Ngày càng có nhiều vụ việc lừa đảo trực tuyến xảy ra trên toàn cầu, trở thành mối nguy gây tổn thất lớn cho các nền kinh tế, tổ chức và người dân. (Ảnh: PV/Vietrnam+) "Tình trạng lừa đảo trực tuyến có xu hướng gia tăng trong thời gian gần đây đã gây tổn hại rất lớn đến nhiều người dân, trở thành một thách thức không nhỏ cho cơ quan quản lý và ngành ngân hàng. Tuy nhiên, việc xử lý vấn nạn lừa đảo này không đơn giản, cần có sự nỗ lực hành động, phối hợp nhiều hơn giữa các bên."
Đây là nhận định của ông Lê Anh Dũng, Phó vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước tại hội thảo "Bảo vệ tài khoản ngân hàng trước nguy cơ lừa đảo trực tuyến gia tăng" được Ngân hàng Nhà nước phối hợp với báo Tuổi trẻ tổ chức ngày 19/9, tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Hàng chục tỷ USD bị lừa đảo trực tuyến
Phát biểu tại hội thảo, ông Lê Anh Dũng cho biết thời gian qua, lừa đảo trực tuyến đã bùng phát mạnh, có tác động tiêu cực đến người tiêu dùng, doanh nghiệp bán hàng lẫn các tổ chức tài chính.
Những kẻ lừa đảo sử dụng các công cụ kỹ thuật hoặc phi kỹ thuật “social engineering” để xâm phạm thông tin cá nhân của người dùng cho nhiều mục tiêu khác nhau nhưng thường nhắm đến mục đích lừa lấy tiền của người dùng.
Ông Dũng cho biết các hình thức lừa đảo, chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng gồm đối tượng lừa đảo giả danh công an, viện kiểm sát, tòa án gọi điện đe dọa khách hàng có liên quan đến vụ án, đường dây tội phạm. Các đối tượng này yêu cầu khách hàng chuyển tiền đến các tài khoản chỉ định để phục vụ điều tra.
[Tránh bẫy lừa đảo trực tuyến: Hạn chế chia sẻ thông tin riêng lên MXH]
Bên cạnh đó, hình thức lừa đảo chiếm đoạt quyền sử dụng số điện thoại diễn ra khá phổ biến thời gian qua. Kẻ gian mạo danh nhân viên nhà mạng đề nghị hỗ trợ chuyển sim 3G thành 4G miễn phí hoặc thông báo khóa sim vì chưa chuẩn hóa thuê bao.
Nạn nhân làm theo hướng dẫn và bị chiếm đoạt quyền sử dụng số điện thoại để nhận mã OTP kết hợp với thông tin định danh đã thu thập được của khách hàng để kích hoạt lại dịch vụ ngân hàng điện tử, có quyền truy cập thực hiện các giao dịch chiếm đoạt tiền của người dùng.
"Một hình thức lừa đảo mới xảy ra gần đây là kẻ gian giả mạo công chức, viên chức, cơ quan nhà nước hướng dẫn người dân cài đặt các ứng dụng giả mạo (VssID, VNeID, eTax Mobile,…) để chiếm quyền điều khiển điện thoại, thu thập thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng và lấy cắp tiền trong tài khoản ngân hàng của người dùng…," ông Dũng cho hay.
Các đại biểu tham dự hội thảo. (Ảnh: PV/Vietnam+) Theo ông Dũng, nguyên nhân lừa đảo trực tuyến từ góc độ chủ tài khoản ngân hàng có thể chia làm hai loại. Một là gian lận thanh toán do bị đánh cắp thông tin của chủ tài khoản. Tội phạm mạng lấy được thông tin đăng nhập của khách hàng hoặc đã lén lấy thông tin xác thực khách hàng và giành được quyền truy cập tài khoản.
Luật sư Ngô Huỳnh Phương Thảo (Đoàn Luật sư Thành phố Hồ Chí Minh) thông tin gần đây nhất, một người quen của bà bị dẫn dụ vào làm công việc tương tác các clip trên Facebook, hứa hẹn nhận được khoản thu nhập tốt. Ban đầu, người này được chuyển về tài khoản ngân hàng 10.000 đồng/lần tương tác clip. Sau đó bị dẫn dụ, mất tổng cộng hơn 25 tỷ đồng. Mặc dù đã tố giác tội phạm đến cơ quan công an, nhưng quá trình tìm kiếm kẻ lừa đảo rất gian nan.
Đáng lo ngại là bất chấp các cảnh báo, thực tế đã có không ít người tiêu dùng thiếu cảnh giác click vào đường link giả mạo, cung cấp mã OTP, mật khẩu,… cho kẻ gian. Nên chỉ trong vài phút, tiền trong tài khoản của họ đã bị tội phạm lấy sạch. Tổng thiệt hại của những vụ tấn công lên đến hàng trăm tỷ đồng.
Sẽ có quy định hạn mức chuyển tiền phải xác thực sinh trắc học
Để tránh bị lừa đảo, mất tiền oan, dưới góc độ ngân hàng thương mại, ông Từ Tiến Phát, Tổng giám đốc Ngân hàng Thương mại cổ phần Á Châu (ACB) cho rằng nếu áp dụng "3 không" người dân sẽ hạn chế tối đa việc bị lừa đảo, mất tiền trên không gian mạng. Thứ nhất, cứ gặp link gửi đến là không click vào. Thứ hai, không tải app nếu không có trên kho ứng dụng của Google Play hay App Store. Thứ ba, những gì liên quan đến tư vấn tài chính qua điện thoại, mạng xã hội thì không nghe theo vì đa phần là lừa đảo, quấy rối.
Bên cạnh đó, ông Phát cũng đưa ra hai khuyến nghị để phòng tránh lừa đảo. Cụ thể, những thông báo, cảnh báo lừa đảo qua các kênh chính thống như báo chí, thông tin từ ngân hàng, khách hàng nên đọc, tìm hiểu để phòng tránh. Ngoài ra, khách hàng chậm lại vài giây để đọc những thông tin gửi về điện thoại, ví dụ mã OTP để đọc kỹ nội dung.
Ông Đoàn Thanh Hải - Phó cục trưởng Cục Công nghệ thông tin (Ngân hàng Nhà nước) cũng chia sẻ một thực trạng là trong suốt thời gian dài vừa qua, có nhiều tài khoản ngân hàng không chính chủ, tài khoản "rác" gây khó khăn cho cơ quan chức năng.
Khách hàng giao dịch trực tuyến tuyệt đối không chia sẻ mã OTP cho bất kỳ ai, dưới bất kỳ hình thức nào để tránh mất tiền oan. (Ảnh: PV/Vietnam+) Hiện Chính phủ có Đề án 06, trong đó Bộ Công an làm đầu mối và Ngân hàng Nhà nước phối hợp, từ đó kết nối dữ liệu ngân hàng với dữ liệu quốc gia về dân cư, để làm sạch dữ liệu ngân hàng đang có. Hiện có 27 ứng dụng đang tham gia vào đề án này, thời gian tới sẽ tăng thêm.
Ông Hải cho biết Bộ Công an cũng đang hoàn thiện những cơ sở hạ tầng để tạo thuận lợi cho các ngân hàng kết nối, xác thực dữ liệu. Việc làm sạch dữ liệu khách hàng sẽ làm giảm rất nhiều rủi ro trong hoạt động phòng chống tội phạm thanh toán và giúp các cơ quan chức năng phòng chống tội phạm gian lận.
Để hạn chế lừa đảo, gian lận trong hoạt động thanh toán, theo Phó vụ trưởng Vụ Thanh toán Lê Anh Dũng, cần sự nỗ lực hành động, phối hợp của các bên, trong đó có vai trò của ngân hàng và người dùng.
Theo thống kê hiện 90% các khoản chuyển tiền liên ngân hàng là dưới 10 triệu đồng, chỉ 10% là chuyển trên 10 triệu đồng. Do vậy ông Dũng cho biết tới đây sẽ có quy định hạn mức buộc phải xác thực sinh trắc học (bằng vân tay, khuôn mặt) khi chuyển tiền liên ngân hàng, có thể là mức 10 triệu đồng. Qua đó cũng sẽ vô hiệu hóa luôn nạn mua bán, cho thuê tài khoản ngân hàng đã tồn tại suốt thời gian qua./.
