Toàn cảnh vòng đàm phán đầu tiên về quan hệ giữa Anh và EU hậu Brexit, tại Brussels, Bỉ ngày 2/3/2020. (Ảnh: AFP/TTXVN) Chính phủ Anh đến thời điểm này vẫn khẳng định sẽ không đề nghị kéo dài thời gian chuyển tiếp cho tiến trình Brexit - nước Anh rời khỏi Liên minh châu Âu (EU), sau ngày 31/12/2020.
Trưởng đoàn đàm Brexit của Anh, ông David Frost, và người đồng cấp phía EU, ông Michel Barnier, đã nối lại các cuộc thảo luận qua hình thức trực tuyến vào ngày 15/4 sau hai tháng gần như không triển khai gì do tác động của COVID-19.
Tuy nhiên, theo báo Economist của Anh, phần lớn các nhà ngoại giao đều cho rằng tiến trình đàm phán sắp tới cũng khó có thể thu hẹp khoảng cách bất đồng giữa hai bên. Thực tế này khiến thời hạn chót vào cuối năm nay để đạt được một thỏa thuận thương mại càng trở nên xa vời.
Khi giai đoạn chuyển tiếp được đề xuất lần đầu tiên, phương án đưa ra là kéo dài 21 tháng. Hiện chỉ còn hơn 6 tháng để hai bên đạt được thỏa thuận, mà thực tế cho thấy là quá gấp để kịp đàm phán và phê chuẩn từ hai phía.
Chính phủ Anh có thể dùng đến điều khoản trong thỏa thuận Brexit với quy định trước cuối tháng sáu hai bên có thể thống nhất kéo dài thời hạn chuyển tiếp thêm từ 1-2 năm; các quan chức của cả hai bên lúc này đều cho rằng việc gia hạn thời gian chuyển tiếp là dễ hiểu do tác động tiêu cực của Brexit không thỏa thuận với nền kinh tế, nhất là trong bối cảnh dịch COVID-19; các cuộc thăm dò dư luận cho thấy đại đa số cử tri Anh đều chấp nhận việc kéo dài thời gian chuyển tiếp. Tuy nhiên, Chính phủ Anh lại kiên quyết khẳng định sẽ không đưa ra đề nghị này.
[EU và Anh sẽ xác định lại lịch đàm phán về quan hệ thời hậu Brexit]
Mỗi khi bàn đến vấn đề Brexit, Thủ tướng Boris Johnson và đội ngũ cố vấn đều rất “dị ứng” với việc bỏ lỡ các “thời hạn chót." Mục đích của việc giành đa số trong bầu cử sớm vào tháng 12/2019 là để tránh bị sa lầy trong nỗi sợ hãi về kịch bản không thỏa thuận và đi kèm với nó là không biết bao nhiêu vòng đàm phán theo điều khoản mà EU đặt ra.
Những người ủng hộ Brexit không chấp nhận giai đoạn chuyển tiếp vì Anh phải tuân thủ hầu hết các quy định của EU mà không có tiếng nói gì, trong khi lại phải đóng góp nghĩa vụ tài chính. Bất cứ sự gia hạn nào sau ngày 31/12/2020 cũng đi kèm với nghĩa vụ đóng góp tài chính của Anh cho EU với mức có thể lên tới 800 triệu bảng (khoảng 1 tỷ USD) mỗi tháng.
Trong khi đó, thêm 12 tháng đàm phán nữa cũng chưa chắc đã đủ mang lại thỏa thuận do lập trường cứng rắn của cả hai bên. Còn về những thiệt hại nếu rời đi mà không có thỏa thuận thương mại, phe ủng hộ Brexit cho rằng những con số đã bị thổi phồng - và đằng nào cũng có thể tính gộp vào những hậu quả của COVID-19.
Trong khi đó, việc ở lại trong thị trường chung và liên minh thuế quan của EU sang năm 2021 cũng sẽ loại trừ khả năng ký kết sớm các hiệp định thương mại tự do với Mỹ và các nước khác, đồng thời kéo dài thời gian Anh phải áp dụng các quy định của EU.
Những người kêu gọi kéo dài chuyển tiếp đều chủ yếu là phe “ở lại” - những người đến giờ này vẫn còn nghi ngờ lựa chọn của Thủ tướng Johnson về phương án Brexit cứng rắn nhất có thể, khiến phe “ra đi” càng tin rằng có gia hạn thời gian chuyển tiếp để ở lại thêm bao lâu thì vẫn không thể thuyết phục được phe "ở lại" ủng hộ mình.
Giới nghiên cứu Anh cho rằng vẫn có khả năng xảy ra trường hợp kéo dài thời hạn chuyển tiếp, tùy thuộc vào tâm lý của các chính trị gia như thế nào vào tháng Sáu tới. Khả năng này càng có thể xảy ra trong trường hợp EU chấp nhận khẳng định thời gian chuyển tiếp dự kiến, ví dụ như ngay đầu năm 2021./.
