năm, đạt 10 tỷ đô la Mỹ vào năm 2020, chiếm 5% tổng doanh thu bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng cả nước.
Thị trường Thương mại điện tử được dự đoán tiếp tục phát triển mạnh trong giai đoạn 2016-2020 dựa trên nền tảng pháp lý, hạ tầng kỹ thuật và mức độ hiểu biết của người tiêu dùng ngày một hoàn thiện.
Với lợi thế dân số trẻ, ước tính 30% dân số Việt Nam sẽ tham gia mua sắm trực tuyến vào năm 2020, giá trị mua hàng đạt mức trung bình 350 đô la Mỹ. Bên cạnh đó, Thương mại điện tử xuyên biên giới phát triển nhanh, phục vụ thiết thực hoạt động xuất nhập khẩu. Giao dịch Thương mại điện tử B2B dự đoán tác động tới 30% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu vào năm 2020.
Để thực hiện mục tiêu trên, Kế hoạch tổng thể phát triển Thương mại điện tử giai đoạn 2016 - 2020 do Thủ tướng Chính phủ ban hành đã đưa ra hàng loạt giải pháp, trong đó một nhóm giải pháp quan trọng cần tập trung thực hiện trong giai đoạn tới là phát triển các hệ thống hạ tầng thiết yếu cho Thương mại điện tử, bao gồm hạ tầng thanh toán, hạ tầng logistic, hệ thống chứng thực cho giao dịch điện tử v.v… hướng tới thiết lập một nền tảng hạ tầng đồng bộ, linh hoạt, hỗ trợ tối ưu nhất cho doanh nghiệp tham gia Thương mại điện tử.
Bên cạnh đó, Chính phủ đang chú trọng tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp, tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhanh chóng hấp thụ và phát triển được các công nghệ sản xuất kinh doanh mới thông qua nhiều văn bản pháp luật…
"Với nỗ lực đó của Chính phủ nhằm tạo môi trường thuận lợi cho ứng dụng Thương mại điện tử và kinh doanh số, bản thân doanh nghiệp cũng cần chủ động nắm bắt các cơ hội và xu hướng phát triển Thương mại điện tử trên thế giới, tận dụng tối đa lợi thế của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 để bứt phá, sáng tạo và đóng góp cho tăng trưởng kinh tế chung của đất nước," đại diện Bộ Công Thương khuyến nghị.
Doanh thu Thương mại điện tử. (Nguồn: VNEWS) Doanh nghiệp cần làm gì?
Việt Nam đang đứng trước cả những thuận lợi và thách thức mà vị trí địa lý này mang lại. Bên cạnh nhiều yếu tố, thì xu hướng hội nhập và toàn cầu hóa cũng đang tác động rất mạnh đến Thương mại điện tử Việt Nam, thể hiện ở dòng vốn đầu tư nước ngoài vào Việt Nam trong thời gian qua và cùng với vốn đầu tư là công nghệ và giải pháp.
Dưới tác động đó, các xu hướng phát triển của Thương mại điện tử Việt Nam thời gian tới sẽ không nằm ngoài những xu hướng chung của thế giới, cụ thể như các công nghệ đặc trưng của Cách mạng công nghiệp 4.0 (dữ liệu lớn, Internet của vạn vật, trí tuệ nhân tạo, sinh trắc học...) sẽ khởi nguồn những hình thái ứng dụng Thương mại điện tử mới trong thời gian tới.
Ngoài ra các mô hình kinh tế chia sẻ (Sharing Economy) dự báo sẽ phát triển mạnh, các phương thức bán hàng đa kênh (Omni Channel) được ứng dụng rộng rãi trong doanh nghiệp, trong khi Thương mại điện tửtrên di động và thanh toán di động trở nên phổ biến.
Nhìn rộng hơn ra bối cảnh nền kinh tế số và những chuyển động của cuộc cách mạng cách mạng công nghiệp lần thứ 4, Thương mại điện tử là phương tiện hiệu quả hỗ trợ doanh nghiệp gia nhập chuỗi cung ứng quốc gia và khu vực, nâng cao tính cạnh tranh và thực hiện thành công quá trình chuyển đổi số.
Tại Việt Nam, các doanh nghiệp nhỏ, vừa và siêu nhỏ chiếm hơn 90% trong tổng số doanh nghiệp cả nước, Dự báo Thương mại điện tử và công nghệ số đang mở ra cơ hội cho doanh nghiệp vừa và nhỏ rút ngắn khoảng cách với các doanh nghiệp lớn, nhờ vào tính cạnh tranh bình đẳng và linh hoạt của môi trường kinh doanh số.
Yếu tố có vai trò quyết định đối với thành công của doanh nghiệp trong bối cảnh hiện nay là trình độ khai thác và tiếp cận công nghệ, cũng như phương thức tổ chức hoạt động kinh doanh và mạng lưới kết nối đối tác.
Để cạnh tranh trong môi trường năng động và có hàm lượng công nghệ cao này của nền kinh tế số, doanh nghiệp cần đổi mới cách tư duy, xây dựng những mô hình kinh doanh mang tính sáng tạo, tránh lối mòn của các doanh nghiệp đi trước.
Các doanh nghiệp vừa và nhỏ có lợi thế về tính linh hoạt trong mô hình tổ chức hoạt động và khả năng sáng tạo, học tập cái mới, nhưng có thể còn hạn chế về vốn và năng lực nghiên cứu, do vậy, việc chủ động trang bị kiến thức, đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu chuyển đổi số, mạnh dạn áp dụng các mô hình Thương mại điện tử mới và chú trọng xây dựng uy tín, thương hiệu trên môi trường trực tuyến là những mục tiêu thiết yếu cần hướng tới để phát huy hơn nữa các lợi ích của Thương mại điện tử nói riêng cũng như hòa nhập vào dòng chảy của nền kinh tế số nói chung.
Nhằm phát huy hơn nữa động lực tăng trưởng của Thương mại điện tử xuyên biên giới, đóng góp tích cực cho liên kết thương mại và kinh tế khu vực, Việt Nam đã đề xuất, chủ trì xây dựng sáng kiến về Khung thuận lợi hóa Thương mại điện tử xuyên biên giới trong APEC và coi đây là một nội dung quan trọng của chương trình nghị sự APEC 2017. Khung Thuận lợi hóa này tập trung vào 5 trụ cột gồm:
Hoàn thiện và hài hòa hóa khung pháp lý TMĐT của các nền kinh tế APEC nhằm tạo thuận lợi cho Thương mại điện tử xuyên biên giới trong khu vực; Tăng cường xây dựng năng lực để các nền kinh tế APEC có thể hỗ trợ các doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ tham gia vào thị trường Thương mại điện tử xuyên biên giới trong khu vực và trên toàn thế giới.
Tiếp đến là Thúc đẩy hoạt động bảo vệ dữ liệu cá nhân xuyên biên giới thông qua việc thực hiện các chương trình đang triển khai của APEC; Thuận lợi hóa thương mại phi giấy tờ trong khu vực và Giải quyết những vấn đề mới và liên quan đến nhiều bên trong Thương mại điện tử xuyên biên giới.
