Tại phiên trọng thể Ngày hội Việt Nam 2019 (AI4VN Summit 2019), các chuyên gia quốc tế đã có những chia sẻ hết sức thiết thực về việc phát triển trí tuệ nhân tạo tại Việt Nam cũng như thế giới.
Con người là nguồn lực quan trọng nhất khi phát triển AI
Là đồng sáng lập Fun Academy và Rovio (Angry Birds), Phần Lan và cũng là cha đẻ của trò chơi nổi tiếng Angry Birds, ông Peter Vesterbacka bắt đầu bài tham luận với câu chuyện lịch sử về trí tuệ nhân tạo (AI). Ông cho rằng, trí tuệ nhân tạo AI đã xuất hiện từ lâu. Có nhiều điều huyền bí khi nói về AI cách đây khoảng 2500 năm. Xét về góc độ lịch sử, AI ko phải là điều gì mới mẻ.
Cha đẻ của Angry Bird - Ông Peter Vesterbacka cho rằng con người là nguồn lực quan trọng nhất khi phát triển AI. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+) "Cách đây 150 năm, AI đã xuất hiện trong những câu chuyện mang tính tưởng tượng của con người. Trước đó, máy móc cũng được sử dụng khá nhiều. 600 năm qua, máy móc đã hỗ trợ và dần thay thế con người."
Vị chuyên gia này nhận định, thời gian tới, máy móc và AI sẽ tiếp tục hỗ trợ con người, một mặt tạo ra công việc mới, mặt khác sẽ khiến con người không có việc làm. Tuy nhiên, điều này sẽ tạo ra những cơ hội mới với các bạn trẻ.
"Chúng ta phải chuẩn bị cho tương lai. Nhiều người lo ngại AI phát triển sẽ gây ra tình trạng thất nghiệp. Nhưng sẽ có nhiều công việc mới nảy sinh, điều quan trọng là cần tăng cường nhận thức cho giới trẻ. Đất nước Phần Lan của chúng tôi là một nước nhỏ, chỉ khoảng 5 triệu dân, gần như không có tài nguyên thiên nhiên, nhưng chúng tôi giành độc lập cách đây hàng trăm năm. Ngay sau đó, chúng tôi đã đặt câu hỏi nguồn tài nguyên quan trọng của đất nước là gì? Và chúng tôi thấy con người là nguồn tài nguyên quý giá nhất", vị này cho biết.
Theo ông, dù đất nước lớn hay nhỏ con người đều là tài nguyên, cần được phát triển. Con người ngày càng thích thú với những khái niệm mới, chúng ta cần chuẩn bị để theo kịp sự phát triển, xác định con người là trung tâm là nguồn lực trong quá trình phát triển AI. Con người không cạnh tranh với máy móc mà cần kết hợp với máy móc. Điều chúng ta cần làm là chuẩn bị kỹ năng để tiếp nhận những công việc sẽ có trong tương lai.
Giáo dục đào tạo phải hướng đến AI và trang bị kỹ năng cần thiết cho giới trẻ. Chúng ta cần trang bị kỹ năng cho 5 tỷ người trên thế giới, cần ứng dụng AI và công nghệ, cần có quy trình. Quy trình ở đây chính là hệ thống giáo dục, là yếu tố để nâng cao kỹ năng, trang bị cho giới trẻ những kiến thức để họ theo kịp những thay đổi trong tương lai.
"Phần Lan có những sản phẩm nổi tiếng thế giới vì chúng tôi có hệ thống giáo dục tuyệt vời. Chúng tôi đầu tư vào giáo dục ngay sau khi giành độc lập", Peter Vesterbacka nói.
Ông cũng đưa ví dụ về hai con của mình, các bé chỉ học nửa ngày, nửa ngày còn lại để chơi, sáng tạo nhưng kết quả đạt được vẫn rất cao. Theo ông, kéo dài thời gian học chưa chắc đã hiệu quả, quan trọng là học như thế nào. Ông cho rằng, hệ thống giáo dục phải giúp học sinh phát huy sự sáng tạo, là cái nôi thúc đẩy sự sáng tạo nuôi dưỡng sự sáng tạo để đổi mới.
Ông Peter Vesterbacka tin rằng cách thức để đối phó với tương lai là nâng cao kỹ năng của con người, phát huy sự sáng tạo, tưởng tượng. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+) Ông tin cách thức để đối phó với tương lai là nâng cao kỹ năng của con người, phát huy sự sáng tạo, tưởng tượng.
Cha đẻ Angry Birds nêu ra mô hình 3 chữ E (entertainment - education và enterpreneurship) được ứng dụng tại Phần Lan và cho thấy hiệu quả. Cụ thể, hệ thống giáo dục cần có tính sáng tạo để thúc đẩy sự phát triển. Tinh thần kinh doanh cũng cần được đẩy mạnh trong giới trẻ để bắt kịp sự vận động của thế giới. Trong đó, cha đẻ Angry Birds nhấn mạnh tầm quan trọng của giáo dục, sáng tạo. Theo vị này, trong thời đại cách mạng 4.0 và trí tuệ nhân tạo, cần đầu tư vào cái gốc là giáo dục để đi xa hơn, nhanh hơn.
Việt Nam coi AI là yếu tố phát triển đột phá của đất nước
Ông Ulli Waltinger, Giám đốc Công nghệ của Siemens từ Đức nhận định trong thời điểm hiện nay, nhiều người cùng quan tâm câu hỏi AI ứng dụng tại Siemens như thế nào.
Sau nhiều năm làm việc tại Tập đoàn, vị chuyên gia cho biết ông có nhiều năm làm việc tại Siemens trong lĩnh vực nghiên cứu do đó rất hiểu AI đang tác động ra sao đến sự phát triển thời gian qua.
Ông Ulli Waltinger, Giám đốc Công nghệ của Siemens trình bày tại sự kiện. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+) "Việt Nam đã chứng kiến sự phát triển của AI, các bạn coi đây là yếu tố để có sự phát triển đột phá của đất nước. Tại Siemens chúng tôi cũng vậy. AI là ưu tiên trong nghiên cứu. Tập đoàn hiện có tổng cộng 250 chuyên gia AI", ông Ulli nói.
Đi vào câu chuyện cụ thể hơn, chuyên gia cho biết trong lĩnh vực này luôn đề cập đến nền tảng để làm việc nhanh hơn, hiệu quả hơn. Ngoài ra, vấn đề tăng cường chất lượng sản phẩm và dịch vụ trong giao thông, quy trình sản xuất là điều không phải mình tập đoàn này quan tâm.
Deep learning là cốt lõi của AI - giúp tận dụng tối đa nguồn dữ liệu về giao dịch, hiểu rõ hơn hành vi người dùng. Trong ngành công nghiệp, các doanh nghiệp đã sớm ứng dụng dữ liệu để nâng cao năng suất. Khi chuyển sang thời đại toàn cầu hóa, đã có các hệ thống thông minh gần như con người.
Chúng ta ngày càng thông minh hơn nhờ dữ liệu loại bỏ yếu tố chủ quan trong quá trình phân tích, ra quyết định chính xác hơn. Nhờ đó các hoạt động sẽ liên kết và tương tác với nhau nhiều hơn, ông nêu vài ví dụ trong các ứng dụng game và nhiều lĩnh vực khác trong đời sống.
Về nghiên cứu AI, vị chuyên gia cho biết có nhiều khái niệm mới và có nhiều sản phẩm demo xuất phát từ quá trình nghiên cứu. Con người tận dụng nhiều mô hình mô phỏng để nâng cao hiệu quả của các ngành công nghiệp; ứng dụng và sản phẩm, chuỗi vòng đời sản xuất công nghiệp, nâng cao quy trình nghiệp vụ... Trong 4 năm qua từ nền tảng đám mây, tới đây Tập đoàn sẽ chuyển sang Mindsphere nhiều hơn.
"Chúng tôi nghiên cứu ở nhiều lĩnh vực khác nhau với hơn 300 dự án tại tập đoàn từ sản phẩm đến quy trình về AI, có giấy chứng nhận bản quyền, phát minh và đưa ứng dụng và đời sống. Với kinh nghiệm và nguồn lực, tập đoàn muốn đẩy mạnh hơn nữa trong kiểm soát, phát hiện lỗi hệ thống điện, xác định chủ đề dựa trên ngôn ngữ tự nhiên", vị này thông tin.
Tiến sĩ Ulli Waltinger AI có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ những quy trình và tự động hoá. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+) Tiến sỹ Ulli Waltinger nhấn mạnh ba trụ cột và bảy năng lực của AI trong phần tham luận của mình. "Chúng ta ứng dụng nhiều máy tính trong AI để đẩy mạnh công nghệ nhận diện giọng nói, khuôn mặt, hình ảnh, sử dụng thiết bị không người lái để kiểm soát mạng lưới điện trên không... Năng lực của AI là rất cao". Với con người, AI giúp cải thiện và nâng cao chất lượng cuộc sống. Máy móc có thể tạo ra hình ảnh của con người dựa trên những dữ liệu thu thập được. Con người có thể sử dụng những hình ảnh như vậy để sử dụng trong quá trình thiết kế khởi tạo, sáng tạo.
Giám đốc Công nghệ Phòng Thí nghiệm AI - Tập đoàn Siemens cũng cho biết, AI có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ những quy trình và tự động hoá. Ông dẫn ví dụ của Amazon về việc sử dụng công nghệ. Đây là sàn mua bán hàng hoá khổng lồ, việc kết nối và vận chuyển đều được úng dụng AI với công nghệ Deep Learning.
"Cách mạng công nghiệp lần thứ tư nói rất nhiều đến tự động hoá. Chúng tôi đang hướng đến những thiết bị không người lái với sự hỗ trợ của máy tính và AI như cải thiện hệ thống giao thông, cải thiện tính dịch chuyển của con người. Chúng tôi đang thử nghiệm hệ thống xe điện tự hành tại Hà Lan nhằm nâng cao an toàn cho người dùng", ông Ulli Waltinger cho biết.
Để phát triển AI, chuyên gia Tập đoàn Siemens đề xuất một số nguyên tắc nhất định như định hình và phát triển bền vững; thúc đẩy tính bao trùm, chia sẻ lợi ích; đảm bảo quyền riêng tư, quản trị dữ liệu; đồng thời đẩy mạnh tính trách nhiệm, giải trình trong việc sử dụng AI.
Việt Nam có thể học tập điều gì từ hướng đi về AI của Hàn Quốc
Chia sẻ về kinh nghiệm phát triển AI của Hàn Quốc, Tiến sỹ Kyoo Sung Noh, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Trung tâm Năng suất Hàn Quốc (KPC) gợi ý trí tuệ nhân tạo có thể là hướng đi của Việt Nam. Giống như Hàn Quốc, AI sẽ là tương lai của Việt Nam.
Sau cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất, 2 và 3, kinh tế thế giới nói chung có những bước thay đổi chóng mặt. Cách mạng công nghệ 4.0 cũng không nằm ngoài làn sóng đó. Tận dụng tốt AI, các quốc gia có thể tiến một bước dài, bỏ qua giai đoạn phát triển mà những cường quốc từng trải qua.
Tiến sĩ Kyoo Sung Noh, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Trung tâm Năng suất Hàn Quốc (KPC) gợi ý trí tuệ nhân tạo có thể là hướng đi của Việt Nam. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+) Tại Hàn Quốc, trí tuệ nhân tạo đã thay đổi cơ cấu toàn xã hội, việc làm, ngành nghề và cả con người. Chính phủ xây dựng các chính sách phát triển AI, trong đó tập trung cho phát triển nguồn nhân lực chất lượng, đủ sức phục vụ phát triển công nghiệp trong nước. Hàn Quốc nghiên cứu và xây dựng cơ sở hạ tầng cho nguồn dữ liệu lớn. Trí tuệ nhân tạo cũng tác động đến việc thay đổi các công việc tuyển dụng và phân loại chất lượng nhân lực ở Hàn Quốc.
Từ 2017, các nước đã tham gia vào cuộc chạy đua triển khai AI, Việt Nam là một trong số đó. Tiến sỹ Kyoo Sung Noh đánh giá mức độ ứng dụng AI của Việt Nam khá cao trong khu vực Đông Nam Á, ngang Singapore. Tuy nhiên, ông cho rằng Việt Nam cần xây dựng chiến lược phát triển AI dài hạn hơn.
Như ở Hàn Quốc, AI hiện diện mạnh mẽ trong sản phẩm của những tập đoàn nổi tiếng như Samsung, LG. Hàn Quốc chỉ cách biệt khoảng 1,4 năm so với trình độ AI của Mỹ. Thị trường AI trong nước đạt giá trị khoảng 2,2 tỷ won vào năm 2018, ông nói. Về nhân lực, Hàn Quốc thành lập các khoa đào tạo chuyên sâu về AI ở trường đại học, viện nghiên cứu và ngay trong doanh nghiệp. Đồng thời, Chính phủ hỗ trợ chính sách về việc ứng dụng AI, tạo tiền đề thu hút nhiều nhân tài, tham gia vào tiến trình này.
Sau các thông tin, kinh nghiệm vận dụng AI tại Hàn Quốc, ông Kyoo đề xuất các ý tưởng hợp tác trong lĩnh vực AI giữa Việt Nam và Hàn Quốc như:
Xây dựng thành phố thông minh (Smartcity): Việt Nam đang nỗ lực xây dựng thành phố thông minh trong tương lai. Hàn Quốc xây dựng smartcity từ năm 2000 với tổng vốn đầu tư 200 tỷ USD. Do đó, vị chuyên gia cho rằng những kinh nghiệm trong lĩnh vực này của Hàn Quốc sẽ giúp ích cho Việt Nam thời gian tới.
Xây dựng nhà máy thông minh (Smartfactory): Hiện nay các tập đoàn lớn của Hàn Quốc như Samsung, LG... đều áp dụng dây chuyền hiện đại trong sản xuất. Có không ít doanh nghiệp Hàn Quốc đã đầu tư tại Việt Nam và gặt hái nhiều thành quả.
Tuy nhiên tại Hàn Quốc, không phải doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) nào cũng áp dụng smartfactory. Vì vậy, Chính phủ Hàn Quốc đang kết hợp với các tập đoàn lớn để hỗ trợ họ trong sản xuất. Thông qua AI sẽ điện tử hóa dây chuyển sản xuất và nâng cao năng xuất; giảm tỷ lệ hàng hóa lỗi...
Xây dựng nông nghiệp thông minh (Smartfarm): Hiện nay 40% dân số Việt Nam đang sản xuất nông nghiệp. Hàn Quốc cũng có tỷ lệ người dân làm nông nghiệp dù không lớn như Việt Nam. Tại Hàn Quốc, AI được dùng trong nông nghiệp như data cây trồng... Kinh nghiệm tại Hàn Quốc có thể phù hợp với điều kiện sản xuất nông nghiệp tại Việt Nam.
Đào tạo nguồn nhân lực thông minh (Smarttalent): Để thực hiện AI quan trọng nhất là đào tạo nhân lực. Theo chuyên gia, nên ứng dụng công nghệ thông tin cho các cấp học, thực hiện chương trình đào tạo chuyên gia AI của 2 nước thời gian tới.
[Áp lực tiến vào kỷ nguyên số trong bối cảnh thương mại mới]
Tiến sỹ Kyoo Sung Noh cũng cho hay, Trung tâm Năng suất Hàn Quốc được thành lập năm 1957 với mục đích cải thiện nền kinh tế của đất nước sau chiến tranh và trung tâm này đã hoàn thành nhiệm vụ của mình.
Hiện Trung tâm Năng suất Hàn Quốc còn mở rộng giao lưu tại châu Âu, Nam Mỹ. Nhiều doanh nghiệp đang đầu tư tại Việt Nam, và nhiều người Việt Nam làm việc tại Hàn Quốc nên chương trình đào tạo, hỗ trợ nguồn nhân sẽ giúp ích cho 2 quốc gia. Trung tâm Năng suất Hàn Quốc đang phối hợp Chính Việt Nam để đưa ra nhiều dự án hợp tác hỗ trợ 2 nước. "Trong quá trình phát triển công nghiệp 4.0, Trung tâm Năng suất Hàn Quốc xin được đồng hành với Việt Nam", vị chuyên gia nói.
