Theo phóng viên TTXVN tại Trung Đông, Ai Cập, Sudan và Ethiopia đã thống nhất tổchức các cuộc tham vấn cấp bộ trưởng ba bên nhằm giải quyết tranh cãi xung quanhdự án đập thủy điện của Ethiopia trên sông Nile Xanh - một trong hai nhánh chínhcủa sông Nile.
Trong tuyên bố chung sau cuộc gặp tại Ethiopia ngày 18/6 giữa Ngoại trưởng AiCập Mohamed Kamel Amr và người đồng cấp Ethiopia Tedros Adhanom, hai bên đã đồngý tiến hành các cuộc tham vấn kỹ thuật và chính trị trên "tinh thần quan hệ bạnbè và hiểu biết lẫn nhau." Sudan cùng tham gia các cuộc thảo luận này.
Hai ngoại trưởng đều cho rằng các nghiên cứu sâu hơn sẽ tiếp tục được triểnkhai nhằm đánh giá các tác động của dự án đập thủy điện sau khi Cairo tỏ ý khônghài lòng về báo cáo mới đây của Ủy ban kỹ thuật 3 bên. Một nguồn tin ngoại giaocho biết một vòng đàm phán khác giữa ngoại trưởng và các chuyên gia của hai nướcsẽ tổ chức trong một vài tuần tới.
Tiếp theo chuyến đến Ethiopia và có 4 cuộc gặp với ngoại trưởng nước chủ nhà,Ngoại trưởng Ai Cập đã tới Khartoum thủ đô Sudan ngày 18/6 để thông báo về kếtquả chuyến thăm Ethiopia trong cuộc gặp với Tổng thống Omar al-Bashir cùng nhiềuquan chức Sudan.
Phát biểu với báo giới, Ngoại trưởng Amr cho biết Ai Cập, Sudan và Ethiopiađã đồng ý tiến hành cuộc họp giữa Bộ trưởng Nguồn nước của ba nước càng sớm càngtốt để xem xét báo cáo của các chuyên gia quốc tế, đánh giá tác động của dự ánthủy điện của Ethiopia đối với các nước hạ lưu, nhất là hạn ngạch khai thác nướcsông Nile của Ai Cập và Sudan. Ngoài ra, ba nước cũng đồng ý tổ chức một cuộchọp giữa các ngoại trưởng.
[Ethiopia đổ thêm dầu vào cuộc tranh cãi về sông Nile]
Trong một diễn biến khác, cũng trong ngày 18/6, Bộ trưởng Nguồn nước và Tướitiêu Nam Sudan Paul Mayom Akec cho biết nước này đang có kế hoạch ký Hiệp địnhkhung hợp tác (CFA) nhằm thay thế một thỏa thuận có từ thời thuộc địa cho phépAi Cập và Sudan kiểm soát hầu như toàn bộ nguồn nước sông Nile. Ông Akec khẳngđịnh tiến trình gia nhập CFA đã được khởi động, đồng thời cho biết Nam Sudan sẽbắt đầu thực hiện hiệp định này ngay sau khi được Quốc hội phê chuẩn.
CFA cho phép các nước thượng nguồn sông Nile triển khai các dự án tưới tiêuvà thủy điện mà không cần có sự phê chuẩn của Ai Cập. Trước đó, hôm 13/6, Quốchội Ethiopia đã phê chuẩn CFA trong khi Ai Cập và Sudan phản đối và từ chối kýhiệp định này. Ngoài Ethiopia, hiện CFA đã được quốc hội 5 nước lưu vực sôngNile phê chuẩn, bao gồm Burundi, Kenya, Rwanda, Tanzania và Uganda. Ngoài NamSudan, hiện Cộng hòa Dân chủ Congo cũng đang có ý định tham gia hiệp định này.
Từ cuối tháng Năm vừa qua, quan hệ giữa Ai Cập và Ethiopia đột ngột trở nêncăng thẳng sau khi quốc gia vùng Sừng châu Phi tiến hành chuyển hướng dòng chảycủa sông Nile Xanh trong khuôn khổ dự án xây dựng đập thủy điện "Đại phục hưngEthiopia," có tổng vốn đầu tư lên tới 4,2 tỷ USD, với công suất 6.000MW. Giai đoạn đầu của dự án dự khiến sẽ được hoàn thiện trong 3 năm tới.
Chính quyền Cairo cho rằng Ai Cập có quyền lợi lịch sử đối với nguồn nướcsông Nile. Theo một thỏa thuận ký kết với Anh năm 1929, Ai Cập có quyền phủquyết bất kỳ dự án nào tại các nước thượng nguồn ảnh hưởng đến lưu lượng nướcsông Nile chảy qua lãnh thổ nước này.
Năm 1959, Ai Cập và Sudan ký một thỏa thuận cho phép hai quốc gia này khaithác hơn 90% tổng lưu lượng nước sông Nile mỗi năm. Tuy nhiên, các nước thượngnguồn cho rằng họ không phải là một bên tham gia ký kết thoả thuận trên và dovậy không thừa nhận tính chất hợp pháp của văn bản này./.
(TTXVN)