- Xin Thứ trưởng cho biết ý nghĩa và kết quả nổi bật của Hội nghị đặc biệt Bộtrưởng Ngoại giao ASEAN-Trung Quốc vừa diễn ra?
- Thứ trưởng Phạm Quang Vinh: Hội nghị đặc biệt Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN-TrungQuốc lần này là sự kiện quan trọng nhằm kỷ niệm 10 năm quan hệ đối tác chiếnlược ASEAN-Trung Quốc và đề ra các định hướng lớn để tăng cường hơn nữa quan hệhai bên.
Kết quả nổi bật là hai bên nhất trí cao về tầm quan trọng và việc tăng cường hơnnữa quan hệ ASEAN-Trung Quốc, không chỉ vì lợi ích hai bên mà còn đối với hòabình, ổn định và thịnh vượng chung của khu vực. Do đó, các bộ trưởng nhất trí sẽxây dựng tầm nhìn dài hạn nhằm làm sâu sắc và đưa quan hệ đối tác chiến lượcASEAN-Trung Quốc lên tầm cao mới. Dự kiến tại hội nghị Cấp cao ASEAN-Trung Quốclần thứ 16 vào tháng 10 tới, các lãnh đạo hai bên sẽ thông qua một Tuyên bố vớimục tiêu này.
Thứ hai, hai bên cho rằng để thúc đẩy quan hệ ASEAN-Trung Quốc, điều quan trọnglà cần tiếp tục xây dựng và tăng cường lòng tin chiến lược và sự tin cậy lẫnnhau để làm cơ sở cho mở rộng và tăng cường quan hệ hợp tác trên tất cả các lĩnhvực.
Thứ ba, hai bên nhấn mạnh ưu tiên đẩy mạnh hợp tác kinh tế, thương mại và đầutư, và đã đề xuất nhiều sáng kiến, trong đó có việc xem xét nâng cấp Khu vực Mậudịch Tự do ASEAN-Trung Quốc; phấn đấu đạt mục tiêu kim ngạch thương mại haichiều 500 tỷ USD vào 2015; đẩy mạnh hợp tác kết nối về hạ tầng cơ sở và giaothông, cũng như tăng cường hợp tác biển; thúc đẩy hiểu biết lẫn nhau thông quagiao lưu văn hóa, giáo dục, giao lưu nhân dân.
Cuối cùng, hai bên đã nhất trí về tầm quan trọng của xây dựng lòng tin và bảođảm hòa bình, an ninh ở khu vực, trong đó bao gồm xử lý vấn đề Biển Đông mộtcách thỏa đáng, với mục tiêu chung là bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh và antoàn hàng hải ở Biển Đông, giải quyết hòa bình tranh chấp, trên cơ sở luật phápquốc tế và Công ước Luật Biển Liên hợp quốc 1982.
- Xin Thứ trưởng cho biết đóng góp của đoàn Việt Nam nhằm đưa quan hệASEAN-Trung Quốc lên tầm cao mới?
- Thứ trưởng Phạm Quang Vinh: Đoàn Việt Nam do Bộ trưởng Ngoại giao Phạm BìnhMinh dẫn đầu, đã đưa ra nhiều đề xuất thực chất và đóng góp tích cực vào thànhcông và kết quả Hội nghị lần này, đáng chú ý:
Thứ nhất, khẳng định tiếp tục làm sâu sắc và đẩy mạnh quan hệ đối tác chiến lượcASEAN-Trung Quốc, trong đó đặc biệt coi trọng việc tăng cường lòng tin chính trịvà sự tin cậy lẫn nhau, làm cơ sở cho việc mở rộng và tăng cường hơn nữa hợp tácgiữa hai bên trên tất cả các lĩnh vực.
Thứ hai, nhấn mạnh ưu tiên về kết nối hạ tầng và giao thông, trong đó Việt Namvới tư cách là một nước láng giềng tiếp giáp với Trung Quốc, có điều kiện thuậnlợi phát triển về hạ tầng giao thông, từ đó tạo điều kiện mở rộng kết nối giữaTrung Quốc với Tiểu vùng Mekong và toàn khu vực ASEAN. Việc nâng cấp kết nối vềhạ tầng sẽ đóng góp quan trọng cho sự phát triển kinh tế-thương mại, cũng nhưtăng cường giao lưu văn hóa, nhân dân, du lịch… giữa ASEAN và Trung Quốc nóichung. Chúng ta cũng ủng hộ việc tăng cường hơn nữa hợp tác ASEAN-Trung Quốc vềkinh tế, thương mại, đầu tư, trong đó mục tiêu đạt 500 tỷ USD về kim ngạchthương mại vào 2015.
Thứ ba, tăng cường hợp tác bảo đảm hòa bình, ổn định và an ninh ở khu vực, trongđó có hòa bình, an ninh, an toàn hàng hải ở Biển Đông. Theo đó, điều quan trọngnhất là các bên phải thực hiện nghiêm túc các nguyên tắc và cam kết đã thỏathuận, trong đó có Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và Tuyên bốCấp cao kỷ niệm 10 năm ký Tuyên bố DOC, giải quyết hòa bình các tranh chấp, tuânthủ luật pháp quốc tế và Công ước Luật Biển Liên hợp quốc.
Các nước đều đồng tình với nội dung do Việt Nam thay mặt ASEAN phát biểu về Bộquy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC), trong đó nhấn mạnh cùng với việc thực hiệnnghiêm túc DOC, thì cần thiết phải có COC càng sớm càng tốt để bảo đảm hòa bình,ổn định, an ninh, an toàn hàng hải ở Biển Đông, ngăn ngừa xung đột, bảo đảm ứngxử các bên phù hợp với luật pháp quốc tế và Công ước Luật Biển Liên hợp quốc.Nếu đạt được điều đó thì sẽ có lợi chung cho hòa bình, ổn định ở khu vực và anninh, an toàn hàng hải ở Biển Đông
- Một trọng tâm hợp tác ASEAN-Trung Quốc làvề kinh tế, thương mại. Xin Thứ trưởng cho biết đã có những đề xuất như thế nào để thúc đẩy hợp táctrong lĩnh vực này? Có biện pháp gì để phát huy hiệu quả Hiệp định Khu vực Mậudịch tự do ASEAN-Trung Quốc vì lợi ích của các bên?
- Thứ trưởng Phạm Quang Vinh: Có thể coi hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tưvừa là một ưu tiên, vừa là một điểm sáng trong quan hệ đối tác giữa ASEAN vàTrung Quốc trong thời gian qua. Hội nghị lần này đã tiếp tục nhấn mạnh ưu tiênhợp tác trong lĩnh vực này và đã đưa ra nhiều đề xuất cụ thể, thiết thực, trongđó có việc đưa kim ngạch thương mại hai bên lên 500 tỷ USD vào năm 2015; xem xétnâng cấp Khu vực Mậu dịch tự do ASEAN-Trung Quốc (ACFTA); cùng phối hợp thúc đẩysáng kiến xây dựng Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực Đông Á (RCEP); đẩy mạnh kếtnối hạ tầng và giao thông; hoan nghênh và sẽ cùng nhau xem xét một số khuyếnnghị của Trung Quốc như về xây dựng cơ chế tài trợ các dự án hạ tầng, quỹ bìnhổn tài chính khu vực châu Á, quỹ hợp tác biển ASEAN-Trung Quốc... Đồng thời, haibên cũng sẽ tiếp tục tăng cường hơn nữa hợp tác và kết nối tiểu vùng, trong đócó tiểu vùng Mekong.
Về ACFTA, hai bên nhất trí Hiệp định đã mang lại thuận lợi và lợi ích cho cả haibên kể từ khi ACFTA chính thức đi vào hoạt động năm 2010. Trong hơn 3 năm qua,kim ngạch thương mại hai chiều đã tăng gấp 2 lần, đến nay đạt 400 tỷ USD và vớiđà này, chắc chắn hai bên sẽ đạt mục tiêu 500 tỷ USD vào năm 2015.
Để bảo đảm lợi ích của tất cả các bên, điều quan trọng là các bên cần có đủ nănglực hội nhập và tận dụng được lợi ích và cơ hội do ACFTA mang lại, cũng nhưtranh thủ được một thị trường rộng lớn với hơn 2 tỷ dân. Theo đó, các bên cầnchú trọng thực hiện các quy định của Hiệp định về dành ưu đãi cho các nước chậmphát triển hơn trong ASEAN; trong quá trình thực hiện ACFTA, ASEAN và Trung Quốccần tiếp tục bàn và thỏa thuận về hỗ trợ nâng cao năng lực hội nhập, năng lựcsản xuất và sức cạnh tranh của ASEAN; đồng thời hai bên cũng cần đẩy mạnh tuyêntruyền về cơ hội và lợi ích của Hiệp định tới người dân và doanh nghiệp, có cáccơ chế để hỗ trợ các doanh nghiệp tham gia và khai thác hiệu quả ACFTA.
- Xin Thứ trưởng cho biết thêm cụ thể nội dung trao đổi về vấn đề COC tại Hộinghị?
- Thứ trưởng Phạm Quang Vinh: Tại Hội nghị, khi trao đổi về đối tác chiến lượcASEAN-Trung Quốc, hai bên cũng đã trao đổi về vấn đề Biển Đông. Hai bên nhất trívề sự cần thiết phải bảo đảm hòa bình, an ninh, an toàn và tự do hàng hải ở BiểnĐông và thực hiện tốt những thỏa thuận và quy định trong Tuyên bố DOC, đi đôivới xây dựng COC. Hai bên đã nhất trí sẽ tiến hành tham vấn chính thức ở cấp SOMASEAN-Trung Quốc về COC lần đầu tiên tại Tô Châu vào ngày 14-15/9 tới và dự kiếntại cuộc họp này, hai bên sẽ chia sẻ quan điểm về COC. Đây là một quyết địnhquan trọng và tích cực, khởi động cho tiến trình đàm phán và xây dựng COC giữaASEAN và Trung Quốc.
Về phía ASEAN, ASEAN đã nhất trí các thành tố cần thiết của COC trong tương lai,theo đó COC cần là Bộ quy tắc tổng thể và mang tính ràng buộc, kế thừa các quyđịnh quan trọng của DOC, nhưng cần phải nâng cao hơn DOC, trong đó cần phải bổsung thêm những quy định, cơ chế nhằm ngăn ngừa xung đột, cũng như các cơ chế vềbảo đảm thực hiện những cam kết trong COC, tuân thủ nguyên tắc giải quyết hòabình các tranh chấp, hay về xử lý các tranh chấp về áp dụng và giải thích COC.ASEAN sẽ chia sẻ những nội dung này với Trung Quốc trong cuộc họp SOM sắp tới.
Quan điểm của ASEAN là cần phải có COC càng sớm càng tốt, trong bối cảnh tìnhhình Biển Đông tiếp tục diễn biến phức tạp. Việc thương lượng và xây dựng COCvới các mục tiêu như trên sẽ là một quá trình không phải dễ dàng. Do đó, các bêncần phải có quyết tâm chính trị, cùng chung mục đích bảo đảm tốt hơn hòa bình,ổn định, an ninh và an toàn hàng hải ở Biển Đông./.