Năm 2025, Bộ Xây dựng đã tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm, trọng điểm trên mọi lĩnh vực quản lý của ngành và đã đạt nhiều kết quả nổi bật, đặc biệt trong kết cấu hạ tầng, góp phần sớm phát huy hiệu quả đầu tư, phục vụ mục tiêu tăng trưởng kinh tế trong giai đoạn tới.
Đột phá trong đầu tư hạ tầng
Tại Hội nghị tổng kết công tác năm 2025 và triển khai nhiệm vụ trọng tâm năm 2026 của Bộ Xây dựng vào sáng nay (ngày 21/12), theo ông Nguyễn Việt Hùng, Thứ trưởng Bộ Xây dựng, năm qua đã đánh dấu sự đột phá trong đầu tư kết cấu hạ tầng trong nhiều lĩnh cực.
Cụ thể, với đường bộ, đến hết năm 2025 sẽ hoàn thành 3.345km tuyến chính cao tốc, 458km nút giao và đường dẫn (tổng 3.803km đường bộ cao tốc); 1.701km đường bộ ven biển, đây là những bước tiến lớn so với các năm trước, thể hiện kết quả của phong trào thi đua “500 ngày đêm thi đua hoàn thành 3.000km đường bộ cao tốc” và việc huy động tổng lực nguồn lực cho cao tốc; các dự án cao tốc khác đang triển khai thi công cơ bản bám sát tiến độ đề ra.
Tính riêng trong năm 2025, hoàn thành 1.491km đường bộ cao tốc; 456km đường quốc lộ; 251km đường ven biển, đặc biệt là đã hoàn thành, thông xe toàn tuyến cao tốc Bắc-Nam từ Cao Bằng đến Cà Mau, đang tiếp tục triển khai cao tốc Cà Mau-Cái Nước, các cao tốc trục ngang như Tân Phú-Bảo Lộc, cao tốc Quy Nhơn-Pleiku, đường giao thông Đất Mũi-Cảng Hòn Khoai,...
Lĩnh vực đường sắt đã khởi công Dự án thành phần 1 Dự án Đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng, tuyến số 5 đường sắt đô thị Văn Cao-Ngọc Khánh-Láng-Hòa Lạc (Hà Nội) và tuyến tàu điện đô thị đoạn 1 Phú Quốc (tỉnh An Giang); tích cực chuẩn bị để phấn đấu khởi công Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc-Nam trong năm 2026.
Hàng không đã hoàn thành Dự án Nhà ga T3-Cảng Hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất; mở rộng Nhà ga hành khách quốc tế T2-Cảng Hàng không quốc tế Nội Bài; đặc biệt là đã hoàn thành một số công trình thuộc Cảng Hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn 1 và thực hiện đón các chuyến bay kỹ thuật đầu tiên vào ngày 19/12/2025, nâng tổng công suất khai thác các trung tâm đầu mối vận tải hàng không cả nước từ 92,4 triệu hành khách/năm (năm 2020) lên 155 triệu hành khách/năm (năm 2025), tăng 1,6 lần.
Bộ Xây dựng đã tập trung nghiên cứu, hoàn thiện và phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không, sân bay toàn quốc đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 với mục tiêu phát triển hệ thống đồng bộ, hiện đại, đáp ứng nhu cầu vận tải, hội nhập quốc tế và đảm bảo an ninh quốc phòng. Trong đó, ưu tiên đầu tư các cảng hàng không lớn tại thành phố Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, đồng thời định hướng hình thành 34 cảng hàng không đến năm 2050 (15 quốc tế và 19 quốc nội); phê duyệt điều chỉnh quy hoạch đối với các Cảng Hàng không quốc tế: Vinh, Phú Quốc, Gia Bình…
Thu hút các hãng hàng không quốc tế đến khai thác tại sân bay Long Thành
Đường thủy nội địa, hàng hải đã hoàn thành đầu tư, đưa vào khai thác bến 3, 4, 5, 6 tại Cảng biển Lạch Huyện; tổ chức khởi công các dự án cảng Hòn Khoai và Bãi Gốc; các dự án được về hàng hải và đường thủy như: Dự án đầu tư xây dựng công trình cải tạo, nâng cấp luồng Quy Nhơn, Dự án đầu tư xây dựng công trình nâng cấp tuyến luồng Cái Mép-Thị Vải từ phao số “0” vào khu bến cảng container Cái Mép, Dự án Phát triển các hành lang đường thủy và logistics khu vực phía Nam đã đưa năng lực hệ thống cảng biển đến nay khoảng 900 triệu tấn/năm, tăng gần 1,3 lần so với 730 triệu tấn/năm của năm 2020, góp phần thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu và phát triển kinh tế biển.
Về thu hút nguồn vốn, theo Thứ trưởng Hùng, tổng số vốn huy động từ khu vực tư nhân tham gia đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng quốc gia ước khoảng 3,84 triệu tỷ đồng (chiếm 74,6% tổng nguồn vốn). Bộ Xây dựng đã thực hiện đề xuất nhiều cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt nhằm thu hút và thúc đẩy hiệu quả đầu tư công, đầu tư tư nhân tạo điều kiện đẩy nhanh tiến độ các dự án hạ tầng trọng điểm (đường bộ cao tốc, đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị, nhà ở xã hội...), bảo đảm sử dụng vốn kịp thời, đúng mục tiêu và phát huy tối đa hiệu quả nguồn lực, thể hiện tư duy đổi mới, tầm nhìn dài hạn và khát vọng phát triển đất nước nhanh, bền vững, tạo động lực lan tỏa mạnh mẽ cho liên kết vùng, phát triển đô thị và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Ngoài ra, Bộ Xây dựng tập trung nghiên cứu, hoàn thiện các cơ chế, chính sách đặc thù cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc-Nam, trong đó đã bổ sung nghiên cứu thêm các phương thức đầu tư tư nhân nhằm tạo khung pháp lý thuận lợi hơn để thu hút các nhà đầu tư tư nhân trong và ngoài nước. Đây là bước đổi mới quan trọng, vừa giảm gánh nặng ngân sách nhà nước, vừa khuyến khích doanh nghiệp tham gia vào các công trình hạ tầng chiến lược, nâng cao năng lực cạnh tranh.
Năm 2025, Bộ Xây dựng đã giải ngân 64.551/83.057 tỷ đồng, đạt 78,13% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ đã giao. Bộ đang tích cực nghiệm thu, thanh toán khối lượng đã hoàn thành để phấn đấu hoàn thành kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao năm 2025 (tối thiểu đạt trên 95%).
Chú trọng đầu tư đường sắt
Bên cạnh kết quả tích cực đã đạt được, Thứ trưởng Hùng cũng thừa nhận, một số giải pháp, chính sách quản lý Nhà nước chưa đáp ứng kịp đà phát triển nhanh của kết cấu hạ tầng giao thông; tình trạng ùn tắc giao thông, ngập lụt tại các đô thị lớn vẫn xảy ra.
Nguyên nhân được lãnh đạo Bộ Xây dựng chỉ ra chủ yếu do tốc độ đô thị hóa nhanh, mật độ phương tiện tăng cao, hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng thoát nước chưa theo kịp công tác quy hoạch, tổ chức giao thông và phối hợp giữa các ngành, địa phương có nơi chưa đồng bộ; nguồn lực đầu tư còn hạn chế, trong khi biến đổi khí hậu, mưa lớn cực đoan diễn biến ngày càng phức tạp.
“Tiến độ giải ngân đầu năm 2025 tại một số dự án còn chậm, một phần do công tác dự báo, xây dựng kế hoạch của một số đơn vị chưa sát thực tế, chưa lường hết rủi ro; các đợt thời tiết cực đoan, khắc nghiệt đã làm gián đoạn thi công trên diện rộng, ảnh hưởng trực tiếp đến mốc tiến độ và kế hoạch giải ngân. Công tác giải phóng mặt bằng tại nhiều dự án vẫn chậm; một số địa phương còn lúng túng trong tổ chức thực hiện quy hoạch và thủ tục đầu tư, kéo dài thời gian triển khai dự án,” Thứ trưởng Hùng đánh giá.
Đưa ra nhiệm vụ và giải pháp năm 2026, Bộ Xây dựng tiếp tục hoàn thiện thể chế, xây dựng văn bản quy phạm pháp luật; quản lý vận tải, bảo đảm trật tự, an toàn giao thông; chuyển đổi số, đầu tư xây dựng, phát triển kết cấu hạ tầng giao thông…
Cụ thể, Bộ Xây dựng theo dõi, kiểm tra, đôn đốc về chất lượng, tiến độ thi công, đảm bảo an toàn giao thông, an toàn lao động và vệ sinh môi trường các công trình, dự án thuộc các lĩnh vực đường bộ, đường sắt, hàng không, đường thủy nội địa, hàng hải; đặc biệt là các dự án trọng điểm; phối hợp chặt chẽ với các địa phương giải quyết dứt điểm nguồn vật liệu cho các dự án.
Bộ cũng sẽ tập trung hoàn thiện các thủ tục để khởi công Dự án thành phần 2 dự án tuyến đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng; triển khai lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc -Nam; triển khai chuẩn bị đầu tư các dự án đường sắt nguồn vốn trung hạn 2026-2030; thực hiện công bố giá vật liệu xây dựng; rà soát, điều chỉnh, bổ sung các định mức, đơn giá xây dựng áp dụng cho các công trình giao thông trọng điểm.
Để đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP cả nước từ 10% trở lên năm 2026, lĩnh vực vận tải cần phấn đấu đạt mức tăng trưởng sản lượng vận chuyển hàng hoá đạt tối thiểu 15% trong năm 2026, Bộ Xây dựng tập trung nghiên cứu xây dựng đề án cơ sở dữ liệu vận tải liên thông, tích hợp dữ liệu từ cảng biển, cảng cạn, ga đường sắt, sân bay, bến thủy để đồng bộ luồng thông tin-luồng hàng để có thể hình thành sàn giao dịch vận tải trong những năm tới.../.