Ra đời năm 2008, Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì Tình yêu Hà Nội đã trở thành"ngày hội" của những tình yêu Hà Nội, từ các văn nghệ sỹ, trí thức trăn trở vớinhững sáng tác, nghiên cứu về chủ đề Hà Nội, đến những người dân bình thườngđang sống, làm việc tại Thủ đô và cả những người nước ngoài gắn bó với Hà Nội.
Hội đồng Giám khảo giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì Tình yêu Hà Nội năm 2013 gồmGiáo sư Phan Huy Lê, Chủ tịch Hội Sử học Việt Nam; nhà báo Ngô Hà Thái, Phó TổngGiám đốc TTXVN; họa sỹ Trần Khánh Chương, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam; nhàbáo Hồ Quang Lợi, Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội; nhà thơ Bằng Việt, Chủtịch Hội Văn học Nghệ thuật Hà Nội và Kiến trúc sư Đoàn Đức Thành.
Phát biểu tại buổi lễ, Tổng Giám đốc Thông tấn xã Việt Nam Nguyễn Đức Lợiđánh giá cao những tác phẩm được đề cử của giải thưởng năm nay khi đã bao quátđược rộng khắp các lĩnh vực của đời sống chính trị, văn hóa, xã hội; như đề cửcủa giải việc làm đối với "Việc tìm kiếm các bằng chứng lịch sử, tổ chức vinhdanh các liệt sỹ Hà Nội hy sinh tại Chư Tan Kra" hay đề cử "Việc sưu tập các cổvật và xây dựng bảo tàng gốm cổ Kim Lan."
Tự thân những đề cử đã là sự tri ân lớn lao đối với những người đã đóng gópcho Hà Nội một cách thầm lặng và cao cả, giải thưởng đã thực sự trở thành cầunối, giúp những ý tưởng công trình được tạo ra từ tình yêu Hà Nội, đến với cácnhà lãnh đạo, quản lý Thủ đô một cách kịp thời, từ đó góp phần thúc đẩy sự pháttriển Hà Nội cũng như nâng cao nhận thức của người dân về những giá trị của Thủđô văn hiến.
Thông tấn xã Việt Nam cũng đề xuất Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội đưa giảithưởng trở thành hoạt động chính thức trong khuôn khổ các hoạt động kỷ niệm 60năm ngày giải phóng Thủ đô vào năm 2014.
Việc làm này sẽ giúp mở rộng ảnh hưởng của Giải thưởng cao quý Vì Tình yêu HàNội tới hàng triệu người dân Thủ đô nói riêng, đông đảo những người yêu Hà Nội ởtrong và ngoài nước nói chung.
Năm nay, Hội đồng Giám khảo đã lựa chọn 10 đề cử cho các hạng mục: Giải thưởngLớn, giải Tác phẩm, giải Việc làm và giải Ý tưởng. Các đề cử này được Hội đồnggiám khảo lựa chọn từ hàng chục "ứng viên" được tập hợp từ tháng 9/2012 tới nay.
Giải thưởng Lớn - Vì Tình yêu Hà Nội 2013 được trao cho Nhiếp ảnh gia QuangPhùng (sinh năm 1932 ở phố Hàng Gai - Hà Nội). Nói đến những con người đã gắn bóvới Hà Nội, với Hồ Gươm theo một cách thật lâu bền, thật chậm rãi, thật tinh tếmà cũng hết sức đời thường, người ta không thể không nhắc đến nhiếp ảnh giaQuang Phùng.
Ông là người đã bền bỉ ghi lại những khoảnh khắc lịch sử của Hà Nội hay nhữngcảnh sống đời thường của Thủ đô, của Hồ Gươm... trong hàng ngàn bức ảnh có giátrị nghệ thuật cao, được giới thiệu tập trung trong triển lãm "Hoa rơi trên mặthồ" hay cuốn sách song ngữ "Dạo quanh Hồ Gươm."
Ngay trong những ngày Hà Nội bị ngập vì mưa bão, nhiếp ảnh gia Quang Phùngvẫn chống gậy lội ra tận Hồ Gươm để ghi lại những khoảnh khắc đáng nhớ. Với nhànhiếp ảnh này, lịch sử của Hà Nội ẩn trong những nét đời thường mà ông bền bỉghi lại trong cả đời mình.
Giải Tác phẩm - Vì Tình yêu Hà Nội được trao cho nhà ngoại giao Anh JohnRamsden và bộ ảnh Hà Nội những năm 1980. Suốt 3 năm đầu thập niên 80 của thế kỷtrước, John Ramsden đã khám phá Hà Nội bằng việc chụp hơn 1.700 tấm ảnh, lưu trữtrong 75 cuộn phim.
Những khuôn hình về Hà Nội trong những ngày bao cấp đã được John mang trở lạiThủ đô sau những đợt triển lãm tại châu Âu. Bộ ảnh 1.700 bức của ông đã thể hiệnđược một diện mạo Hà Nội rất gần gũi, đời thường và có tính điển hình cao vềgiai đoạn lịch sử này.
Qua bộ ảnh, khán giả có thể thấy rõ sự chuyển mình của Hà Nội thật lạ lùng.Những bức ảnh về Hà Nội mới chỉ vài chục năm trước, khi đang là thời bao cấp, đãmang đầy dáng vẻ xưa, gợi đầy sự thương nhớ. Qua ảnh của John Ramsden, khungcảnh những mái phố cổ lô xô, những con đường vắng vẻ bình lặng khiến nhiều ngườinhớ tới tranh phố Phái.
Giải Việc làm - Vì Tình yêu Hà Nội được trao cho công trình tìm kiếm các bằngchứng lịch sử, tổ chức vinh danh các liệt sỹ Hà Nội hy sinh tại Chư Tan Kra (KonTum) của nhóm các cựu chiến binh Trung đoàn 209 và chính quyền thành phố Hà Nội.
Với sự vào cuộc của cơ quan chức năng, hài cốt 180 chiến sỹ là người Hà Nộicùng 191 chiến sỹ các tỉnh phía Bắc thuộc Trung đoàn 209 hy sinh tại đây đã đượcquy tập. Trong những vật dụng của các liệt sỹ, còn tìm thấy những hình ảnh HàNội như bi-đông khắc hình tháp Rùa...
Giải Việc làm cũng được trao cho công trình sưu tầm các cổ vật và xây bảotàng gốm cổ cho làng Kim Lan (Gia Lâm, Hà Nội) của nhóm "Tìm về nguồn cội củalàng" và Tiến sỹ người Nhật Bản Nishimura Masanari cùng sự tham gia tích cực củachính quyền địa phương.
Họ đã tự nguyện sưu tập, gìn giữ các hiện vật vô giá, cùng chung tay xây dựngmột bảo tàng cổ học cộng đồng hiếm hoi, góp phần đánh thức lịch sử một làng gốmcổ có niên đại hàng trăm năm trên đất Thăng Long. Đây cũng là một trong nhữngngôi làng hiếm hoi của Việt Nam tự lập được bảo tàng riêng.
Giải Ý tưởng - Vì Tình yêu Hà Nội được trao cho dự thảo Đề án Xây dựng Bộ Quytắc Ứng xử nhằm xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh. Dự thảo Đề án này đãgóp phần khơi dậy một chủ đề hết sức cấp thiết trong việc gìn giữ, phát huy vănhóa Hà Nội hiện nay; đó là xây dựng văn hóa ứng xử, tác động sâu sắc đến nhậnthức cộng đồng./.