Ảnh minh họa. (Nguồn: Tehran Times) Sau nhiều tháng vận động bất thành Tổng thống Mỹ Donald Trump giữ nguyên thỏa thuận hạt nhân Iran, có tên Kế hoạch Hành động toàn diện chung (JCPOA), các nước châu Âu hiện đang nỗ lực bảo vệ thỏa thuận này thông qua biện pháp ngoại giao.
Dự kiến, ngày 12/10, Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ công bố quan điểm của mình về thỏa thuận hạt nhân lịch sử được Iran và nhóm P5+1 (gồm Mỹ, Nga, Anh, Pháp, Trung Quốc cùng với Đức) ký năm 2015. Ông từng nhiều lần cho rằng JCPOA - vốn được coi là đột phá ngoại giao của chính quyền tiền nhiệm là "thỏa thuận tồi tệ nhất từ trước tới nay."
Hầu hết các nhà phân tích đều nhận định Tổng thống Trump có thể tuyên bố rằng Tehran đã không thực thi đúng các cam kết - một quan điểm không đồng nhất với 5 cường quốc còn lại tham gia thỏa thuận. Việc Tổng thống Trump quyết định "rút lại" thỏa thuận có thể gây ra nguy cơ lớn khi Quốc hội Mỹ có 60 ngày xem xét đưa ra quyết định liệu có áp đặt trở lại các biện pháp trừng phạt cụ thể với Tehran vốn đã được dỡ bỏ khi ký thỏa thuận.
Trước nguy cơ trên, cả Thủ tướng Anh Theresa May và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã tận dụng phiên họp cấp cao của Đại hội đồng Liên hợp quốc khóa 72 diễn ra hồi tháng 9 để thuyết phục nhà lãnh đạo Mỹ thay đổi quan điểm. Tuy nhiên, nỗ lực này không mang lại nhiều hiệu quả. Do đó, các nhà ngoại giao châu Âu hiện tập trung vận động các nghị sĩ đảng Cộng hòa vốn đang chiếm đa số trong Quốc hội Mỹ.
[Iran cam kết tuân thủ thỏa thuận hạt nhân bất chấp việc Mỹ có thể rút]
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Đức Rainer Breul nhấn mạnh Đại sứ quán nước này đang làm việc với Quốc hội Mỹ, đồng thời cho biết phía Berlin đang tìm kiếm biện pháp đối thoại nhằm giải thích quan điểm của mình cũng như lý giải nguyên nhân tại sao Đức coi thỏa thuận hạt nhân trên là một thành công.
Nhà báo đồng thời là tác giả cuốn sách "Hạt nhân Iran: Sự ra đời của Nhà nước Nguyên tử" David Patrikarakos khẳng định thỏa thuận hạt nhân lịch sử thể hiện sự đoàn kết của châu Âu. Do đó, ngay cả khi Tổng thống Donald Trump thông báo rút khỏi thỏa thuận này, cũng không cần thiết phải tuyên bố kết thúc thỏa thuận, bởi EU sẽ nỗ lực cùng Iran bảo vệ thỏa thuận đến cùng.
Trong khi đó, theo phóng viên TTXVN tại Trung Đông, ngày 11/10, Tổng thống Iran Hassan Rouhani đã chỉ trích Tổng thống Mỹ Donald Trump, cho rằng ông Trump đang chống lại "cả thế giới" khi tìm cách hủy bỏ thỏa thuận hạt nhân lịch sử.
Phát biểu trong một cuộc họp Nội các được phát trên kênh truyền hình nhà nước, Tổng thống Rouhani nêu rõ: "Nếu Mỹ muốn đưa một lập trường thù địch đối với thỏa thuận quốc tế đã được Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc phê chuẩn, thì Washington không chỉ chống Iran mà còn chống lại cả thế giới." Theo ông, thỏa thuận hạt nhân là "phép thử đối với chính phủ các nước" và việc duy trì cam kết đối với thỏa thuận này cho thấy nền tảng cơ bản trong việc xây dựng lòng tin trên khắp thế giới./.
