Trạm thu phí dày đặc, bố trí bất hợp lý trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay đang là điểm nóng thu hút dư luận. Các doanh nghiệp vận tải than trời vì bị thu phí oan, trạm thu phí quá dày và giá phí tăng cao.
Thu không đủ chi
Việc Công ty BOT cầu Phú Mỹ (PMC) đề xuất tăng gấp đôi mức phí qua cầu Phú Mỹ (nối quận 2 sang quận 7) đang dấy lên mối lo ngại đối với các chủ phương tiện vì chi phí đi lại ngày càng đắt đỏ.
Với mức giá đề nghị như vậy thì các xe qua cầu phải mua vé thấp nhất 20.000 đồng và cao nhất đến 160.000 đồng.
Lý do PMC đưa ra là lượng xe quá ít so với tính toán ban đầu, thời điểm đó công ty tính toán mỗi ngày sẽ có 30.000-40.000 lượt xe qua cầu, thế nhưng hiện tại lượng xe qua cầu mỗi ngày chỉ 5.000-6.000 lượt, mỗi ngày chỉ thu khoảng 100-150 triệu đồng.
Một nguyên nhân nữa khiến PMC kiến nghị nâng mức thu phí là vốn đầu tư cầu Phú Mỹ tăng từ 1.806 tỷ đồng lên 3.030 tỷ đồng vì giá vật tư tăng, cộng với chi phí bổ sung khối lượng công trình trong thời gian xây dựng cầu.
Trong khi đó, các khoản nợ tiếp tục “thúc sau lưng” chủ dự án này. Đến tháng 7/2010, PMC phải thanh toán khoản vay đến hạn 178 tỷ đồng và tháng 1/2011 là 170 tỷ đồng.
Dự án BOT cầu Phú Mỹ là dự án đầu tiên của thành phố mà nguồn vốn chủ đầu tư vay của một ngân hàng (Pháp) được Chính phủ bảo lãnh.
Vì vậy, PMC kiến nghị Thành phố Hồ Chí Minh tạm ứng ngân sách 348 tỷ đồng cho PMC vay để trả nợ vốn và lãi vay đợt đầu. Nguồn vay này sẽ được trả bằng nguồn thu phí giao thông trong các năm tiếp theo.
Theo ông Nguyễn Thành Thái - Tổng Giám đốc PMC, Thông tư 90/2004 của Bộ Tài chính về thu phí giao thông đường bộ cho phép các công trình đầu tư theo phương thức BOT (xây dựng-khai thác-chuyển giao) được tăng tối đa gấp 2 lần các công trình được đầu tư bằng vốn ngân sách. Hiện mức phí tạm thu của cầu Phú Mỹ chỉ bằng mức thu của công trình xây bằng vốn ngân sách nên nếu tăng lên gấp 2 thì vẫn nằm trong giới hạn cho phép.
Giá cước vận tải sẽ đội lên
Ông Nguyễn Công Thành - Giám đốc Doanh nghiệp vận tải Công Thành cho biết một chiếc xe đầu kéo đi qua khu vực Thành phố Hồ Chí Minh quãng đường chỉ 30km có thể bị thu phí đến 3 trạm với khoản tiền 240.000 đồng, nếu giá vé qua trạm thu phí tăng lên thì chắc chắn giá cước vận tải sẽ phải tăng. Khi đó, chi phí nhiều mặt hàng sẽ tăng theo. Đó là chưa kể nếu quỹ bảo trì đường bộ được thu qua giá xăng, dầu sẽ khiến doanh nghiệp vận tải phải chịu quá nhiều mức phí.
Phản ứng trước việc tăng phí qua cầu Phú Mỹ, nhiều doanh nghiệp cho rằng việc quá dày đặc trạm thu phí trong nội thành đã là một thảm họa đối với doanh nghiệp vận tải, nếu tăng nữa thì rất khó chấp nhận.
Ông Thái Văn Chung - Tổng Thư ký Hiệp hội Vận tải Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng nếu PMC muốn tăng phí là để tăng nguồn thu thì mục đích này có thể không đạt bởi nếu cầu Phú Mỹ thu phí quá cao thì các doanh nghiệp vận tải sẽ chọn đi hướng khác với mức phí rẻ hơn.
Hậu quả là tình trạng ùn tắc giao thông ở khu vực trung tâm thêm trầm trọng. Trong khi bài toán giải thoát các phương tiện đi đường vành đai qua cầu Phú Mỹ lại trở thành vô ích.
Theo đề nghị của ông Chung, PMC nên giữ lại mức phí hiện nay vì đã có phần cao hơn so với một số trạm thu phí khác.
Trước khi có kiến nghị này, PMC đã kiến nghị được thu phí xe gắn máy qua cầu từ năm 2012.
Theo ông Mặc Đăng Nớp - Phó Tổng giám đốc PMC, việc thu phí xe máy qua cầu là nằm trong khoản 9.1 của hợp đồng BOT được ký kết giữa Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh với công ty. Nhưng đề nghị này vấp phải sự phản đối của một số đại biểu Hội đồng Nhân dân thành phố vì các quy định hiện nay không cho phép thu phí đối với xe hai bánh.
“Vấn đề” của BOT
Theo PMC, lượng xe qua cầu không như dự kiến là vì thành phố chưa thực hiện đúng những điều đã cam kết trong hợp đồng BOT.
Theo hợp đồng này, khi PMC xây xong cầu thì thành phố phải hoàn thành tuyến vành đai đông kết nối xa lộ Hà Nội với cầu Phú Mỹ.
Mặt khác, thành phố sẽ hạn chế xe tải nặng đi qua các tuyến đường khác mà phân luồng đi vào vành đai đông, qua cầu Phú Mỹ.
Tuy nhiên, hiện nay tuyến vành đai đông chưa xong, thành phố cũng chưa phân luồng xe đi vào cầu Phú Mỹ khiến lượng xe qua cầu rất ít.
Nếu dựa vào hợp đồng đã ký thì thành phố sẽ phải bồi thường cho PMC.
Tuy nhiên, công ty này chỉ đề xuất các biện pháp để gỡ khó. Tất cả những gì PMC đề xuất là không ngoài luật lệ Việt Nam và hợp đồng BOT đã ký với thành phố.
Nhu cầu xây dựng hạ tầng giao thông Thành phố Hồ Chí Minh là rất lớn, nhưng để hài hòa lợi ích giữa các bên thì cần giải quyết triệt để các mâu thuẫn cũng như việc quy hoạch bố trí các trạm thu phí một cách khoa học và hợp lý.
Cách đây 6 năm (7/2004), trạm thu phí Huỳnh Tấn Phát (đoạn từ cầu Khánh Hội đến ngã tư Nguyễn Thị Thập - Huỳnh Tấn Phát) do Công ty Phát triển đô thị và khu công nghiệp (IDICO) bắt đầu hoạt động đã gây phản ứng mạnh mẽ từ các tài xế và doanh nghiệp cảng biển. Đây là đoạn đường được nâng cấp, mở rộng theo hình thức đầu tư B.O.T trong nước.
Các đơn vị vận tải cho rằng việc thu phí này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa tại cảng biển như Bến Nghé, VICT, Tân Thuận Đông, Lotus... trên địa bàn quận 4 và 7 đồng thời tác động tiêu cực đến tình hình sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp và đời sống lao động của hàng chục nghìn người lao động.
Trước sự bất hợp lý của các trạm thu phí và phản ứng mạnh mẽ của dư luận, Thành phố Hồ Chí Minh đã đàm phán với chủ đầu tư để mua lại dự án này. Mới nhất là trạm thu phí xa lộ Hà Nội, sự mập mờ về vị trí thu phí của chủ dự án là Công ty Cổ phần đầu tư hạ tầng kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh (CII) đã dẫn đến tình trạng thu phí bất hợp pháp, thu phí sai đối tượng khiến giới vận tải khiếu nại gay gắt. Điều khiến các doanh nghiệp vận tải bất bình là họ đã bị thu phí oan từ nhiều năm nay mà không hề hay biết.
Hiệp hội Vận tải hàng hóa Thành phố Hồ Chí Minh đã kiến nghị phải dỡ bỏ trạm thu phí này. Tuy nhiên, CII chỉ chấp nhận lắp đặt camera và phân luồng cho những xe tải ra vào cảng Cát Lái được hoàn phí. Trên thực tế, còn nhiều đối tượng khác vẫn bị thu phí oan./.
Thu không đủ chi
Việc Công ty BOT cầu Phú Mỹ (PMC) đề xuất tăng gấp đôi mức phí qua cầu Phú Mỹ (nối quận 2 sang quận 7) đang dấy lên mối lo ngại đối với các chủ phương tiện vì chi phí đi lại ngày càng đắt đỏ.
Với mức giá đề nghị như vậy thì các xe qua cầu phải mua vé thấp nhất 20.000 đồng và cao nhất đến 160.000 đồng.
Lý do PMC đưa ra là lượng xe quá ít so với tính toán ban đầu, thời điểm đó công ty tính toán mỗi ngày sẽ có 30.000-40.000 lượt xe qua cầu, thế nhưng hiện tại lượng xe qua cầu mỗi ngày chỉ 5.000-6.000 lượt, mỗi ngày chỉ thu khoảng 100-150 triệu đồng.
Một nguyên nhân nữa khiến PMC kiến nghị nâng mức thu phí là vốn đầu tư cầu Phú Mỹ tăng từ 1.806 tỷ đồng lên 3.030 tỷ đồng vì giá vật tư tăng, cộng với chi phí bổ sung khối lượng công trình trong thời gian xây dựng cầu.
Trong khi đó, các khoản nợ tiếp tục “thúc sau lưng” chủ dự án này. Đến tháng 7/2010, PMC phải thanh toán khoản vay đến hạn 178 tỷ đồng và tháng 1/2011 là 170 tỷ đồng.
Dự án BOT cầu Phú Mỹ là dự án đầu tiên của thành phố mà nguồn vốn chủ đầu tư vay của một ngân hàng (Pháp) được Chính phủ bảo lãnh.
Vì vậy, PMC kiến nghị Thành phố Hồ Chí Minh tạm ứng ngân sách 348 tỷ đồng cho PMC vay để trả nợ vốn và lãi vay đợt đầu. Nguồn vay này sẽ được trả bằng nguồn thu phí giao thông trong các năm tiếp theo.
Theo ông Nguyễn Thành Thái - Tổng Giám đốc PMC, Thông tư 90/2004 của Bộ Tài chính về thu phí giao thông đường bộ cho phép các công trình đầu tư theo phương thức BOT (xây dựng-khai thác-chuyển giao) được tăng tối đa gấp 2 lần các công trình được đầu tư bằng vốn ngân sách. Hiện mức phí tạm thu của cầu Phú Mỹ chỉ bằng mức thu của công trình xây bằng vốn ngân sách nên nếu tăng lên gấp 2 thì vẫn nằm trong giới hạn cho phép.
Giá cước vận tải sẽ đội lên
Ông Nguyễn Công Thành - Giám đốc Doanh nghiệp vận tải Công Thành cho biết một chiếc xe đầu kéo đi qua khu vực Thành phố Hồ Chí Minh quãng đường chỉ 30km có thể bị thu phí đến 3 trạm với khoản tiền 240.000 đồng, nếu giá vé qua trạm thu phí tăng lên thì chắc chắn giá cước vận tải sẽ phải tăng. Khi đó, chi phí nhiều mặt hàng sẽ tăng theo. Đó là chưa kể nếu quỹ bảo trì đường bộ được thu qua giá xăng, dầu sẽ khiến doanh nghiệp vận tải phải chịu quá nhiều mức phí.
Phản ứng trước việc tăng phí qua cầu Phú Mỹ, nhiều doanh nghiệp cho rằng việc quá dày đặc trạm thu phí trong nội thành đã là một thảm họa đối với doanh nghiệp vận tải, nếu tăng nữa thì rất khó chấp nhận.
Ông Thái Văn Chung - Tổng Thư ký Hiệp hội Vận tải Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng nếu PMC muốn tăng phí là để tăng nguồn thu thì mục đích này có thể không đạt bởi nếu cầu Phú Mỹ thu phí quá cao thì các doanh nghiệp vận tải sẽ chọn đi hướng khác với mức phí rẻ hơn.
Hậu quả là tình trạng ùn tắc giao thông ở khu vực trung tâm thêm trầm trọng. Trong khi bài toán giải thoát các phương tiện đi đường vành đai qua cầu Phú Mỹ lại trở thành vô ích.
Theo đề nghị của ông Chung, PMC nên giữ lại mức phí hiện nay vì đã có phần cao hơn so với một số trạm thu phí khác.
Trước khi có kiến nghị này, PMC đã kiến nghị được thu phí xe gắn máy qua cầu từ năm 2012.
Theo ông Mặc Đăng Nớp - Phó Tổng giám đốc PMC, việc thu phí xe máy qua cầu là nằm trong khoản 9.1 của hợp đồng BOT được ký kết giữa Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh với công ty. Nhưng đề nghị này vấp phải sự phản đối của một số đại biểu Hội đồng Nhân dân thành phố vì các quy định hiện nay không cho phép thu phí đối với xe hai bánh.
“Vấn đề” của BOT
Theo PMC, lượng xe qua cầu không như dự kiến là vì thành phố chưa thực hiện đúng những điều đã cam kết trong hợp đồng BOT.
Theo hợp đồng này, khi PMC xây xong cầu thì thành phố phải hoàn thành tuyến vành đai đông kết nối xa lộ Hà Nội với cầu Phú Mỹ.
Mặt khác, thành phố sẽ hạn chế xe tải nặng đi qua các tuyến đường khác mà phân luồng đi vào vành đai đông, qua cầu Phú Mỹ.
Tuy nhiên, hiện nay tuyến vành đai đông chưa xong, thành phố cũng chưa phân luồng xe đi vào cầu Phú Mỹ khiến lượng xe qua cầu rất ít.
Nếu dựa vào hợp đồng đã ký thì thành phố sẽ phải bồi thường cho PMC.
Tuy nhiên, công ty này chỉ đề xuất các biện pháp để gỡ khó. Tất cả những gì PMC đề xuất là không ngoài luật lệ Việt Nam và hợp đồng BOT đã ký với thành phố.
Nhu cầu xây dựng hạ tầng giao thông Thành phố Hồ Chí Minh là rất lớn, nhưng để hài hòa lợi ích giữa các bên thì cần giải quyết triệt để các mâu thuẫn cũng như việc quy hoạch bố trí các trạm thu phí một cách khoa học và hợp lý.
Cách đây 6 năm (7/2004), trạm thu phí Huỳnh Tấn Phát (đoạn từ cầu Khánh Hội đến ngã tư Nguyễn Thị Thập - Huỳnh Tấn Phát) do Công ty Phát triển đô thị và khu công nghiệp (IDICO) bắt đầu hoạt động đã gây phản ứng mạnh mẽ từ các tài xế và doanh nghiệp cảng biển. Đây là đoạn đường được nâng cấp, mở rộng theo hình thức đầu tư B.O.T trong nước.
Các đơn vị vận tải cho rằng việc thu phí này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa tại cảng biển như Bến Nghé, VICT, Tân Thuận Đông, Lotus... trên địa bàn quận 4 và 7 đồng thời tác động tiêu cực đến tình hình sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp và đời sống lao động của hàng chục nghìn người lao động.
Trước sự bất hợp lý của các trạm thu phí và phản ứng mạnh mẽ của dư luận, Thành phố Hồ Chí Minh đã đàm phán với chủ đầu tư để mua lại dự án này. Mới nhất là trạm thu phí xa lộ Hà Nội, sự mập mờ về vị trí thu phí của chủ dự án là Công ty Cổ phần đầu tư hạ tầng kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh (CII) đã dẫn đến tình trạng thu phí bất hợp pháp, thu phí sai đối tượng khiến giới vận tải khiếu nại gay gắt. Điều khiến các doanh nghiệp vận tải bất bình là họ đã bị thu phí oan từ nhiều năm nay mà không hề hay biết.
Hiệp hội Vận tải hàng hóa Thành phố Hồ Chí Minh đã kiến nghị phải dỡ bỏ trạm thu phí này. Tuy nhiên, CII chỉ chấp nhận lắp đặt camera và phân luồng cho những xe tải ra vào cảng Cát Lái được hoàn phí. Trên thực tế, còn nhiều đối tượng khác vẫn bị thu phí oan./.
S. Dũng-N.Giang (Báo Tin tức/Vietnam+)
