Đây là nhận định của nhiều nhà nghiên cứu văn hóa, khoa học nêu lên tạiHội thảo khoa học với chủ đề “Then Cao Bằng - cội nguồn và giá trị” do Hội Vănhọc nghệ thuật tỉnh Cao Bằng tổ chức ngày 18/1.
Tại Hội thảo, nhiều học giả, nhà nghiên cứu văn hóa đến từ các trường đạihọc, viện nghiên cứu văn hóa tiếp tục khẳng định, làm sáng tỏ những giá trị tolớn của Then và đề nghị các nhà quản lý văn hóa có biện pháp hữu hiệu để bảo vệ,phát triển Then.
Cao Bằng là một trong những địa phương có Then phát triển mạnh vào bậcnhất cả nước. Then là một kho tàng văn hóa phong phú bao gồm ba yếu tố chính là lịch sử, tín ngưỡng tâm linh và văn học nghệ thuật. Then phản ánh hiện thựckhách quan đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngữ hệ Tày-Thái, chứađựng những dấu ấn lịch sử xã hội người Tày-Thái từ sơ khai cho đến hiện đại.Then mang những yếu tố nhân văn cao đẹp, giá trị đạo đức, răn dạy con người.
Trong Then, ông Dàng, bà Bụt là nhân vật chính, diễn xướng, thực hành cácnghi lễ quan trọng của cuộc sống. Ông Dàng, bà Bụt là những cầu nối giữa thếgiới thần tiên và nhân gian, thông qua đó, con người cầu mong, giải tỏa nhữngước vọng của mình.
Hát then đàn tính là một trong những thành tố của Then, được phát triểnmạnh mẽ, xuyên suốt từ nhiều thế kỷ nay. Hát then phát triển đột phá trong thờikỳ nhà Mạc đóng đô ở Cao Bằng thế kỷ XVIII. Then chứa đựng rất nhiều giá trị vănhóa, tinh thần, tâm linh, tín ngưỡng huyền bí của người ngữ hệ Tày-Thái.
Ngày nay, hát Then đàn tính vẫn phát triển khá mạnh trong các cộng đồngngười Tày ở Cao Bằng và nhiều vùng miền khác, nhưng nhiều giá trị của Then đã vàđang bị mai một nghiêm trọng.
Thế hệ trẻ ít quan tâm đến Then, do vậy, việc khôiphục và phát triển Then đang gặp khó khăn./.