Trong 35 năm qua, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong công tác phòng, chống HIV/AIDS. Hàng chục nghìn người nhiễm HIV đã được tiếp cận thuốc kháng virus (ARV); hàng nghìn trẻ em được sinh ra khỏe mạnh từ những bà mẹ nhiễm HIV nhờ các biện pháp dự phòng lây truyền từ mẹ sang con.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực đó, vẫn còn một nhóm đối tượng dễ bị tổn thương cần được quan tâm nhiều hơn, đó là trẻ em và thanh thiếu niên nhiễm HIV.
Tại Thành phố Hồ Chí Minh, công tác điều trị HIV cho trẻ em đã được triển khai trong suốt 20 năm qua, giúp hàng nghìn trẻ nhiễm HIV có cơ hội được sống, học tập, hòa nhập và phát triển.
Tuy nhiên, trong bối cảnh các nguồn lực quốc tế ngày càng thu hẹp, cùng với những tác động tiêu cực của quá trình đô thị hóa và sự kỳ thị của một bộ phận cộng đồng, công tác điều trị HIV cho trẻ em đang đối mặt với không ít khó khăn.
Các chuyên gia cảnh báo xu hướng quan hệ tình dục sớm, đặc biệt trong nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) đang và sẽ tiếp tục là nguồn lây nhiễm HIV mới đối với trẻ em và thanh thiếu niên.
Xuất phát từ thực tiễn đó, phóng viên Thông tấn xã Việt Nam thực hiện chùm bài viết “Những thách thức mới trong điều trị HIV trẻ em”, nhằm ghi nhận những nỗ lực, tình thương và trách nhiệm của đội ngũ y, bác sỹ trong công tác điều trị HIV cho trẻ em tại Thành phố Hồ Chí Minh; đồng thời phản ánh những khó khăn, thách thức đặt ra, cũng như đề xuất các giải pháp nhằm giảm thiểu tác động của HIV đối với trẻ em - nhóm đối tượng dễ bị tổn thương trong xã hội.
Bài 1: Nơi hồi sinh, mở lối tương lai
Trong suốt 20 năm qua, Bệnh viện Nhi đồng 1 và Nhi đồng 2 Thành phố Hồ Chí Minh đã điều trị cho hàng ngàn trẻ nhiễm HIV, trở thành chỗ dựa, nơi hồi sinh cuộc đời cho trẻ nhiễm HIV.
Chính các y bác sỹ, bằng tình thương và trách nhiệm đã giúp các em có được cuộc sống bình thường và tìm thấy con đường sáng cho tương lai.
Bên trong phòng khám đặc biệt
Mỗi buổi sáng thứ 2 đầu tuần, Phòng khám ngoại trú và điều trị HIV trực thuộc Khoa Nhiễm của Bệnh viện Nhi đồng 2 trở nên ồn ào, náo nhiệt hơn ngày thường. Nơi đây thường xuyên tiếp nhận điều trị cho trẻ nhiễm H từ các mái ấm, nhà tình thương và trẻ trong cộng đồng.
Trong lúc chờ bác sỹ họp giao ban đầu tuần, những đứa trẻ vô tư chạy nhảy, vui đùa. Dường như quá quen thuộc với khung cảnh này, chị Huỳnh Bích Ngọc, điều dưỡng của Phòng khám vừa làm việc, vừa hưởng ứng các trò chơi nghịch ngợm của trẻ. 19 năm gắn bó với công việc này, chị Ngọc hầu như nhớ hết tên của từng đứa trẻ mà phòng khám quản lý.
Điểm đặc biệt của trẻ nhiễm HIV là phải theo dõi, điều trị liên tục nên hầu như các y bác sỹ đều nhớ mặt biết tên, thậm chí thuộc nằm lòng hoàn cảnh của bệnh nhi. “Chúng tôi và bọn trẻ rất thân thiết, dù bị bệnh nhưng các con vẫn hồn nhiên vô tư lắm và thường hay kể chuyện ở trường, ở lớp cho cô Ngọc nghe. Thỉnh thoảng các con lại khoe những điểm 10 hay món đồ mới được tặng,” chị Ngọc cho hay.
Chị Nguyễn Thị Trung Hòa, nhân viên chăm sóc của Mái ấm Mai Tâm chia sẻ mỗi lần đưa trẻ đến tái khám, chị và các em đều nhận được sự hỗ trợ tận tình của đội ngũ y bác sỹ bệnh viện: “Chúng tôi rất biết ơn tình cảm mà các y bác sỹ ở đây dành cho trẻ và trẻ cũng xem phòng khám như một nơi thân thuộc, đứa nào cũng háo hức, mong chờ lịch tái khám của bệnh viện.”
Bác sỹ Vũ Thiên Ân, Phụ trách Phòng khám ngoại trú và điều trị HIV, Bệnh viện Nhi đồng 2 cho biết đơn vị đang theo dõi, điều trị cho khoảng 200 trẻ nhiễm HIV cư trú tại Thành phố Hồ Chí Minh và các địa bàn lân cận.
Trước đây, số lượng trẻ nhiễm HIV điều trị rất đông, có những thời điểm, phòng khám này quản lý từ 600-700 em. Khoảng 10 năm trở lại đây, số lượng trẻ nhiễm HIV lây truyền từ mẹ có xu hướng giảm dần nhờ vào hiệu quả của Chương trình dự phòng lây truyền từ mẹ sang con.
Tìm con đường sáng cho trẻ nhiễm HIV
Một buổi sáng đầu tháng 12/2025, T.A (22 tuổi, ngụ Thành phố Hồ Chí Minh) quay trở lại Phòng khám Điều trị ngoại trú của Bệnh viện Nhi đồng 1 khám và lấy máu xét nghiệm cho con gái mới sinh vừa tròn 1 tháng tuổi. T.A kể, chị từng là một đứa trẻ nhiễm HIV và đã có 13 năm điều trị tại Bệnh viện Nhi đồng 1 trước khi chuyển sang các cơ sở điều trị cho người lớn.
“Nhờ có tình thương, sự động viên khích lệ của các y bác sỹ mà tôi đã vượt qua được mặc cảm, tự tin hướng về tương lai. Hiện, tôi đã lập gia đình, sinh con, có được một mái ấm nhỏ bé của riêng mình,” T.A chia sẻ.
T.A chỉ là một trong nhiều trường hợp nhiễm HIV được các y bác sỹ Phòng khám Điều trị ngoại trú thuộc Khoa Nhiễm-Thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1 điều trị và hướng dẫn đi theo “con đường sáng.”
Bác sỹ Dư Tuấn Quy, Trưởng Khoa Nhiễm-Thần kinh cho biết Phòng khám ra đời từ năm 2005 và là đơn vị đầu tiên tiếp nhận khám, điều trị cho trẻ em nhiễm HIV tại Việt Nam. Đến nay, đã có hơn 5.000 trẻ nhiễm HIV được các bác sỹ của Phòng khám điều trị khỏe mạnh.
Bên cạnh điều trị bằng thuốc ARV và theo dõi sức khỏe, các bác sĩ của Phòng khám còn thực hiện tư vấn, nâng đỡ tâm lý cho trẻ cũng như gia đình. Đặc biệt, trong giai đoạn trẻ bắt đầu bước vào tuổi dậy thì, tâm sinh lý có nhiều thay đổi thì việc để trẻ biết tình trạng bệnh, hướng dẫn cách phòng tránh lây nhiễm cho những người xung quanh là điều quan trọng.
Theo bác sỹ Quy, tâm lý của trẻ nhiễm HIV tuổi vị thành niên thường hay buông xuôi hoặc nổi loạn, các con cần được hướng dẫn, uốn nắn kịp thời. Hằng tháng, các y bác sỹ tổ chức các buổi tư vấn, nói chuyện, giáo dục để cung cấp thêm kiến thức, kỹ năng cho trẻ; lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của trẻ; giải thích để trẻ sống chung với bệnh một cách an toàn nhất.
Đối với trẻ nhiễm HIV mồ côi, mất bố hoặc mẹ, Phòng khám còn hỗ trợ kinh phí để học nghề bên cạnh giáo dục kỹ năng sống. Bác sỹ Quy chia sẻ: “Nếu không trang bị cho trẻ cả về tâm lý, kiến thức lẫn định hướng công việc thì khi ra đời trẻ sẽ không có công việc ổn định, dễ sa vào các con đường phạm pháp. Chúng tôi không muốn chứng kiến những điều này và cố gắng giúp đỡ, hướng các con đi theo con đường sáng.”
Nhờ nỗ lực của đội ngũ y bác sỹ, nhiều trẻ nhiễm HIV đã khỏe mạnh, học tập, có công việc ổn định, lập gia đình, sinh con đẻ cái. “Mỗi lần nhận được thiệp mời dự đám cưới, nhận các cuộc điện thoại báo tin vui đậu đại học, tìm được việc làm… từ những đứa trẻ mình từng điều trị, chúng tôi thấy vui lây.. . Chúng tôi luôn cầu mong những đứa trẻ của mình được bình an, mạnh khỏe bởi chúng xứng đáng có được hạnh phúc bình dị ấy,” bác sỹ Dư Tuấn Quy chia sẻ./.
