770.000 thẻ bảo hiểm y tế cấp trùng là số liệu Bảo hiểm Xã hội Việt Namthống kê được tại 40 địa phương trong cả nước.
Xử lý tình trạng nàycũng như đưa ra các giải pháp căn cơ để không tái diễn việc cấp trùng đãđược Phó Tổng Giám đốc Bảo hiểm Xã hội Việt Nam Nguyễn Minh Thảo traođổi với phóng viên Thông tấn xã Việt Nam. Sau đây là nội dung trao đổi:
-Thời gian gần đây tại nhiều địa phương đãphát hiện số thẻ Bảo hiểm y tế cấp trùng lên đến hàng nghìn, chục nghìnthẻ, có người sở hữu đến 4, 5 thẻ Bảo hiểm y tế, cá biệt có người có tới6 thẻ Bảo hiểm y tế. Xin ông cho biết cụ thể về tình trạng này?
Ông Nguyễn Minh Thảo: Khi thực hiện Luật Bảo hiểm y tế, Luật quy định25 nhóm đối tượng nhưng trên thực tế Bảo hiểm Xã hội phiên ra thành hơn30 nhóm đối tượng khác nhau. Chính vì có nhiều nhóm nên có thể mộtngười nhưng lại ở 3 - 4 diện cấp thẻ, ví dụ vừa là người dân tộc thiểusố, người nghèo, trẻ em dưới 6 tuổi có bố hay mẹ công tác trong lựclượng công an, quân đội... tức là một người ở nhiều đối tượng được cấpthẻ Bảo hiểm y tế do ngân sách đảm bảo.
Luật Bảo hiểm y tế có hiệu lựcthi hành từ ngày 1 tháng 7 năm 2009, nhưng thực hiện theo lộ trình, đến2011 Bảo hiểm Xã hội đã phát hiện hiện tượng cấp trùng thẻ. Tháng10/2012, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam đã có văn bản chính thức chỉ đạo Bảohiểm Xã hội các tỉnh phát hiện trùng thẻ để chuyển trả về ngân sách cũngnhư báo giảm kinh phí cấp cho bệnh viện. Đến nay, theo báo cáo của 40tỉnh, thành phố, số thẻ cấp trùng khoảng 770.000 thẻ.
-Ông lý giải thế nào về nguyên nhân cấp trùng, tại sao số lượng cấp trùng nhiều như vậy?
Ông Nguyễn Minh Thảo: Nguyên nhân của việc cấp thẻ trùng, điều đầutiên phải khẳng định vẫn là do sự phối hợp các cấp, các ngành chưa đượctốt, trách nhiệm quản lý đối tượng ở các cơ sở, cơ quan quản lý cũngchưa cao, đặc biệt là vai trò của Ủy ban Nhân dân cấp xã còn chưa phát huy tốttrách nhiệm quản lý nhà nước về đối tượng tham gia. Về phía cơ quan Bảohiểm Xã hội, phối hợp chưa tốt, chưa kịp thời, ngay từ năm đầu tiên chưalường trước việc này để xây dựng các công cụ như phần mềm để lọc trùnghay căn cơ nhất là mã định danh.
Bảo hiểm Xã hội hiệnquản lý 60 triệu người tham gia bảo hiểm y tế nhưng việc phát hiện cấptrùng chỉ bằng lọc thủ công nên rất vất vả. Ví dụ, có trẻ em ở tỉnh HảiDương nhưng lại có cha tham gia quân đội đóng ở Hà Giang thì Bảo hiểm Xãhội Hà Giang, Hải Dương, quân đội có thể cùng phát hành thẻ cho trẻ.
Làm sao kết nối được là bài toán khó. Để giải quyết căn cơ triệt để bàitoán này phải xây dựng chương trình phần mềm thật tốt, cơ bản nhất để cóthể xóa được tình trạng cấp nhầm thẻ là phải có mã định danh.
Chính phủgiao Bộ Tư pháp và Bộ Công an xây dựng mã số định danh công dân sử dụngchung cho tất cả các bộ, ngành nhưng phải chờ đến năm 2020. Bảo hiểm Xãhội Việt Nam đang đề nghị liên Bộ Y tế, Lao động-Thương binh và Xãhội báo cáo Chính phủ cho phép xây dựng mã an sinh xã hội sử dụng trước.Khi nào có mã số định danh sẽ chuyển dữ liệu sang, như vậy tránh tìnhtrạng trùng lắp.
-Hiện Bảo hiểm Xã hội ViệtNam đã hạch toán được số tiền lãng phí chưa, việc thu hồi thẻ cấp trùngcũng như số tiền đã “rót” nhầm được xử lý như thế nào, thưa ông?
Ông Nguyễn Minh Thảo: Thực ra không phải là lãng phí. Bộ Tài chính cóquy định trẻ em dưới 6 tuổi chưa được cấp thẻ bảo hiểm y tế mà vẫn dùnggiấy khai sinh để đi khám bệnh thì hàng năm Bảo hiểm Xã hội các tỉnhthanh toán với Sở Tài chính tiền cấp thẻ cho các cháu, tối đa là bằng sốkế hoạch tức là số trẻ em có trên địa bàn. Dù có cấp bao nhiêu cũng chỉđược thanh toán đến mức đó. Cơ quan bảo hiểm cũng đã chủ động xử lýviệc này.
Qua phát hiện cấp trùng 770.000 thẻ, Bảo hiểm Xã hội Việt Namyêu cầu Bảo hiểm Xã hội các địa phương báo cáo UBND để chuyển trả sốtiền về ngân sách. Cơ quan bảo hiểm không tự cắt mà phải báo cáo về UBNDnơi lập đầu mối để điều chỉnh. Bảo hiểm Xã hội sẽ phát hiện, hạch toáncho đúng. Số tiền "rót" nhầm không thất thoát, nhưng có lãng phí ở việclập danh sách, in thẻ, mất công chỉnh đi, chỉnh lại.
-Thưa ông, trong quá trình sàng lọc thì cấp nhầm cho đốitượng nào nhiều nhất và địa phương nào cấp trùng nhiều nhất?
Ông Nguyễn Minh Thảo: Có 3 đối tượng cấp nhầm nhiều nhất là trẻ emdưới 6 tuổi, người nghèo và người dân tộc thiểu số sống ở vùng cao. Cụthể, đối tượng trẻ em trùng đến hơn 300.000, đối tượng người nghèo làhơn 200.000 thẻ. Đến nay, theo số liệu nắm được, hai địa phương cấptrùng nhiều nhất là Hà Nội 52.000 thẻ, Thành phố Hồ Chí Minh 42.000 thẻ.Hai địa phương này hiện cũng phải xem xét thêm vì số các cháu tạm trúrất nhiều nên trong số gọi là trùng cũng cần rà soát, thẩm định kỹ lạixem số nào thực sự trùng. Những người phải đóng tiền mua gần như khôngtrùng.
-Bảo hiểm Xã hội Việt Nam đã pháthiện trường hợp nào được cấp nhiều thẻ và sử dụng nhiều thẻ để đi khámchữa bệnh chưa, thưa ông?
Ông Nguyễn Minh Thảo: Cá nhânnhững người đó không lạm dụng, dù có nhiều thẻ. Cơ quan bảo hiểm cũngđang rất cố gắng giải thích cho bà con là dù được cấp một thẻ hay nhiềuthẻ, bác sỹ cũng chỉ khám một lần, sáng đã kê đơn thuốc thì chiều khôngthể kê được nữa. Trong Luật cũng quy định rõ, ta lựa chọn đối tượng nàocó mã quyền lợi tốt nhất thì giữ thẻ theo quyền lợi đó, những đối tượngcó quyền lợi thấp hơn thì thu hồi thẻ.
-Có ýkiến cho rằng cấp trùng thẻ Bảo hiểm y tế là siêu lãng phí, Bảo hiểm Xãhội đã biết việc này từ lâu mà sao không ngăn chặn kịp thời, ông nhìnnhận việc này như thế nào?
Ông Nguyễn Minh Thảo: Nóithế không hoàn toàn đúng. Việc này không phải siêu lãng phí! Bảo hiểm Xãhội là cơ quan sự nghiệp thuộc Chính phủ, thực hiện chính sách chứkhông phải doanh nghiệp. Quỹ bảo hiểm y tế thu hoàn toàn chỉ sử dụng choviệc chăm sóc sức khỏe cho nhân dân chứ không có hạch toán lời lãi. Bảnthân cơ quan bảo hiểm cũng ý thức phải làm sao tài chính thật minhbạch, chính xác.
Sau 2 năm thực hiện Luật Bảo hiểm y tế, Bảo hiểm Xã hộiđã phát hiện ra việc này, lập tức có văn bản chính thức chỉ đạo vàchính Bảo hiểm Xã hội nêu ra việc này đầu tiên. 770.000 thẻ cấp trùngcông bố chính thức ở 40 địa phương là số liệu công bố của Bảo hiểm Xãhội. Cơ quan tài chính và kiểm toán cũng đang thực hiện nhưng chưa côngbố con số chính thức. Bảo hiểm Xã hội phát hiện và chính cơ quan bảohiểm ý thức được trách nhiệm của mình trong việc cấp thẻ trùng.
Tới đây khi sửa Luật Bảo hiểm y tế, các cơ quan cũng thống nhất chưathể gom nhanh được nhóm đối tượng nhưng phải xác định được cơ quan chủtrì trong việc lập danh sách phải là Ủy ban Nhân dân các địa phương. Hiện nay đanggiao cho ngành Lao động - Thương binh và Xã hội quản lý đối tượng trẻem, ngành Giáo dục quản lý đối tượng học sinh, Hội Nông dân quản lý cáchộ nông lâm nghiệp, Bộ Quốc phòng quản lý thân nhân, có quá nhiều đầumối cơ quan quản lý đối tượng và lập danh sách khác nhau, dẫn đến lậptrùng là rất có thể.
Trong kiến nghị sửa Luật tới đây, phải giao tráchnhiệm cho một cơ quan, ví dụ Ủy ban Nhân dân xã là nơi chịu trách nhiệm lập danhsách, thuộc đối tượng nào thì đưa vào đối tượng ấy. Bên cạnh đó, Bảohiểm Xã hội cũng cố gắng đề nghị cho thành lập trước mã an sinh. NếuChính phủ cho phép cơ quan bảo hiểm nghiên cứu thành lập trước mã ansinh thì sẽ không bị cấp trùng.
-Như vậy chưa thể quy trách nhiệm cho cơ quan nào, thưa ông?
Ông Nguyễn Minh Thảo: Như đã nói ban đầu, việc phối hợp giữa các cơquan chưa tốt và cũng chưa xác định được đầu mối nên trách nhiệm đầutiên là cơ quan quản lý nhà nước. Bên cạnh đó, các sở, ngành, cơ quanchuyên môn cũng chưa chủ động cùng phối hợp. Thậm chí cùng một đối tượngnhư đồng bào dân tộc thiểu số hay trẻ em dưới 6 tuổi, người nghèo cùngdo ngành Lao động quản lý nhưng vẫn bị trùng do các ngành chưa hệ thốngđược vì là việc mới. Về phía Bảo hiểm Xã hội, nhận trách nhiệm chưa thậtchủ động phối hợp với các ngành phát hiện sớm, nhưng khi phát hiện cơquan bảo hiểm đã có ý thức báo cáo để khắc phục.
-Như ông đã nói, giải pháp căn cơ là xây dựng mã an sinh xã hội,Bảo hiểm Xã hội đã có sự chuẩn bị như thế nào? Việc xây dựng mã này liệucó lãng phí khi Bộ Công an và Tư pháp cũng đang có kế hoạch xây dựng mãsố định danh công dân và mã số này sẽ tích hợp tất cả các thông tinliên quan đến một con người?
Ông Nguyễn Minh Thảo: Saukhi thỏa thuận giữa Bảo hiểm Xã hội và Bộ Y tế, Bộ Y tế đã chỉ đạo tăngcường ứng dụng công nghệ thông tin cho lĩnh vực Bảo hiểm y tế. Mộttrong những điều kiện rất tiên quyết là phải có được bộ mã định danh mớiứng dụng được. Nếu chưa có, vẫn phải sử dụng tên để đưa vào quản lýphần mềm là rất khó, phải cân nhắc thêm. Bảo hiểm Xã hội đã bàn theohướng kết hợp mã Bảo hiểm y tế và Bảo hiểm xã hội vào chung một mã. Mãsố định danh công dân đến năm 2020 mới công bố thì từ nay đến lúc đó sẽphát sinh rất nhiều chi phí tốn kém nếu chúng ta không xây dựng mã ansinh. Sau này có mã số định danh rồi sẽ quy đổi, chuyển toàn bộ mã ansinh sang, không phải viết lại, như vậy sẽ không lãng phí. Các bộ kháccó sử dụng cũng không cần nghiên cứu lại./.
Chu Thanh Vân (TTXVN)