Việt Nam có hệ thống sông, suối nhiều… điều kiện tự nhiên và vị trí địa lý tạocho Việt Nam nguồn tài nguyên nước dồi dào từ nước mặt, nước ngầm và lượng mưađáng kể hằng năm.
Từ thực tế này, những đánh giá về tài nguyên nước trước đây luôn cho rằngViệt Nam có tài nguyên nước dồi dào, không lo thiếu.
Tuy nhiên, theo nhữngnghiên cứu với những số liệu cụ thể gần đây, cùng với hiện tượng cạn kiệt nguồnnước từ các dòng sông, từ nguồn nước mưa (do biến đổi khí hậu) đã cho thấy, ViệtNam đang đứng trước nguy cơ cạn kiệt nguồn nước.
Suy kiệt nguồn nước - “SOS!”
Một hiện tượng dễ nhận ra trong những năm gần đây là sự suy kiệt nguồn nướctrong hệ thống sông, hồ chứa trên cả nước. Cạnh đó là mùa mưa và lưu lượng mưatrở nên thất thường nên hạn hán hoặc úng ngập cục bộ xảy ra thường xuyên và trêndiện rộng hơn. Sự suy kiệt và diễn biến thất thường của các nguồn tài nguyênnước phản ánh Việt Nam đã và đang đứng trướcnguy cơ thiếu nước.
Theo bà Trần Thị Huệ, Trưởng phòng Quy hoạch - Quản lý khai thác tài nguyênnước, Bộ Tài Nguyên và Môi Trường, có nhiều nguyên nhân gây suy kiệt tài nguyênnước ở Việt Nam, nhưng chủ yếu nhất là do biến đổi khí hậu và khai thác quá mứctài nguyên nước.
Theo hệ thống quan trắc, lượng nước mặt của Việt Nam (chủ yếuchảy trên các dòng sông) vào khoảng hơn 80 tỷ m3.
Tuy nhiên, do Việt Nam nằm ở hạ nguồn nên 60% lưu lượng nước trên phụ thuộcvào thượng nguồn (nằm ngoài Việt Nam). Những năm gần đây, do các nước vùngthượng nguồn xây dựng các công trình khai thác, phát triển thủy năng với quy môlớn khiến nguồn nước chảy vào Việt Nam ngày càng cạn kiệt. Điển hình cho sự suykiệt nguồn nước là 2 sông Mekong và sông Hồng.
Nguyên nhân thứ hai là do khoảng 15 năm trở lại đây, phục vụ quá trình pháttriển kinh tế, bên cạnh việc phát triển thủy điện làm giảm mực nước chảy tronghệ thống sông, suối thì hiện tượng các khu công nghiệp, các nhà máy, các khu đôthị… xả nước thải chưa qua xử lý xuống hệ thống sông, hồ đã gây ô nhiễm nguồnnước trên diện rộng, thậm chí ngấm xuống cả tầng nước ngầm dẫn đến nhiều vùng cónước nhưng không sử dụng được vì bị ô nhiễm.
Thứ ba là do hiện tượng biến đổikhí hậu làm cho lưu lượng mưa trong các mùa giảm rõ rệt.
Vài năm gần đây, mùa mưa thường kết thúc sớm và đến muộn gây hạn hán tạinhiều vùng trên cả nước. Đặc biệt việc cạn kiệt nguồn nước thể hiện rõ nhấttrong năm nay, khi cả 3 vùng là Đồng bằng sông Cửu Long, miền Trung, Tây Nguyênvà đồng bằng Bắc bộ đều gặp hạn.
Theo bà Trần Thị Huệ, một nguyên nhân không kém quan trọng là do tài nguyênrừng bị tàn phá quá nhiều, mất khả năng giữ nước cả trên bề mặt lẫn tầng nướcngầm. Ngoài ra, các hiện tượng xả chất thải công nghiệp, nước thải đô thị làm ônhiễm nguồn nước, sử dụng lãng phí và khai thác nước ngầm quá mức tại các đô thịđã đến mức báo động.
Theo đánh giá của Cục Quản lý tài nguyên nước, Bộ Tài nguyên và Môi trường,hiện tượng cạn kiệt nguồn nước và nguy cơ thiếu nước của Việt Nam là có cơ sở.Do đó, cần thiết phải có chiến lược quy hoạch, quản lý, sử dụng hiệu quả và đồngthời bảo vệ tài nguyên nước đảm bảo phát triển kinh tế.
Bảo vệ tài nguyên nước sẽ là mục tiêu quốc gia
Theo Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Phạm Khôi Nguyên, sau “cơn sốt”của tài nguyên đất, tới đây sẽ sốt đến tài nguyên nước. Do đó, việc phải lên kếhoạch, quy hoạch để quản lý, bảo vệ nguồn tài nguyên nước nhằm đảm bảo an ninhnguồn nước là việc làm cấp bách hiện nay.
Ông Hoàng Văn Bảy, Cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước, Bộ Tài nguyên vàMôi trường cho biết, bộ này đang trong giai đoạn hoàn tất Dự thảo Chương trìnhmục tiêu quốc gia về nâng cao hiệu quả quản lý, bảo vệ, sử dụng tổng hợp tàinguyên nước để trình Chính phủ phê duyệt.
Chiến lược sẽ được thực hiện trên phạm vi cả nước, tập trung vào 13 lưu vựcsông ưu tiên. Nhóm ưu tiên cao nhất là các lưu vực sông Hồng-Thái Bình, sôngĐồng Nai và Cửu Long; nhóm ưu tiên thứ hai gồm các lưu vực sông Vu Gia-Thu Bồn,Bằng Giang-Kỳ Cùng, Srê Pok, Sê San và sông Mã; nhóm thứ ba gồm lưu vực các sôngCả, Gianh, Trà Khúc, Kôn, Ba.
Theo các nội dung trong chiến lược, mục tiêu giai đoạn I (từ 2011- 2015),100% các lưu vực sông nhóm ưu tiên cao nhất và 50% lưu vực nhóm hai và ba hoànthành việc xây dựng và quy hoạch phân bổ tài nguyên nước, kiểm soát, duy trìdòng chảy.
Cạnh đó, 100% hồ chứa thủy điện vừa và lớn vận hành điều tiết nguồnnước đảm bảo duy trì dòng chảy ở vùng hạ du. 100% các lưu vực sông ưu tiên cóquy trình vận hành liên hồ chứa.
Giai đoạn II, 100% các lưu vực sông ưu tiên hoàn thành việc thực hiện phân bổtài nguyên nước và các lưu vực sông liên tỉnh được xác định, công bố và kiểmsoát duy trì dòng chảy. Đồng thời, đối với việc sử dụng tài nguyên nước, giaiđoạn này sẽ triển khai nhân rộng các mô hình quản lý, sử dụng tiết kiệm, hiệuquả và giảm tổn thất tài nguyên nước, tăng cường khả năng trữ nước.
Đối với khu vực đô thị và khu vực kinh tế sử dụng nước, Chương trình sẽ xâydựng các mô hình quản lý, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả và giảm tỷ lệ tổn thấtnước, tái sử dụng nước để áp dụng vào thực tế tại 10 công trình thủy lợi, 5 đôthị lớn và mô hình thí điểm tái sử dụng nước tại 5 doanh nghiệp sử dụng nướctrọng điểm.
Cùng với các nội dung trên, chương trình cũng sẽ xây dựng các mô hình thíđiểm nhằm tăng cường khả năng trữ nước, bổ sung nhân tạo nước dưới đất để ápdụng tại 10 điểm khan hiếm nước ở vùng Nam Trung bộ và Tây Nguyên.
Theo dự thảo, Chương trình mục tiêu quốc gia về bảo vệ tài nguyên nước sẽđược thực hiện từ năm 2011 đến 2020 và được chia thành 2 giai đoạn (2011-2015 và2015-2020). Mỗi giai đoạn của chương trình cùng với các dự án cụ thể sẽ được gắnkết với các kế hoạch phát triển kinh tế xã hội quốc gia./.
Từ thực tế này, những đánh giá về tài nguyên nước trước đây luôn cho rằngViệt Nam có tài nguyên nước dồi dào, không lo thiếu.
Tuy nhiên, theo nhữngnghiên cứu với những số liệu cụ thể gần đây, cùng với hiện tượng cạn kiệt nguồnnước từ các dòng sông, từ nguồn nước mưa (do biến đổi khí hậu) đã cho thấy, ViệtNam đang đứng trước nguy cơ cạn kiệt nguồn nước.
Suy kiệt nguồn nước - “SOS!”
Một hiện tượng dễ nhận ra trong những năm gần đây là sự suy kiệt nguồn nướctrong hệ thống sông, hồ chứa trên cả nước. Cạnh đó là mùa mưa và lưu lượng mưatrở nên thất thường nên hạn hán hoặc úng ngập cục bộ xảy ra thường xuyên và trêndiện rộng hơn. Sự suy kiệt và diễn biến thất thường của các nguồn tài nguyênnước phản ánh Việt Nam đã và đang đứng trướcnguy cơ thiếu nước.
Theo bà Trần Thị Huệ, Trưởng phòng Quy hoạch - Quản lý khai thác tài nguyênnước, Bộ Tài Nguyên và Môi Trường, có nhiều nguyên nhân gây suy kiệt tài nguyênnước ở Việt Nam, nhưng chủ yếu nhất là do biến đổi khí hậu và khai thác quá mứctài nguyên nước.
Theo hệ thống quan trắc, lượng nước mặt của Việt Nam (chủ yếuchảy trên các dòng sông) vào khoảng hơn 80 tỷ m3.
Tuy nhiên, do Việt Nam nằm ở hạ nguồn nên 60% lưu lượng nước trên phụ thuộcvào thượng nguồn (nằm ngoài Việt Nam). Những năm gần đây, do các nước vùngthượng nguồn xây dựng các công trình khai thác, phát triển thủy năng với quy môlớn khiến nguồn nước chảy vào Việt Nam ngày càng cạn kiệt. Điển hình cho sự suykiệt nguồn nước là 2 sông Mekong và sông Hồng.
Nguyên nhân thứ hai là do khoảng 15 năm trở lại đây, phục vụ quá trình pháttriển kinh tế, bên cạnh việc phát triển thủy điện làm giảm mực nước chảy tronghệ thống sông, suối thì hiện tượng các khu công nghiệp, các nhà máy, các khu đôthị… xả nước thải chưa qua xử lý xuống hệ thống sông, hồ đã gây ô nhiễm nguồnnước trên diện rộng, thậm chí ngấm xuống cả tầng nước ngầm dẫn đến nhiều vùng cónước nhưng không sử dụng được vì bị ô nhiễm.
Thứ ba là do hiện tượng biến đổikhí hậu làm cho lưu lượng mưa trong các mùa giảm rõ rệt.
Vài năm gần đây, mùa mưa thường kết thúc sớm và đến muộn gây hạn hán tạinhiều vùng trên cả nước. Đặc biệt việc cạn kiệt nguồn nước thể hiện rõ nhấttrong năm nay, khi cả 3 vùng là Đồng bằng sông Cửu Long, miền Trung, Tây Nguyênvà đồng bằng Bắc bộ đều gặp hạn.
Theo bà Trần Thị Huệ, một nguyên nhân không kém quan trọng là do tài nguyênrừng bị tàn phá quá nhiều, mất khả năng giữ nước cả trên bề mặt lẫn tầng nướcngầm. Ngoài ra, các hiện tượng xả chất thải công nghiệp, nước thải đô thị làm ônhiễm nguồn nước, sử dụng lãng phí và khai thác nước ngầm quá mức tại các đô thịđã đến mức báo động.
Theo đánh giá của Cục Quản lý tài nguyên nước, Bộ Tài nguyên và Môi trường,hiện tượng cạn kiệt nguồn nước và nguy cơ thiếu nước của Việt Nam là có cơ sở.Do đó, cần thiết phải có chiến lược quy hoạch, quản lý, sử dụng hiệu quả và đồngthời bảo vệ tài nguyên nước đảm bảo phát triển kinh tế.
Bảo vệ tài nguyên nước sẽ là mục tiêu quốc gia
Theo Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Phạm Khôi Nguyên, sau “cơn sốt”của tài nguyên đất, tới đây sẽ sốt đến tài nguyên nước. Do đó, việc phải lên kếhoạch, quy hoạch để quản lý, bảo vệ nguồn tài nguyên nước nhằm đảm bảo an ninhnguồn nước là việc làm cấp bách hiện nay.
Ông Hoàng Văn Bảy, Cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước, Bộ Tài nguyên vàMôi trường cho biết, bộ này đang trong giai đoạn hoàn tất Dự thảo Chương trìnhmục tiêu quốc gia về nâng cao hiệu quả quản lý, bảo vệ, sử dụng tổng hợp tàinguyên nước để trình Chính phủ phê duyệt.
Chiến lược sẽ được thực hiện trên phạm vi cả nước, tập trung vào 13 lưu vựcsông ưu tiên. Nhóm ưu tiên cao nhất là các lưu vực sông Hồng-Thái Bình, sôngĐồng Nai và Cửu Long; nhóm ưu tiên thứ hai gồm các lưu vực sông Vu Gia-Thu Bồn,Bằng Giang-Kỳ Cùng, Srê Pok, Sê San và sông Mã; nhóm thứ ba gồm lưu vực các sôngCả, Gianh, Trà Khúc, Kôn, Ba.
Theo các nội dung trong chiến lược, mục tiêu giai đoạn I (từ 2011- 2015),100% các lưu vực sông nhóm ưu tiên cao nhất và 50% lưu vực nhóm hai và ba hoànthành việc xây dựng và quy hoạch phân bổ tài nguyên nước, kiểm soát, duy trìdòng chảy.
Cạnh đó, 100% hồ chứa thủy điện vừa và lớn vận hành điều tiết nguồnnước đảm bảo duy trì dòng chảy ở vùng hạ du. 100% các lưu vực sông ưu tiên cóquy trình vận hành liên hồ chứa.
Giai đoạn II, 100% các lưu vực sông ưu tiên hoàn thành việc thực hiện phân bổtài nguyên nước và các lưu vực sông liên tỉnh được xác định, công bố và kiểmsoát duy trì dòng chảy. Đồng thời, đối với việc sử dụng tài nguyên nước, giaiđoạn này sẽ triển khai nhân rộng các mô hình quản lý, sử dụng tiết kiệm, hiệuquả và giảm tổn thất tài nguyên nước, tăng cường khả năng trữ nước.
Đối với khu vực đô thị và khu vực kinh tế sử dụng nước, Chương trình sẽ xâydựng các mô hình quản lý, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả và giảm tỷ lệ tổn thấtnước, tái sử dụng nước để áp dụng vào thực tế tại 10 công trình thủy lợi, 5 đôthị lớn và mô hình thí điểm tái sử dụng nước tại 5 doanh nghiệp sử dụng nướctrọng điểm.
Cùng với các nội dung trên, chương trình cũng sẽ xây dựng các mô hình thíđiểm nhằm tăng cường khả năng trữ nước, bổ sung nhân tạo nước dưới đất để ápdụng tại 10 điểm khan hiếm nước ở vùng Nam Trung bộ và Tây Nguyên.
Theo dự thảo, Chương trình mục tiêu quốc gia về bảo vệ tài nguyên nước sẽđược thực hiện từ năm 2011 đến 2020 và được chia thành 2 giai đoạn (2011-2015 và2015-2020). Mỗi giai đoạn của chương trình cùng với các dự án cụ thể sẽ được gắnkết với các kế hoạch phát triển kinh tế xã hội quốc gia./.
(Báo Tin tức/Vietnam+)
