James Albert Michener. (Ảnh: michenerartmuseum.org) Mặc dù “Sáu người đi khắp thế gian” (James Albert Michener) được viết từ thế kỷ trước nhưng vẫn luôn khiến người đọc hôm nay (đặc biệt là những bạn trẻ đang tự vấn, cảm thấy hoang mang trong việc lựa chọn con đường phía trước) phải giật mình.
Bối cảnh của trường thiên tiểu thuyết này là những năm 60 của thế kỷ trước - một thời kỳ hỗn loạn.
Mỗi nhân vật có một số phận riêng nhưng tất cả cùng gặp nhau ở một điểm chung - đang trốn chạy cuộc sống hiện tại. Joe là một sinh viên trốn tránh lệnh quân dịch. Britta muốn vượt thoát khỏi cuộc sống tù túng, chật hẹp ở Na Uy. Monica muốn rời xa cái bóng của cha - một nhà ngoại giao người Anh thất bại tại Vwarda (một quốc gia châu Phi hư cấu).
Cato chạy trốn cuộc chiến vì nạn phân biệt chủng tộc đang thắng thế tại Philadelphia. Yigal muốn thoát khỏi sự giằng xé nội tâm khi phải lựa chọn giữa hai quốc tịch Mỹ và Israel. Còn Gretchen muốn chạy trốn vết thương lòng từ vụ lạm dụng tình dục khi bị cảnh sát bắt giữ sau Hội nghị Quốc gia Dân chủ tại Chicago (Mỹ).
Chiến tranh Việt Nam, chiến tranh Trung Đông, nạn phân biệt chủng tộc, đạo Hồi và những bóng ma của quá khứ đã xô đẩy họ tới thành phố Mặt Trời. Để rồi, từ đây, họ lại bắt đầu hành trình phiêu lưu mới đến với những đêm phương Nam Tây Ban Nha vò xé tâm can, những trận đấu bò rừng kịch tính “ngàn cân treo sợi tóc,” những thành lũy Bồ Đào Nha thách thức thời gian và những rừng rậm châu Phi đầy ám ảnh…
[Chuyến du ngoạn khám phá phương Đông những năm 1970]
Trước những bão táp cuộc đời, sự vỡ vụn niềm tin, lẽ sống đến không còn ngóc ngách nào ẩn náu, họ đã cùng nhau thực hiện “cuộc thập tự chinh” kiếm tìm những giá trị mới.
Câu chuyện của họ được kể lại qua lời nhân vật George Fairbanks - một ông già 61 tuổi. Xuyên suốt những câu chuyện về cuộc đời của sáu thanh niên và hành trình của họ, tác giả đã vẽ nên một bức tranh toàn cảnh về hiện thực đương thời.
Joe, Cato và Gretchen là những người Mỹ đại diện cho tư tưởng phản đối chiến tranh Việt Nam.
Từ đầu đến cuối tiểu thuyết, Joe không hề chối bỏ tội trốn quân dịch, Cato cũng không che giấu thân phận chiến sĩ da đen tự phong. Gretchen thừa nhận không thể chạy trốn những ký ức đầy bạo lực - vụ bạo động ở Chicago, một người bạn cô bị cảnh sát đánh đập còn lũ cảnh sát, chúng đã lệnh cho cô phải thoát y trần truồng để chúng “lục soát.”
Các nhân vật còn lại phản ánh hiện thực ở bờ bên kia Đại Tây Dương trong thời kỳ sau Chiến tranh Thế giới thứ hai. Năm 1969, chiến tranh giữa Israel với các nước láng giềng nổ ra. Cùng với đó là sự xuất hiện của những quốc gia độc lập mới. Suốt thời trai trẻ, Yigal luôn ở thế phân vân lựa chọn giữa cuộc sống ở Israel và cuộc sống ở Mỹ.
Monica không tán thành sự lãnh đạo của cha mình tại châu Phi. Dù cô là người Anh nhưng cô lại có nhiều trải nghiệm ở nước cộng hòa giả tưởng Vwarda - nơi cha cô bị các nhà lãnh đạo bản địa “hất cẳng.”
James Albert Michener là một người kể chuyện bậc thầy. “Sáu người đi khắp thế gian” là một trường thiên tiểu thuyết nhưng lại không khiến độc giả cảm thấy nhàm chán, mệt mỏi nhờ sự lồng ghép tài tình nhiều câu chuyện trong một cốt truyện.
Sáu nhân vật đều xuất hiện trong một câu chuyện chung mà bề nổi là những chi tiết về tình dục, ma túy, tình bạn, quá trình khám phá những vùng đất mới. Thế nhưng, ẩn sâu trong đó là cuộc đấu tranh của những người trẻ tuổi trong hành trình kiếm tìm những giá trị cuộc sống đích thực.
Có thể nói, “Sáu người đi khắp thế gian” là một cuốn tiểu thuyết chưa bao giờ cũ về cuộc sống với nhiều chi tiết kịch tính, bất ngờ. Tác phẩm giống như một cuốn bách khoa thư kết hợp nhuần nhuyễn súng ống và hoa hồng, tình yêu và tình dục, tôn giáo và nghệ thuật, những bản ballad say lòng và tiếng kêu thầm xé ruột…
James Albert Michener (1907-1997) là một nhà văn nổi tiếng người Mỹ với trên 40 đầu sách. “Sáu người đi khắp thế gian” được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1971./.
