Với mức giá bình quân của hầu hết các mặt hàng xuất khẩu, nhất là các mặt hàngchiến lược như nông sản, thủy sản... đều đang giảm mạnh, mục tiêu đạt tốc độtăng trưởng xuất khẩu cả năm ở mức 10% đang tạo ra áp lực lớn với doanh nghiệptrong việc tăng sản lượng bù kim ngạch cũng như thách thức lớn với cơ quan quảnlý trong kiểm soát nhập siêu.
Giá xuất khẩu giảm 37%
Tại giao ban trực tuyến sản xuất kinh doanh của Bộ Công Thương ngày 6/5, Cụctrưởng Cục Xuất Nhập khẩu Bộ Công Thương Phan Văn Chinh cảnh báo: Chỉ số giáxuất nhập khẩu (theo tính toán độc lập của Trung tâm Thông tin công nghiệpthương mại-Bộ Công Thương) trong 4 tháng đầu năm nay ở 19 nhóm mặt hàng đã giảmtới 37%, trong đó nhóm nông sản, khoáng sản giảm mạnh nhất. Hiện mức giá xuấtkhẩu của các nhóm này đã rơi xuống bằng mức giá xuất khẩu của 3-4 năm trước đây.
Báo cáo của Bộ Công Thương cũng cho thấy, giá xuất khẩu khoáng sản bốn tháng quađã giảm 52%, trong đó than đá giảm 21,5% và tốc độ giảm giá này còn cao hơnnhiều so với tăng trưởng sản lượng xuất khẩu.
Đặc biệt, cho dù có chất lượng gạo tốt và ngon hơn nhưng gạo xuất khẩu của ViệtNam đang giảm giá sâu so với gạo của nhiều nước trên thế giới như Ấn Độ,Pakistan. Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam hiện thấp hơn từ 30-40 USD/tấn so vớigạo xuất khẩu của các nước này và thấp hơn giá gạo xuất khẩu của Thái Lan đã ảnhhưởng lớn tới đời sống của người nông dân, ông Chinh nhấn mạnh.
Chỉ ra những bất cập trong hoạt động xuất khẩu gạo, ông Nguyễn Minh Toại,Giám đốc Sở Công Thương Cần Thơ khẳng định: Gạo Việt Nam rất ngon nhưng cáchthức sản xuất chế biến, xuất khẩu, xây dựng thương hiệu hạt gạo Việt Nam cũngnhư những hạn chế về năng lực tài chính của doanh nghiệp chế biến xuất khẩu đangkhiến gạo Việt Nam xuất khẩu có mức giá thấp nhất thế giới. Bên cạnh đó, cáchthức điều hành xuất khẩu gạo trong ba năm qua cũng bộc lộ nhiều hạn chế khiếngiá lúa gạo xuất khẩu mỗi năm giảm 1.000 đồng/kg khiến nông dân tiếp tục khókhăn. Hệ lụy là nông dân không có nguồn vốn để tái đầu tư thâm canh nâng caochất lượng lúa gạo.
Tương tự như lúa gạo, xuất khẩu cá tra Đồng bằng sông Cửu Long cũng đang gặpnhiều thách thức khi giá xuất khẩu bấp bênh khiến người nuôi cá tra đang bị lỗnặng và có xu hướng bỏ ao không nuôi cá. Về phía doanh nghiệp chế biến xuấtkhẩu, với năng lực tài chính mỏng lại phải chịu áp lực lãi suất vay vốn cao,thời gian được vay ngắn nên có xu hướng phá giá để xuất khẩu bằng mọi giá. Bắtđược điểm yếu này, doanh nghiệp nước ngoài với tiềm lực tài chính mạnh đã “ép”doanh nghiệp thủy sản trong nước để mua cá tra với giá bèo bọt khiến cả nông dânvà doanh nghiệp trong nước bị thiệt hại nặng, ông Toại nhấn mạnh.
Khó đạt chỉ tiêu xuất nhập khẩu
Với mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu cả năm là 10%, kim ngạch xuất khẩu bình quânphải đạt 10,5 tỷ USD/tháng, trong khi 4 tháng đầu năm, con số này mới đạt 9,86tỷ USD/tháng. Vì vậy, nếu không có sự hậu thuẫn mạnh mẽ của cơ quan quản lý,hiệp hội ngành hàng và Chính phủ để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp thì mụctiêu tăng trưởng 10% sẽ khó thành hiện thực, nhất là trong bối cảnh giá xuấtkhẩu liên tục giảm như hiện nay, ông Chinh cảnh báo.
Trong khi đó, với thực tế là sản xuất trong nước đang phục hồi mạnh mẽ như hiệnnay, nhu cầu nhập khẩu nguyên vật liệu đầu vào sẽ tiếp tục tăng mạnh trong thờigian tới thì áp lực để kiểm soát kim ngạch nhập khẩu cả năm ở mức dưới 10 tỷ USDcũng không hề đơn giản bởi phần hàng hóa có thể kiểm soát, kiềm chế nhập khẩuchính là hàng tiêu dùng lại chỉ chiếm khoảng 5% trong khi hàng hóa nhập khẩu chủyếu lại là nguyên vật liệu, ông Chinh khẳng định.
Kiến nghị giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, đại diện Sở Công ThươngCần Thơ đề xuất Bộ Công Thương cử các đoàn chuyên gia xuống nghiên cứu tìm hiểuthực tế tại các địa phương, doanh nghiệp gặp khó khăn để sớm có giải pháp tháogỡ thích đáng. Việc cử các đoàn công tác xuống cơ sở mang tính hình thức nhưthời gian vừa qua sẽ không mang lại hiệu quả thực sự, ông Toại nhấn mạnh.
Đại diện Hiệp hội Dệt may Việt Nam đề xuất: Bộ Tài chính cần sớm sửa đổi Thôngtư 88 hướng dẫn thủ tục giải ngân kinh phí cho hoạt động xúc tiến thương mại đểtháo gỡ những bất cập hiện nay nhằm giúp nguồn kinh phí vốn đã hết sức eo hẹp cóthể phát huy hiệu quả bởi chính những điều kiện giải ngân và thủ tục rườm rà nàyđang khiến nhiều doanh nghiệp nản chí không muốn tiếp tục triển khai các chươngtrình xúc tiến thương mại.
Cùng quan điểm này, Cục trưởng Cục Xúc tiến Thương mại-Bộ Công Thương Đỗ ThắngHải cho biết: Thông tư 88 đang “bó chân bó tay” Chương trình xúc tiến thương mạinhưng cho đến nay Thông tư vẫn chưa được sửa đổi cho dù Bộ Công Thương đã kiếnnghị Bộ Tài chính rất nhiều.
Tuy nhiên, để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp trong điều kiện cơ chế giảingân khó khăn, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định cho Bộ Công Thương được lấykinh phí cho chương trình xúc tiến thương mại năm 2013 từ nguồn chi thường xuyêncủa Bộ Công Thương. Vì vậy, 99,5% kinh phí xúc tiến thương mại đợt 1 và 2 đãđược giải ngân và Bộ Công Thương đang tiếp tục làm việc với Bộ Tài chính để bổsung tiếp kinh phí đợt 3 giúp doanh nghiệp triển khai hoạt động nhằm mở rộng thịtrường tiêu thụ và xuất khẩu hàng hóa.
Thủ tướng Chính phủ cũng giao Bộ CôngThương làm đầu mối xây dựng thương hiệu cá tra Việt Nam, Bộ Nông nghiệp và Pháttriển Nông thôn làm đầu mối xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam để giúp sản phẩmnông sản, thủy sản Việt Nam có được vị thế bền vững trên thị trường xuất khẩu,đồng thời giúp nâng cao giá trị xuất khẩu cho sản phẩm xuất khẩu chủ lực này củaViệt Nam.
Theo Bộ Công Thương, 4 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu cả nước đạt 39,46 tỷUSD, tăng 16,9% so với cùng kỳ 2012. Kim ngạch nhập khẩu đạt 40,19 tỷ USD, tăng18% so với cùng kỳ; trong đó kim ngạch nhập khẩu của doanh nghiệp 100% vốn trongnước đạt 18,42 tỷ USD cho thấy sản xuất công nghiệp trong nước đã có dấu hiệuphục hồi khá rõ nét. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn nhập siêu rất lớn từ các nước vàvùng lãnh thổ như Trung Quốc, Hàn Quốc, Đài Loan, các nước ASEAN./.
Nguyễn Kim Anh (TTXVN)