Tỷ lệ bé trai nhiều hơn bé gái đang diễn ra tại nhiều tỉnh thành. (Ảnh: TTXVN) Theo đánh giá của Quỹ Dân số Liên hợp quốc tại Việt Nam, mất cân bằng giới tính khi sinh đang là mối quan ngại ngày càng tăng tại một số quốc gia châu Á nơi có tới 117 triệu phụ nữ và trẻ em gái được báo cáo “mất tích.”
Phân tích về tình hình trên tại Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến cho biết, nếu không có những biện pháp can thiệp kịp thời, dự tính đến năm 2050, Việt Nam sẽ phải đối mặt với một viễn cảnh "dư thừa" từ 2,3 đến 4,3 triệu nam giới, những người sẽ khó lòng tìm được vợ để kết hôn.
Thứ trưởng "thảng thốt"
“Có những lúc chúng tôi giật mình thảng thốt khi đi kiểm tra một số xã, đặc biệt các tỉnh thành đồng bằng sông Hồng có xã lên đến gần 150 trẻ trai/100 trẻ gái lúc ra đời. Tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh lộ quá rõ và đó là một trong những thách thức hết sức nghiêm trọng”, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến cho biết.
Phát biểu tại buổi họp báo về mất cân bằng giới tính khi sinh tổ chức sáng 23/9 tại Hà Nội, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến cho biết, trong mấy thập kỷ gần đây nữ chiếm phần lớn trong xã hội, đặc biệt duy trì tỷ lệ nữ trong xã hội khoảng 53-52%; nam giới 47-48%; tỷ lệ này được duy trì như thế khá ổn định trong thời gian dài.
Tuy nhiên, trong vòng 14 năm qua, tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh tăng dần từ 105, 106, 120 bé trai trên 100 bé gái.
Theo thống kê của Tổng Cục dân số- Kế hoạch hóa gia đình (Bộ Y tế), tại Việt Nam, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh đã tăng từ 106,2 bé trai/100 bé gái năm 2.000 lên 113,8 bé trai/100 bé gái năm 2013 và xu hướng này đang tiếp tục gia tăng.
“Hậu quả này chúng ta sẽ giải quyết như thế nào, các làng xã sẽ thiếu phụ nữ, cô dâu; rất nhiều điều bất lợi, tình trạng không hay có thể xảy ra. Việt Nam chưa phải nước giàu như Hàn Quốc, Đài Loan để lấy cô dâu ở nước ngoài”, thứ trưởng Tiến nhấn mạnh.
Phân tích về tình trạng trên, ông Nguyễn Văn Tân, Quyền Tổng cục trưởng Tổng cục dân số- Kế hoạch hóa gia đình nhấn mạnh một trong những nguyên nhân sâu xa và gần như mang tính quyết định dẫn tới tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, đó là sự tồn tại dai dẳng của định kiến giới hay tư tưởng trọng nam khinh nữ, cũng như phân biệt đối xử với phụ nữ và trẻ em gái ở một bộ phận nhân dân.
Do đó, theo ông Tân để giảm được tình trạng mất cân bằng trên thì cần có các giải pháp đồng bộ, đặc biệt cần đẩy mạnh tuyên truyền, vận động để thay đổi nhận thức của người dân về vai trò, vị trí của phụ nữ và trẻ em gái.
"Có sự gia tăng về nhu cầu mại dâm"
Theo các chuyên gia trong lĩnh vực dân số, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh sẽ ảnh hưởng tới cấu trúc dân số Việt Nam trong tương lai, dẫn tới việc dư thừa nam giới trong xã hội. Các hậu quả về lâu dài rất nghiêm trọng như việc thiếu phụ nữ sẽ làm gia tăng áp lực buộc các em gái phải kết hôn sớm hơn và có thể bỏ học để lập gia đình; Có thể sẽ có sự gia tăng về nhu cầu mại dâm; dẫn đến việc gia tăng đường dây buôn bán phụ nữ.
Nhân viên y tế siêu âm cho sản phụ. (Ảnh: TTXVN) Thứ trưởng Nguyễn Viết Tiến đánh giá, những biện pháp nhằm giảm sự gia tăng tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh triển khai thời gian vừa qua đáng được ghi nhận nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu, chưa thật tốt.
“Biện pháp can thiệp mới chỉ chú trọng về kỹ thuật, cấm siêu âm chẩn đoán giới tính, cấm phá thai lựa chọn giới tính... Trong khi đó, biện pháp trên với tính khả thi không cao. Vì vậy, biện pháp căn cơ vẫn là thay đổi tư tưởng,” ông Tiến nhấn mạnh.
Vị Thứ trưởng Bộ Y tế dẫn chứng, khoa học kỹ thuật ở miền Nam phát triển không kém miền Bắc, thậm chí một số mặt còn vượt nhưng mất cân bằng giới tính khi sinh chủ yếu ở miền Bắc, đặc biệt là ở các tỉnh đồng bằng sông Hồng. Người miền Nam quan niệm con nào cũng là con miễn là con khỏe mạnh, người miền Bắc cứ phải con trai.
Chung quan điểm này, ông Arthur Erken, Trưởng đại diện Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc tại Việt Nam cảnh báo mất cân bằng giới tính khi sinh đang là mối quan ngại ngày càng tăng tại một số quốc gia châu Á. Tại Việt Nam, tỷ lệ này tăng một cách rất nhanh chóng và đang tiếp tục gia tăng.
Theo ông Arthur Erken, thách thức của Việt Nam là làm sao thực hiện nghiêm việc cấm lựa chọn giới tính khi sinh và phá thai vì lựa chọn giới tính. Bên cạnh đó, việc giám sát các phòng khám, bệnh viện hiệu quả chưa thực sự như mong muốn. Mặc dù các cán bộ y tế của Việt Nam không được phép tiết lộ giới tính thai nhi hoặc cung cấp phá thai lựa chọn giới tính, nhưng thực tế vấn đề này vẫn xảy ra.
Ông Arthur Erken bày tỏ, ngành y tế Việt Nam cần được khuyến khích để xây dựng một bộ quy tắc ứng xử bao gồm cam kết để tránh lựa chọn giới tính thai nhi. Trong đó, biện pháp can thiệp trong cả hai khu vực y tế công và tư là hết sức cần thiết.
Do đó, vị Trưởng đại diện Quỹ Dân số Liên hợp quốc chỉ rõ giải pháp đối với Việt Nam hiện nay không phải là tập trung vào giải quyết hiện tượng, mà vấn đề cần được giải quyết trong bối cảnh rộng lớn của phát triển kinh tế, xã hội và quyền con người để xóa bỏ bất bình đẳng giới, đảm bảo nhân phẩm và các quyền con người của mỗi cá nhân, phụ nữ, trẻ em. Đặc biệt, Việt Nam cần phải có những nỗ lực phối hợp hết sức khẩn trương giữa tất cả các bộ, ngành của Chính phủ và xã hội./.
