Vụ sát hại một đốc công người Trung Quốc cuối tuần trước đã khiến Tổng thống Zambia, Michael Sata, phải lên tiếng đảm bảo với các nhà đầu tư nước ngoài về điều kiện làm việc an toàn ở đây. Wu Shengzai, 50 tuổi, bị giết ngày thứ Bảy khi các công nhân dùng một xe đẩy cán vào người Wu lúc ông đang tìm cách trốn thoát một vụ bạo loạn đòi tăng lương ở mỏ than Collum miền nam Zambia. Đây là vụ đụng độ đáng chú ý nhất từ trước tới nay giữa giới chủ mỏ người Trung Quốc và cá công nhân địa phương. [Công nhân Zambia giết quản lý mỏ Trung Quốc] “Chính quyền đảm bảo với cộng đồng người Hoa ở khu mỏ than Collum và các nhà đầu tư nói chung rằng Zambia là một nơi an toàn để đầu tư,” người phát ngôn chính phủ Kennedy Sakeni nói. “Chính quyền rất lấy làm tiếc về cái chết của một người quản lý Trung Quốc trong những cuộc biểu tình của công nhân đòi tăng lương.” Hôm 8/8, mười hai người nhanh chóng bị bắt và một công nhân mỏ bị truy tố tội giết người, trong khi những người khác bị truy tố những tội nhẹ hơn như ăn cướp và có hành vi nổi loạn. “Không có ai là vật tế thần và những kẻ thủ ác sẽ phải đối mặt với pháp luật,” Bộ trưởng lao động Zambia, Fackson Shamenda, nói với AFP. Khi Sata còn là thủ lĩnh đối lập, ông đã lên tiếng chống lại sự có mặt ngày càng tăng của người Trung Quốc ở Zambia. Nhưng từ khi đắc cử năm ngoái, ông đã dịu giọng với Trung Quốc dù vẫn hứa hẹn cải thiện điều kiện làm việc ở một quốc gia mà khoảng 60% dân số sống với thu nhập từ 1,25 USD mỗi ngày trở xuống. Chính quyền Zambia tháng trước cũng đã giới thiệu mức lương tối thiểu mới giúp tăng gấp đôi lương cơ bản trong nhiều ngành. Lương của các công nhân ngành mỏ được quy định theo một thỏa thuận riêng biệt do các công đoàn lao động thương lượng, nhưng không phải mọi công nhân ở Collum đều được tham gia thỏa thuận. Một số than phiền họ chỉ kiếm được 173 USD mỗi tháng. Vụ bạo động bắt đầu khi các công nhân nhận lương thang 7 và thấy họ kiếm được ít hơn mức tối thiểu cho những người bán hàng, 227 USD mỗi ngày. Trung Quốc là nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất vào Zambia, nhà sản xuất đồng lớn nhất châu Phi và là một nguồn cung than đá và các khoáng sản khác.
Đại sứ Trung Quốc ở Zambia, ông Zhou Yuxiao (giữa) thăm hỏi nạn nhân vụ bạo loạn mỏ than (Nguồn: AFP)
Bắc Kinh đã đổ khoảng 6,1 tỉ USD trong giai đoạn 2007-2011 vào quốc gia có GDP năm nay ước tính chỉ khoảng 20 tỉ USD. Công ty Non-Ferrous China Africa (Kim loại màu Trung Quốc châu Phi), một công ty nhà nước, đã tuyên bố các thỏa thuận mới trị giá 823 triệu USD vào tháng Sáu. Nhưng các công ty Trung Quốc có tiếng đối xử tàn tệ với nhân công. Một báo cáo của Human Rights Watch năm ngoái cho thấy các công ty Trung Quốc bỏ qua các quy định bảo hộ lao động, thường bắt công nhân làm việc 18 tiếng mỗi ngày không có các đảm bảo về y tế và an toàn. Nhưng cái chết của Wu gây sốc ở một đất nước tự hào có một lịch sử hòa bình và quá trình chuyển đổi quyền lực dân chủ trong suốt hơn hai thập kỷ qua. “Sự kiện này thật đáng buồn và không-Zambia chút nào. Chúng tôi được biết đến như một dân tộc hòa bình và cái chết của nhà đầu tư trên sẽ làm hoen ố hình ảnh tốt đẹp này,” Lazarus Daka, một người bán hàng ở một cửa hàng do người Trung Quốc làm chủ nói./.
Trần Trọng (Vietnam+)
