Hàng hóa được xếp tại cảng ở Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc. (Ảnh: THX/TTXVN) Tờ Nikkei Asia Review vừa đăng tải bài phân tích của tác giả Kentaro Iwamoto về tác động của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đối với hoạt động xuất khẩu của các nước châu Á, trong đó khẳng định cuộc chiến này đang gây thiệt hại nặng nề cho chuỗi cung ứng có liên quan tới Trung Quốc trong khu vực này.
Kim ngạch xuất khẩu của các nền kinh tế lớn nhất châu Á đều bị suy giảm, trong khi Việt Nam và một số nền kinh tế Đông Nam Á khác lại hưởng lợi.
Theo bài báo trên, các số liệu chính thức cho thấy kim ngạch xuất khẩu của năm nền kinh tế lớn nhất châu Á (Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, Indonesia và Hàn Quốc) đã sụt giảm mạnh trong tháng 6/2019 do tác động của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, vốn tác động tiêu cực tới chuỗi cung ứng có kết nối mật thiết với Trung Quốc ở khu vực này. Các nền kinh tế lớn khác như Thái Lan và Singapore cũng phải trải qua xu hướng tương tự.
Thông tin trên được đưa ra sau khi Trung Quốc thông báo tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của nước này trong quý 2/2019 chỉ đạt 6,2%, mức thấp nhất trong ba thập kỷ qua.
[Nhật Bản có hưởng lợi nhờ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung?]
Tình hình đang tiếp tục xấu đi khi tình trạng sụt giảm về kim ngạch xuất khẩu hiện nay cũng nghiêm trọng không kém so với thời điểm năm 2015, khi nền kinh tế Trung Quốc bị tác động bởi sự sụt giảm trên thị trường chứng khoán.
Ngày 10/5 vừa qua, Mỹ đã tăng thuế từ 10% lên 25% đối với hàng hóa nhập khẩu trị giá 200 tỷ USD từ Trung Quốc. Các số liệu thống kê trong tháng Sáu vừa qua đã phản ánh tác động của việc tăng thuế đối với hoạt động thương mại giữa hai nước. Kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc đã giảm 1,3% trong tháng 6 so với mức tăng 1,1% trong tháng 5/2019.
Nhà phân tích Margaret Yang của công ty CMC Markets có trụ sở ở Singapore nói: "Kim ngạch xuất khẩu của châu Á sụt giảm là hậu quả của sự suy giảm về nhu cầu trên thế giới và việc tăng thuế... Mức thuế 25% đối với hàng hóa nhập khẩu trị giá 200 tỷ USD từ Trung Quốc không chỉ gây thiệt hại cho hoạt động xuất khẩu của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới mà còn tác động tiêu cực tới nhập khẩu của nước này. Vì Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của nhiều nền kinh tế ở châu Á nên việc Mỹ tăng thuế cũng tác động tới thương mại ở khu vực này."
Đặc biệt, các vật liệu bán dẫn và các thiết bị liên quan đang bị tác động nặng nề. Tại Singapore, trong tháng 6/2019, kim ngạch xuất khẩu các mạch tích hợp đã giảm 33% so với cùng kỳ năm trước và kim ngạch xuất khẩu các hàng hóa phi dầu mỏ đã giảm 17% xuống mức thấp nhất trong sáu năm qua.
Công nhân làm việc trên dây chuyền lắp ráp xe Audi tại nhà máy FAW-Volkswagen ở Trường Xuân, tỉnh Cát Lâm, miền Đông Bắc Trung Quốc. (Ảnh: THX/TTXVN) Các sản phẩm bán dẫn do Singapore sản xuất chủ yếu được xuất khẩu sang Mỹ và Trung Quốc. Ông Ang Wee Seng, Giám đốc Điều hành Hiệp hội Công nghiệp Bán dẫn Singapore, cho biết cùng với Hàn Quốc và Đài Loan, Singapore là một trong những trung tâm xuất khẩu vật liệu bán dẫn của châu Á. Ông nói: "Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đã ảnh hưởng tới chuỗi cung ứng này. Vì vậy, nếu một nguồn cung cho hệ thống nhất định bị giảm, mọi thứ khác trong hệ thống sẽ giảm theo."
Đối với Nhật Bản, trong tháng 6/2019, kim ngạch xuất khẩu của nước này giảm 7%. Đây là tháng thứ 7 liên tiếp kim ngạch xuất khẩu của nước này sụt giảm. Kim ngạch xuất khẩu của Nhật Bản sang Trung Quốc giảm 10%.
Theo Bộ Tài chính Nhật Bản, xuất khẩu thiết bị sản xuất thiết bị bán dẫn sang Trung Quốc bị tác động nặng nề nhất.
Tại Thái Lan, trung tâm chế tạo ôtô và hàng điện tử, kim ngạch xuất khẩu sang Trung Quốc trong tháng 6/2019 giảm 15% so với cùng kỳ năm ngoái sau khi đã giảm 7% trong tháng 5/2019. Tổng kim ngạch xuất khẩu của nước này bị giảm 2%. Pimchanok Vonkorpon, Cục trưởng Cục Chính sách và Chiến lược Thương mại Thái Lan, nói rằng sự sụt giảm này rõ ràng là hậu quả của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung. Bà nói: "Cuộc chiến thương mại này sẽ tiếp tục tác động tới xuất khẩu của Thái Lan trong quý 3/2019."
Các hãng gia công, chế tạo ở Trung Quốc đã giảm sản lượng do lo ngại về tình trạng suy giảm nhu cầu ở Mỹ. Điều này đã tác động tiêu cực tới các hãng sản xuất ở Thái Lan có liên quan tới các hãng gia công, chế tạo này và các đối tác thương mại khác ở Trung Quốc. Bên cạnh đó, việc đồng Baht mạnh lên, hiện đứng ở mức 30,9 baht/USD, cũng cản trở xuất khẩu của Thái Lan.
Bà Ghanyapad Tantipipatpong, Chủ tịch Hiệp hội các doanh nghiệp xuất khẩu quốc gia Thái Lan, nói rằng các nhà sản xuất muốn tỷ giá giữa đồng Baht và USD dao động trong khoảng 32-33 baht/USD, và kêu gọi thực hiện các biện pháp ngăn chặn sự tăng giá của đồng nội tệ.
Đối với Ấn Độ, kim ngạch xuất khẩu của nước này cũng giảm 10% trong tháng 6/2019 sau khi tăng 4% trong tháng 5/2019. Mặc dù ít có quan hệ với các chuỗi cung ứng ở Trung Quốc hơn các nước khác nhưng sự suy giảm này có vẻ như do dầu thô giảm giá. Lĩnh vực công nghiệp cũng bị tác động do các ngành sử dụng nhiều lao động như dệt may bị suy giảm mạnh. Nhiều khả năng nhu cầu toàn cầu suy giảm đã bắt đầu tác động tiêu cực tới quốc gia Nam Á này.
Trong khi đó, Việt Nam đi ngược xu thế của các nền kinh tế lớn khi kim ngạch xuất khẩu tăng 8% trong tháng 6/2019 trong bối cảnh nước này tận dụng lợi thế về vị trí như một điểm trung chuyển quan trọng cho hàng hóa vào Trung Quốc.
Việt Nam và một số nước Đông Nam Á khác hưởng lợi nếu các doanh nghiệp tiếp tục rời khỏi Trung Quốc, nhưng có thể vẫn còn quá sớm để đánh giá tác động này. Bên cạnh đó, theo tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng, một số doanh nghiệp Trung Quốc đã bắt đầu rời Việt Nam về Trung Quốc do chi phí tăng và những khó khăn trong việc tìm kiếm lao động lành nghề.
Cho đến nay, Malaysia và Philippines vẫn chưa công bố số liệu thống kê của tháng 6/2019. Một số nhà phân tích cho rằng xuất khẩu ở châu Á sẽ tiếp tục giảm trong các tháng tới nhưng sau đó sẽ tăng trở lại.
Nhà phân tích Yang của CMC Markets nhận định: "Do nền kinh tế thế giới đang giảm tốc, các ngân hàng trung ương lớn đã sẵn sàng cắt giảm lãi suất và thực hiện thêm các biện pháp kích thích tăng trưởng. Kết quả là tỷ lệ tăng trưởng có thể bắt đầu tăng sớm nhất là vào quý IV/2019 hoặc trong năm tới."
Bà Yang nhận định: "Chu kỳ hồi phục về thương mại sẽ phụ thuộc vào các cuộc đàm phán thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc và tốc độ triển khai 5G ở Mỹ, châu Âu và châu Á. Nhân tố thứ hai có thể sẽ giúp thúc đẩy nhu cầu về vật liệu bán dẫn, hàng điện tử và thiết bị thông tin liên lạc."
Tuy nhiên, báo cáo gần đây của tổ chức Capital Economics đã phủ bóng đen lên triển vọng toàn cầu. Báo cáo này có đoạn: "Chúng tôi không kỳ vọng tốc độ tăng trưởng toàn cầu sẽ chạm đáy cho đến năm tới... Các cuộc đàm phán thương mại sẽ bị thất bại. Trong khi đó, sự suy giảm về nhu cầu ở Trung Quốc sẽ tác động đến hoạt động nhập khẩu trong những tháng còn lại của năm nay"./.
