Tuynhiên, để chương trình xây dựng nông thôn mới đạt hiệu quả cao, cầncó những thay đổi trong xác định các tiêu chí phấn đấu thực hiện,trong đó tiêu chí phải đạt cần đi vào thực tế hơn như nâng cao đời sống,thu nhập của người dân.
Đây là kiến nghị của nhiều địa phương tại hộinghị giao ban quý II của Văn phòng Trung ương Đảng với các tỉnh ủy,thành ủy khu vực phía Nam tổ chức ở Thành phố Hồ Chí Minh ngày 23/7 với chuyênđề bàn về xây dựng nông thôn mới.
Diện mạo nông thôn có nhiều thay đổi
Đánh giá tại hội nghị cho thấy, đến nay, diện mạo nông thôn ở các địa phương phía Nam ngày càng khởi sắc nhờkết cấu hạ tầng giao thông, thủy lợi, trường học, trạm y tế, cơ sở vậtchất và văn hóa được quan tâm đầu tư.
Chuyển dịch cơ cấu kinh tế,cơ cấu lại lao động, chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi đã đượccác địa phương quan tâm hơn, tổ chức lại sản xuất theo hướng hiện đạinhư cánh đồng mẫu, liên kết, hợp tác.
Đến nay tại các tỉnh phía Nam đã hình thành hàng trăm hợp tác xã, hàng ngàn tổ hợp tác, các nhóm sảnxuất, tạo đều kiện thuận lợi cho cơ giới hóa, áp dụng tiến bộ khoahọc kỹ thuật, cung ứng đầu vào, hỗ trợ đầu ra cho sản phẩm nông dân.
Đặc biệt, tại nhiều địa phương đã hình thành vùng chuyên canh, sảnxuất hàng hóa, phù hợp với nền nông nghiệp hiện đại, nông nghiệp đô thị,nông nghiệp công nghệ cao, góp phần tăng giá trị sản xuất trên một dơnvị diện tích, đưa thu nhập hộ tăng cao. ..
Đến nay tại 22 tỉnh,thành phố phía Nam, số xã đạt từ 15-19 tiêu chí là 61 xã; 493 xã đạttừ 10-14 tiêu chí; 1.180 xã đạt từ 5-9 tiêu chí và 292 xã đạt dưới 5tiêu chí.
Từ chương trình xây dựng nông thônmới, nhiều mô hình sản xuất đạt hiệu quả được áp dụng và nhân rộng,điển hình như mô hình nông nghiệp công nghệ cao ở Lâm Đồng, mô hình nuôitôm trong mùa lũ, trồng hoa lan, cây cảnh ở Thành phố Hồ ChíMinh, cánh đồng liên kết, mô hình sản xuất rau an toàn có gắn hệ thốngtưới phun.. . mô hình sản xuất liên kết gắn với tiêu thụ làm tiền đềnhân rộng, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp đầu tư và bao tiêu sảnphẩm, nâng cao giá trị hàng hóa.
Tuy nhiên,bên cạnh đó còn một số vấn đề như chất lượng công tác quy hoạch ởnhiều điạ phương chưa đáp ứng yêu cầu, do công tác điều tra, khảosát, đánh giá hiện trạng còn sơ sài, chưa phản ảnh đúng hiện trạng nôngthôn. Kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội nông thôn còn nhiều yếukém, hệ thống đê sông, đê biển, ngăn lũ, thoát lũ, ngăn mặn chưahoàn chỉnh, chưa đáp ứng được yêu cầu phòng tránh thiên tai, nước biểndâng hệ thống thủy lợi chưa dáp ứng tưới tiêu chũ động cho các cây trồngvật nuôi.
Sản xuất nông nghiệp ở hầu hết các điạ phương còn nhỏ lẻ,phân tán, dựa trên kinh tế hộ nên số lượng và quy mô hợp tác xãcòn nhỏ bé. Hoạt động hợp tác xã hiệu quả kém, liên kết 4 nhà thườngxuyên bị vi phạm do chưa có chế tài.
Ngoài ra,trong khi nông nghiệp có bước tiến khá dài thì ở các vùng nông thôn lạicó ngành công nghiệp, nhất là công nghiệp chế biến, các loại hìnhdịch vu phục vụ cho đời sống sản xuất và dân cư nông thôn chậm pháttriển, chuyển dịch cơ cấu lao động trong nông thôn chậm...
Tập trung tạo động lực cho phát triển kinh tế nông thôn
Chia sẻ kinh nghiệm của một địa phương làm tốt chươngtrình xây dựng nông thôn mới, ông Trần Văn Vĩnh, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dântỉnh Đồng Nai cho rằng, cần có sự điều chỉnh một số tiêu chí chưađưa vào dùng ngay, chưa phát huy hiệu quả để tránh lãng phí.
Ví dụ, tiêuchí xây nhà văn hóa, ở vùng Đông Nam Bộ, Tây Nam Bộ với đặc điểm là phânbố dân cư rải rác, nếu đầu tư xây dựng lớn nhưng dân cũng chưa đếnnhiều, rất lãng phí.
Kinh nghiệm xây dựng nông thôn mới ở Đồng Nai chothấy, chính quyền địa phương đã tập trung vào những hỗ trợ tăng thu nhậpngười dân như kiên cố hóa kênh mương thủy lợi, kéo điệncho sản xuất, hỗ trợ hệ thống tưới ngầm...
Các địa phương cần xác định hỗ trợ đầu tư vào đâuđể tạo động lực cho địa phương, người dân sản xuất, không nhất thiếtchạy theo tất cả các tiêu chí.
Cũng góp ý choChương trình xây dựng nông thôn mới, đại diện tỉnh Đồng Tháp đề nghịNhà nước nên giao tiêu chí định hướng để cho địa phương xem xét điềuchỉnh phù hợp từng vùng, ví dụ làm đường ở Đông Nam Bộ dễ nhưng miền TâyNam Bộ thì khó do nước lũ nên phải tốn kém nhiều kinh phí...
Theo đánh giá của ông Hồ Xuân Hùng, cố vấn Ban Chỉ đạoChương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, việc đưara bộ tiêu chí xây dựng nông thôn mới để thấy bộ mặt nông thôntương lai trong vòng vài chục năm tới vừa hiện đại, văn minh vừa giữ gìn bản sắc từng vùng. Song trong xây dựng nông thôn mới,hạ tầng nông thôn là tiêu chí khó thực hiện, đây cũng là vấn đềrất bức xúc, áp lực lớn với các địa phương bởi ở các khu vực nông thôn còn nhiều khó khăn trong giao thông, điều kiện sinh hoạtvăn hóa thấp.
Theo ông Hồ Xuân Hùng, mục tiêu quan trọng của nông thôn mới là nâng cao đời sống tinh thần, thunhập cho người dân. Trong tổ chức thực hiện các tiêu chí, có tiêuchí phải phấn đấu lâu dài như tiêu chí nâng cao thu nhập người dân, ytế, giáo dục, sản xuất.. . Có những tiêu chí khó định lượng, như vềhạ tầng, rất khó cho các địa phương khu vực Đông Nam Bộ, TâyNam Bộ và cần đầu tư tài chính lớn. Đặc biệt, để đạt mụctiêu nâng cao đời sống vật chất tinh thần, tiêu chí nâng cao thunhập khó nhất.
Theo ông Hồ Xuân Hùng, để nâng cao thu nhập trongnông thôn thì cần chuyển dịch cơ cấu trong nông nhiệp, lao động,sản xuất, hiện đại nông nghiệp. Việt Nam có lợi thế là có nhiều mặthàng có vị trí trên thế giới như càphê, cao su, nhưng giá trị của chúngcòn thấp. Vì vậy, điều quan trọng lúc này là cần nhân nâng cao giátrị nông sản xuất khẩu, trong đó doanh nghiệp đóng vai tròquan trọng, chính phủ cần tháo gỡ khó khăn và có ữu đãi lớn để thuhút doanh nghiệp đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp, chế biến nôngsản...
Từ khảo sát thực tế, đại diện Văn phòng Trungương Đảng cũng kiến nghị cần giảm vốn đầu tư khu vực đô thị, tăng vốnđầu tư phát triển cho khu vực nông nghiệp nông thôn; tăng các loại phínhư giao thông, điện, nước... khu vực đô thị điều tiết cho khu vực nôngthôn nhằm thực hiện tốt phong trào cả nước chung tay xây dựng nông thônmới; cho phép các tỉnh, thành phố được sử dụng nguồn thu xổ số kiếnthiến hàng năm cho giáo dục, y tế, xây dựng nông thôn mới và các côngtrình bức xúc.
Kiến nghị được nhiều địa phương đồng tình là không nênđưa mục tiêu đến năm 2015 tất cả các tỉnh, thành phố có 20% số xã đạt tiêuchuẩn nông thôn mới và đến năm 2020 đạt 50% vì sẽ không khả thi.
Phươngán đưa ra ở đây là nên phân cấp cho từng địa phương quyết định trên cơsở nguồn lực có khả năng huy động được, nhằm phát huy vai trò chủ động,trách nhiệm quản lý trong xây dựng tiêu chí xây dựng nông thôn mới./.
