Cuộc chạy đua phi thường giữa hai ứng cử viên tổng thống Mỹ John McCain của đảng Cộng hòa và Barack Obama của đảng Dân chủ chỉ còn cách "đích" 4/11 đúng một tuần nữa, nhưng từ giờ cho đến "giờ G" đó, cỗ máy vận động của cả hai ứng cử viên sẽ phải nín thở hồi hộp trước khả năng xảy ra một sự bất thường vào phút chót, có thể đảo ngược tình hình. Lịch sử các cuộc bầu cử tổng thống Mỹ đã hình thành một truyền thống mà các nhà chuyên theo dõi đời sống chính trị Mỹ gọi là "sự ngạc nhiên tháng 10".
Trong khi "tàu tốc hành tới Nhà Trắng" của ông Obama đang băng lên phía trước với kết quả các cuộc thăm dò trên toàn quốc cho thấy ông dẫn trước đối thủ của mình tới vài phần trăm, thì một "sự ngạc nhiên tháng 10" nào đó có thể làm "trật bánh" con tàu này.
Một số nhà phân tích nói rằng sự bất ngờ này có thể là việc các phương tiện thông tin đại chúng Mỹ trở lại "chọc ngoáy" vào mối quan hệ của ông Obama với vị cựu mục sư của ông, Jeremiah Wright, người gần như "ngoài vùng phủ sóng" trong vài tháng trở lại đây.
Số khác lại tin rằng đó có thể là phút lỡ lời của "phó tướng" trong liên danh của ông Obama, Thượng nghị sỹ Joe Biden, khi nói ra những câu khiến đối phương quy ngay là "cho thấy ông Obama thiếu kinh nghiệm đối ngoại như thế nào và chưa thể sẵn sàng ở cương vị tổng tư lệnh của nước Mỹ". Hoặc "sự ngạc nhiên tháng 10" này cũng có thể chính là việc các đặc vụ liên bang Mỹ vừa thông báo phá âm mưu của hai kẻ "đầu trọc" định ám sát ông Obama cùng vài chục người da đen khác, bởi vụ việc này có thể nhắc nhở cử tri Mỹ một thực tế rằng tâm lý kỳ thị chủng tộc vẫn tồn tại sâu sắc ở một vài bộ phận trong cộng đồng ở đất nước hợp chủng quốc.
Ở một đất nước mà vụ tấn công khủng bố 11/9/2001 vẫn còn là nỗi ám ảnh khó phai, bóng ma khủng bố cũng là thể được coi là một yếu tố mà nếu "lộ diện" trong tháng 10 sẽ có thể làm thay đổi sự lựa chọn của hàng triệu cử tri Mỹ. Trên tạp chí "Newsweek", nhà bình luận Jonathan Alter dự đoán "sắp có chuyện xảy ra trong tháng 10", khi nhắc lại chuyện trùm khủng bố Osama bin Laden từng tung ra một băng video với lời lẽ dọa dẫm ngay trong ngày cuối tuần cuối cùng trước kỳ bầu cử tổng thống Mỹ năm 2004.
Vào ngày 29/10/2004, đài truyền hình Al-Jazeera đã phát cuốn băng video của đối tượng truy nã số một của nước Mỹ, trong đó kêu gọi người Mỹ "quay lại với những gì đúng đắn" thay vì ủng hộ "kẻ nói dối trong Nhà Trắng" để tránh lặp lại vụ tấn công 11/9. Lập tức, lời dọa dẫm nay đã khiến nhiều cử tri Mỹ trở lại với thực tại nước Mỹ vẫn nằm trong tầm ngắm của khủng bố, và như thế có nghĩa là Tổng thống đương nhiệm George W. Bush đã "có lý" khi phát động cuộc chiến toàn cầu chống khủng bố. Có thể nói nhờ "sự ngạc nhiên tháng 10" này, ông Bush đã lật ngược thế cờ trước ứng cử viên được kỳ vọng nhiều hơn của đảng Dân chủ John Kerry ở cuộc bỏ phiếu sau đó vài ngày và giành chiến thắng, tiếp tục tại nhiệm thêm 4 năm nữa. "Sự ngạc nhiên tháng 10" này cho đến nay vẫn được coi là có tác động lớn nhất trong các kỳ bầu cử Mỹ thời hiện đại.
Trong một cuộc tranh luận tuần trước, Cảnh sát trưởng Los Angeles William Bratton và ông Eddy, cựu giám đốc chống khủng bố của Hội đồng An ninh Quốc gia, cho rằng nếu định gây một ra một "sự ngạc nhiên tháng 10" nữa, có lẽ trùm khủng bố Binladen sẽ tấn công một mục tiêu kinh tế nào đó của Mỹ, trong bối cảnh nước Mỹ đang phải vật lộn với cuộc khủng hoảng tài chính hiện nay.
Lùi xa hơn cuộc bầu cử 2004, lịch sử các kỳ bầu cử Mỹ trong 40 năm qua còn chứng kiến nhiều "sự ngạc nhiên tháng 10" khác. Có vẻ như thuật ngữ này đã được sử dụng lần đầu tiên để mô tả tuyên bố của vị Tổng thống thuộc đảng Dân chủ Lyndon Johnson ngày 31/10/1968 - chỉ 5 ngày trước cuộc bầu cử - rằng ông ta đã ra lệnh ngừng ném bom miền Bắc Việt Nam, ám chỉ tiến bộ trong cuộc đàm phán hòa bình Paris.
Lúc đó ứng cử viên đảng Cộng hòa Richard Nixon đang dẫn trước sít sao trong các cuộc bầu cử. Tuy nhiên, tuyên bố của ông đã không giúp được ứng cử viên của đảng Dân chủ Hubert Humphrey, người thua ông Nixon tới nửa triệu phiếu. Cuộc chiến mà Mỹ tiến hành tại Việt Nam vẫn tiếp tục. Và 4 năm sau đó, đến lượt Nixon tạo ra một "sự ngạc nhiên tháng 10" khác khi cùng với Ngoại trưởng của ông ta lúc đó là Henry Kissinger tuyên bố "hòa bình trong tầm tay" tại Việt Nam, mặc dù Nixon đã thất bại trong việc kết thúc cuộc chiến này trong nhiệm kỳ đầu của mình.
Với tuyên bố đó, Nixon đã đánh bại ứng cử viên đảng Dân chủ George McGovern bằng một trong những chiến thắng áp đảo nhất trong lịch sử bầu cử Mỹ.
Tuy nhiên, "sự ngạc nhiên tháng 10" nổi tiếng nhất có lẽ phải kể đến cuộc bầu cử năm 1980, khi mà cử tri Mỹ được dịp chứng kiến cuộc so tài giữa hai ứng cử viên, Tổng thống đương nhiệm đảng Jimmy Carter và ứng cử viên đảng Cộng hòa Ronald Reagan. Một bài báo trên tờ "Washington Post" hồi đó loan tin rằng chính quyền Tổng thống Carter đã chuẩn bị một chiến dịch quân sự để giải cứu các con tin Mỹ bị giam giữ tại Iran, nhằm qua đó giúp ông tái cử.
Tiếp đó, những lời cáo buộc đã nhanh chóng nổi lên rằng bộ máy tranh cử của ông Reagan đã bí mật cản trở kế hoạch giải cứu này. Những cáo buộc này đã gây ra cuộc tranh cãi kéo dài nhiều năm, ngay cả khi Quốc hội Mỹ đã điều tra và kết luận rằng không có kế hoạch nào nhằm trì hoãn việc giải cứu.
Không có chiến dịch giải cứu nào diễn ra sau đó. Ngay trước khi cuộc bỏ phiếu diễn ra, Tổng thống Carter thông báo Tehran đã quyết định không phóng thích con tin cho đến sau cuộc bầu cử. Và cuối cùng, những con tin Mỹ đã được phóng thích chỉ vài phút sau khi Reagan, người đã đánh bại Carter với chiến thắng áp đảo, tuyên thệ nhậm chức Tổng thống Mỹ năm 1980./.
(TTXVN)
