Với bề dày văn hóa và truyền thống anh hùng cách mạng đã được thử thách trongđấu tranh xây dựng và bảo vệ tổ quốc, sau 60 năm xây dựng và trưởng thành, Đảngbộ và nhân dân các dân tộc huyện Sông Mã đã không ngừng nỗ lực, khắc phục khókhăn, khai thác tiềm năng, thế mạnh và đạt được nhiều thành tựu kinh tế quantrọng.
Những ngày này đến với huyện Sông Mã, trong không khí náo nức, phấn khởi kỷ niệm60 năm ngày thành lập huyện (7/3/1953-7/3/2013) đang lan tỏa trên khắp các bảnlàng của mảnh đất vùng biên giới.
Lịch sử hào hùng
Trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945, ba vùng đất của Sông Mã thuộc ba châu khácnhau, gồm Sốp Cộp là một tổng thuộc Mường Thanh (Điện Biên); Mường Lầm thuộcMường Muổi (Thuận Châu, Sơn La); Mường Hung thuộc Mường Mụa (Mai Sơn, Sơn La).Điểm chung nhất của nhân dân ba vùng là cùng chịu sự áp bức, bóc lột tàn bạo củathực dân phong kiến.
Trước đây, cuộc sống đau khổ, lầm than khiến ai cũng có lòng căm thù sâu sắcgiặc Pháp xâm lược và bọn tay sai phong kiến. Khi đó, được Hội Thanh niên cứuquốc Mường Chanh tuyên truyền, giác ngộ, các cơ sở đã thành lập đội du kích vùnglên giành chính quyền.
Chỉ một tháng, sau ngày giành chính quyền ở Sơn La (26/8/1945), toàn bộ vùng dọcSông Mã từ Bó Sinh đến Chiềng Khương, Mường Sai, Nậm Ty đều thành lập được chínhquyền cách mạng.
Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, dưới sự lãnh đạo của ban cán sự ĐảngMai-Thuận, Điện Biên, Sông Mã đã xây dựng được những cơ sở cách mạng kiên cường,những khu căn cứ, khu du kích vững mạnh.
Ngày 14/10/1952, chiến dịch Tây Bắc bắt đầu. Sau 11 ngày đêm chiến đấu,toàn bộ các phòng tuyến vòng ngoài của địch, từ hữu ngạn sông Thao đến tả ngạnsông Đà bị đập tan.
Đến ngày 22/11/1952, toàn bộ vùng dọc sông Mã từ Mường Sai, Chiềng Khương lênMường Lầm, Bó Sinh được giải phóng, tại đồn Sốp Cộp, quân địch tự tan rã.
Chính quyền cách mạng được lập lại. Chiến dịch Tây Bắc kết thúc, toàn bộ tỉnhSơn La (trừ Nà Sản), các huyện phía nam tỉnh Lai Châu, hai huyện phía tây tỉnhYên Bái được giải phóng.
Đến ngày 07/3/1953, Khu ủy Tây Bắc quyết định thành lập huyện Sông Mã, trựcthuộc tỉnh Sơn La, trên cơ sở hợp nhất của ba vùng Sốp Cộp (thuộc Điện Biên),Mường Lầm (thuộc Thuận Châu, Sơn La), Mường Hung (thuộc Mai Sơn, Sơn La).
Sau giải phóng, huyện Sông Mã gặp rất nhiều khó khăn do hậu quả chiến tranh đểlại. Tuy nhiên, với ý chí kiên cường của nhân dân các dân tộc trong huyện, cáctổ nông hội, tổ tăng gia sản xuất được hình thành để phát triển kinh tế.
Với tinh thần tất cả cho tiền tuyến, tất cả để bộ đội ăn no, đánh thắng, nhândân Sông Mã đã góp 25 tấn gạo, 10 tấn thịt và 10.000 lượt dân công, cùng cảtỉnh, cả nước đánh thắng giặc Pháp xâm lược, làm nên chiến thắng Điện Biên lừnglẫy, chấn động địa cầu.
Đặc biệt, trong giai đoạn này, thực hiện nghĩa vụ quốc tế, Sông Mã còn huy độnggần 13.000 lượt người với 557.000 ngày công vận chuyển 1.842 tấn lương thực,hàng hóa, đạn dược, 15.000 nông cụ sản xuất cho quân và dân Lào.
Vững vàng mảnh đất “phên dậu” của Tổ quốc
Là huyện nằm ở khu vực biên giới, với hơn 40km đường biên giáp với huyện MườngÉt, tỉnh Hủa Phăn, nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào, chính quyền và nhân dânhuyện Sông Mã đã ra sức xây dựng, bảo vệ quê hương vững chắc và ngày càng pháttriển.
Sau ngày đất nước hoàn toàn giải phóng, huyện Sông Mã đã bắt tay vào thực hiệncông cuộc đổi mới, phát triển đời sống kinh tế và bảo vệ Tổ quốc. Từ xuất phátđiểm kinh tế thấp, đến nay huyện đã duy trì tốc độ tăng trưởng khá.Tổng sản phẩm(GDP) tăng bình quân 14,12% năm.
GDP bình quân đầu người đến năm 2012 ước đạt 8,3 triệu đồng/người/năm. Cơ cấukinh tế chuyển dịch tích cực đúng hướng, từ nền kinh tế chủ yếu dựa vào sản xuấtnông nghiệp, đến nay tỷ trọng ngành nông-lâm nghiệp giảm từ 57,61 xuống 50%,công nghiệp-xây dựng tăng từ 17, 07 lên 21%, thương mại-dịch vụ tăng từ 25,32lên 29%.
Lĩnh vực văn hóa, giáo dục, y tế tiếp tục được duy trì và phát triển; đời sốngngười dân được cải thiện, tỷ lệ hộ nghèo theo tiêu chí mới giảm xuống còn 27%;quốc phòng-an ninh được giữ vững; quan hệ đối ngoại được mở rộng.
Ông Nguyễn Văn Cảnh, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Sông Mã cho biết đến năm2020, huyện sẽ tập trung phát triển nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa gắnvới chế biến đáp ứng nhu cầu thị trường. Từ đó, rà soát, điều chỉnh quy hoạchphát triển các loại cây, con trên cơ sở lợi thế của từng vùng, từng bước hìnhthành các vùng nguyên liệu, nhất là vùng nguyên liệu cây công nghiệp. Đồng thời,quan tâm đầu tư hệ thống hạ tầng thương mại nông thôn, nhất là mạng lưới chợnông thôn, cửa hàng thương mại các xã. Khai thác tốt tiềm năng sẵn có như khukinh tế cửa khẩu Chiềng Khương... Thực hiện quy hoạch đô thị, tạo lập các tiềnđề cần thiết để từng bước xây dựng thị trấn Sông Mã trở thành thị xã.
Bên cạnh đó, kết hợp chặt chẽ nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội với tăng cườngtiềm lực quốc phòng-an ninh, xây dựng huyện thành khu vực phòng thủ, cơ bản,liên hoàn, vững chắc; duy trì, phát triển mối quan hệ hợp tác hữu nghị đặc biệtvà toàn diện với các huyện Mường Ét, Xiềng Khọ, Viêng Thoong, tỉnh Hủa Phăn,nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào./.