Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy phát biểu. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN) Có nên bổ sung hai loại nước: Nước khoáng và nước nóng thiên nhiên vào phạm vi điều chỉnh; quy định thời hạn giấy phép khai thác, sử dụng tài nguyên nước... là nội dung được nhiều đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách quan tâm, cho ý kiến vào dự án Luật Tài nguyên Nước (sửa đổi) tại phiên họp chiều 28/8.
Sửa đổi 4 nhóm chính sách lớn
Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy cho biết, Luật Tài nguyên Nước sửa đổi theo 4 nhóm chính sách lớn, đảm bảo quản lý toàn diện về nước từ bảo vệ, phát triển, điều hòa, phân phối, đến khai thác, sử dụng và phòng chống tác hại do nước gây ra.
Để tránh chồng chéo, kế thừa Luật Tài nguyên Nước hiện hành, dự thảo Luật chỉ quy định những vấn đề chung nhất về khai thác, sử dụng nước ở giác độ bảo đảm nguồn nước. Việc khai thác, sử dụng nước trong từng lĩnh vực, phạm vi cụ thể sẽ được thực hiện theo quy định của pháp luật chuyên ngành.
Về đề nghị điều chỉnh nước khoáng và nước nóng thiên nhiên vào phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật, hiện có hai loại ý kiến khác nhau.
Loại ý kiến thứ nhất cho rằng, nước khoáng, nước nóng thiên nhiên có tính chất lý, hóa đặc biệt, có giá trị kinh tế cao hơn nước thông thường nên cần có yêu cầu quản lý nghiêm ngặt, chặt chẽ như một loại tài nguyên, khoáng sản có giá trị kinh tế cao. Loại nước này đang được quản lý ổn định theo pháp luật về khoáng sản. Do đó, không bổ sung hai loại nước này trong phạm vi điều chỉnh của Luật để tránh xáo trộn. Đây cũng là phương án Chính phủ trình Quốc hội. Dự thảo Luật đang được thể hiện theo loại ý kiến này.
Loại ý kiến thứ hai cho rằng, nước khoáng, nước nóng thiên nhiên là tài nguyên nước dưới đất nhưng chứa khoáng chất, có nhiệt độ cao hơn nước thông thường. Tuy vậy, loại nước này vẫn có đầy đủ các đặc tính của nước nên cần được quản lý thống nhất trong Luật Tài nguyên Nước.
Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tán thành với loại ý kiến thứ nhất.
[Việt Nam cần tạo hành lang pháp lý đồng bộ về Tài nguyên Nước]
Về điều hòa, phân phối tài nguyên nước (Điều 36, Điều 37), tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật đã bổ sung quy định về căn cứ, nguyên tắc, giải pháp điều hòa, phân phối tài nguyên nước thông qua biện pháp công trình (khoản 2 Điều 36), giải pháp phi công trình (khoản 3,4 Điều 36); bổ sung quy định dự báo khí tượng, thủy văn, xu thế diễn biến theo các thời kỳ trong năm nhằm chủ động kịch bản điều hòa, phân phối, bảo đảm hài hòa lợi ích của các bên khai thác, sử dụng nước (khoản 3, 5 Điều 36); bổ sung trách nhiệm các bộ, Ủy ban Nhân dân tỉnh trên lưu vực sông trong điều hòa, phân phối tài nguyên nước (khoản 5 Điều 36).
Liên quan đến khai thác, sử dụng tài nguyên nước (Mục 2 Chương IV), Thường trực Ủy ban thấy rằng, để tránh chồng chéo trong quản lý nước sinh hoạt, Luật Tài nguyên Nước chỉ quy định một số nguyên tắc về yêu cầu quản lý và đảm bảo chất lượng, số lượng nguồn nước cấp cho sinh hoạt tại Điều 27 và Điều 44 dự thảo Luật. Các nội dung cụ thể về khai thác nước cho sinh hoạt sẽ được điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện theo pháp luật chuyên ngành về cấp thoát nước.
Tránh tạo cơ chế xin-cho
Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (Bắc Kạn) đánh giá cao cơ quan thẩm tra, cơ quan soạn thảo đã tích cực triển khai công việc, tiếp thu đầy đủ ý kiến của các đại biểu Quốc hội, phối hợp tổ chức nhiều hội thảo, tọa đàm chuyên sâu để lắng nghe ý kiến các chuyên gia, nhà nghiên cứu về các vấn đề lớn có nhiều ý kiến khác nhau trong dự thảo Luật.
Cho ý kiến về phạm vi điều chỉnh, đại biểu nêu quan điểm, không nên mở rộng phạm vi điều chỉnh Luật Tài nguyên Nước với nước khoáng, nước nóng thiên nhiên. Đại biểu phân tích, về bản chất, nước khoáng, nước nóng thiên nhiên là khoáng sản, có nguồn gốc hình thành từ hoạt động nội sinh trong lòng đất, có thành phần khoáng chất và tính chất hóa học, lý học, độ tinh khiết nguyên thủy ổn định theo thời gian.
Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Kạn Nguyễn Thị Thủy phát biểu. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN) Vì tính chất tự nhiên của hai nguồn nước này có sự khác biệt, đại biểu cho rằng, trên thế giới và cả ở Việt Nam hiện nay, đây được coi là khoáng sản và đang được quản lý, khai thác, vận hành có hiệu quả trong việc phục vụ phát triển y học cũng như kinh tế-xã hội.
Vì xác định đây là khoáng sản, hiện nay nước khoáng, nước nóng thiên nhiên đang được điều chỉnh bởi Luật Khoáng sản, đang được quản lý, bảo vệ, khai thác theo quy trình chặt chẽ như đối với các khoáng sản khác. Khâu thăm dò phải có giấy phép, quá trình thăm dò phải thiết lập vành đai bảo vệ. Khi khai thác, các chủ thể phải đáp ứng nhiều nhóm điều kiện, tiêu chí cụ thể như ưu tiên sử dụng nguồn lao động tại chỗ ở địa phương, có trách nhiệm, nghĩa vụ phải phối hợp, hỗ trợ địa phương xây dựng các công trình phúc lợi...
Nếu đưa nước khoáng, nước nóng thiên nhiên vào phạm vi điều chỉnh của Luật Tài nguyên Nước, áp dụng cơ chế quản lý của Luật Tài nguyên Nước sẽ không phù hợp về bản chất, đồng thời gây nguy cơ gây thất thoát nguồn tài nguyên có giá trị kinh tế cao này.
Đại biểu Nguyễn Tuấn Anh (Long An) cho biết, Điều 54 của dự thảo Luật đang quy định giấy phép khai thác tài nguyên nước gồm: giấy phép khai thác nước mặt; giấy phép khai thác, sử dụng nước dưới đất; giấy phép khai thác nước biển... Tuy nhiên, dự thảo Luật lại chưa có quy định nào về thời hạn của các loại giấy phép này. Do vậy, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh đề nghị cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu, bổ sung quy định về thời hạn giấy phép khai thác, sử dụng tài nguyên nước.
Đại biểu tỉnh Long An nêu rõ, thực tế việc cấp các loại giấy phép trong các lĩnh vực đều có thời hạn và gia hạn theo luật định. Do vậy, việc bổ sung quy định thời hạn giấy phép khai thác, sử dụng tài nguyên nước là phù hợp, tránh tạo ra sự thiếu đồng bộ, thiếu thống nhất, nguy cơ tạo thành cơ chế xin-cho./.
