Lương của công nhân gác chắn đường sắt sẽ được tăng thêm 20%. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam+) Thừa nhận thu nhập của công nhân đường sắt hiện nay quá thấp so với các ngành khác, ông Vũ Anh Minh, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) cho biết, với việc khai thác các đoàn tàu “5 sao,” nâng cao chất lượng dịch vụ và tổ chức bán vé các dịp Tết trước 6 tháng thì “thượng đế” rời bỏ ngành đường sắt sẽ quay trở lại.
VNR kỳ vọng năm nay việc sản xuất kinh doanh của một số đơn vị thành viên sẽ có lãi hoặc hòa vốn đồng thời tập trung điều chỉnh tăng lương lên khoảng 20% để nâng dần mức sống của người lao động.
Lương thấp, “làn sóng” bỏ việc
Đội gác chắn Giáp Bát (Hà Nội), đơn vị quản lý 18 điểm giao cắt đường ngang qua đường sắt, có 110 cán bộ, công nhân viên, trong đó tới 70% là nữ. Tại trạm gác chắn Trường Chinh-Ngã Tư Vọng (km2+925), mỗi ca trực tại trạm có ba công nhân, trực liên tục 12 tiếng, sau đó được nghỉ 24 tiếng.
Hỏi chuyện một nữ nhân viên trực ca, được biết thu nhập bình quân của công nhân gác chắn chỉ khoảng 4,6 triệu đồng/tháng với điều kiện làm đủ 21 ca trong tháng, trừ tiền bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội,… chỉ còn khoảng bốn triệu đồng.
Ông Nguyễn Đào Việt Phương, Đội trưởng gác chắn Giáp Bát cho biết, đặc thù công việc của công nhân gác chắn vất vả, thu nhập thấp, còn tiềm ẩn nhiều nguy hiểm do bị người đi đường đe dọa, hành hung.
[Chuyện những người hay bị… ăn chửi, đe dọa và dễ vào nhà tù]
“Chính vì thế, trong năm 2017 vừa qua, đã có 10 công nhân viên gác chắn chấm dứt hợp đồng lao động trong đó đa phần là người trẻ, có thời gian làm ngắn (từ 2-7 năm) với nguyên nhân là áp lực công việc cao, lương thấp,” ông Phương chia sẻ.
Thậm chí, theo ông Phương, 40% công nhân tại gác này là người ngoại tỉnh phải thuê nhà do làm xa. Với mức thu nhập này, một số người chỉ đủ trang trải cuộc sống cá nhân tại thủ đô như thuê nhà, ăn uống và chi tiêu “dè xẻn” thì may ra gửi về gia đình được chút ít từ tiền lương.
Một con số thống kê đáng lưu tâm của VNR cho thấy, trong chín tháng năm 2017, Tổng công ty có 508 người lao động trong khối quản lý, bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt xin thôi việc. Trong khi đó, việc tuyển dụng lao động mới rất khó khăn.
Ông Đoàn Duy Hoạch, Phó Tổng giám đốc VNR cho biết, thu nhập bình quân mỗi tháng của công nhân khối vận tải và khối kết cấu hạ tầng khoảng 6,6 triệu đồng.
Cụ thể, lương bình quân của công nhân gác đường ngang nếu tính theo chế độ quy định là 7,4 triệu đồng nhưng tỷ lệ lương được duyệt thực lĩnh chỉ rơi vào 5,2 triệu đồng (đạt 70%); công nhân tuần đường là 6 triệu đồng và công nhân duy tu đường sắt là 6,7 triệu đồng trong khi 2 đối tượng này được hưởng lương theo chế độ quy định lên tới 8,3 triệu đồng.
“Mặc dù lao động tuần đường, gác chắn đặc thù công việc vất vả song chức danh lao động hưởng lương theo bậc thợ, không có năng suất lao động nên không có cơ sở để nâng lương so với mức lương cơ bản, chỉ có thể tăng lương khi doanh nghiệp có lợi nhuận,” ông Hoạch nhìn nhận.
Bổ sung thêm, ông Vũ Anh Minh, Chủ tịch Hội đồng thành viên VNR tiết lộ, năm 2017 sẽ có những đơn vị vận tải có lỗ nhưng tới năm 2018 kỳ vọng hòa vốn nhưng mục tiêu hàng đầu đó là điều chỉnh tiền lương cho cán bộ công nhân viên đường sắt (lương tuần đường, gác chăn tăng lên khoảng 20%). Giai đoạn 2019-2020 mới cơ bản có chút lãi.
Tuy nhiên, theo ông, nguồn lãi này chỉ hiện thực khi được Nhà nước bố trí cho ngành gói 7.000 tỷ đồng (tăng năng lực thông qua, rút ngắn thời gian chạy tàu, kéo dài số toa…).
Cắt giảm bớt lao động
Từ thực tế trên, VNR đề xuất và kiến nghị Bộ Giao thông Vận tải xem xét, ưu tiên tính đúng, tính đủ các quy định của Nhà nước về giờ làm việc, giờ nghỉ ngơi và chế độ tiền lương với lực lượng lao động gác chắn đường ngang, tuần đường có tính chất đặc biệt này.
Theo đó, đối với công nhân gác chắn đường ngang tiền lương được tính trên cơ sở số lao động định mức cần thiết nhân với mức lương bình quân chế độ. Và mức lương được đưa ra là 7,95 triệu đồng/người.
[Công nhân thi nhau bỏ việc, ngành đường sắt vội đề nghị tăng lương]
Đối với công nhân tuần đường, tiền lương được tính trên cơ sở định mức lao động ngày công theo sản phẩm km đường duy tu nhân với đơn giá tiền lương ngày công của công nhân tuần đường (342.505 đồng/công).
Công nhân tuần đường vốn đặc thù công việc vất vả song mức lương hiện nay quá thấp. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam+) Hiện nay, tổng số lao động của đường sắt là 26.292 lao động, trong đó Công ty vận tải đường sắt Sài Gòn có khoảng 2.500 lao động và Công ty vận tải đường sắt Hà Nội có 4.500 lao động, khi sáp nhập và thu gọn, bộ máy của 2 đơn vị này sẽ phải cắt giảm lao động.
Chủ tịch Vũ Anh Minh cho biết, khi thu gọn bộ máy chắc chắn sẽ có sự sắp xếp, cắt giảm lao động, nhưng việc này phải có lộ trình. Ngành đường sắt sẽ có chế độ xử lý lao động dôi dư theo đúng quy định của pháp luật và cố gắng tối đa hóa lợi ích của người lao động.
“Trước tiên, cắt giảm sắp xếp lại bộ máy quản lý, không thể để chỗ nào cũng 3 cấp phó, cán bộ phải chấp nhận. Khi hợp nhất 2 đơn vị vận tải cũng chỉ giảm vài % bởi có những người gắn bó 20-25 năm với ngành đường sắt, họ không muốn ra ngoài nữa, hơn nữa lại là lao động thủ công vì thế phải tính đến việc gia tăng dịch vụ để sử dụng cho hiệu quả,” ông Minh chia sẻ./.
