Chế biến nguyên liệu dăm gỗ xuất khẩu tại nhà máy ở tỉnh Phú Yên với sản lượng trên 100.000 tấn/năm. (Ảnh: TTXVN)
Không còn giữ được tốc độ tăng trưởng ở mức hai con số như nhiều năm trước, năm 2022 được xem là năm khó khăn nhất từ trước đến nay đối với ngành chế biến gỗ xuất khẩu.
Lạm phát, suy thoái… đã khiến tốc độ tăng trưởng trong xuất khẩu của ngành trong quý 4/2022 giảm khá mạnh. Điều đó kéo theo tốc độ tăng trưởng ngành cả năm 2022 chỉ đạt 7%.
Khó khăn trong năm 2022
Tình hình lạm phát trên thế giới diễn ra mạnh mẽ, gây ảnh hưởng tiêu cực đến các đơn hàng cho những tháng cuối năm 2022 của ngành gỗ, đưa doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu gỗ vào tình thế trụ được tháng nào hay tháng đó.
Trong năm 2022, sự tăng trưởng của ngành gỗ chủ yếu nhờ vào các thị trường như Đông Bắc Á, châu Đại Dương, Hàn Quốc, Nhật Bản… còn lại các thị trường như Bắc Mỹ và EU hầu như "đứng im."
Theo Tổng cục Lâm nghiệp, giá trị xuất khẩu lâm sản năm 2022 ước đạt khoảng 16,928 tỷ USD, tăng 6,1% so với năm trước đó. Trong số đó, gỗ và sản phẩm gỗ ước đạt 15,85 tỷ USD, tăng 7%; lâm sản ngoài gỗ ước đạt tỷ 1,1 USD, giảm 1,3%.
[Doanh nghiệp xuất khẩu gỗ đối phó lạm phát trên thị trường thế giới]
Phải đối diện với những khó khăn như lãi suất ngân hàng ngày càng tăng tiệm tiến đến 12%/năm từ tháng 6/2022 trở đi, cộng với hiệu ứng dừng đầu tư, thi công của các doanh nghiệp bất động sản trong nước, biến động lạm phát của một số quốc gia gay gắt, nhưng ngành gỗ cũng phải tìm đường phát triển thay thế cho các sản phẩm nội thất, đó là tận dụng phế phẩm ngành gỗ, bù vào chỗ khuyết của xuất khẩu.
Tín hiệu sáng trong năm 2023
Mặc dù đang đối mặt với hàng tồn kho lớn, đơn hàng giảm mạnh nhưng các doanh nghiệp ngành chế biến, xuất khẩu gỗ vẫn kỳ vọng sớm có những tín hiệu tươi sáng để có tốc độ tăng trưởng từ 7-9% trong năm 2023 và đạt trên 18 tỷ USD.
Khó khăn của ngành gỗ dự báo còn kéo dài sang những tháng đầu năm 2022. Ông Đỗ Xuân Lập, Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, nhận định phải hết quý 2 năm 2023 mới có thể phục hồi sản xuất khoảng 85%. Sự phục hồi trở lại vào nửa cuối năm kỳ vọng đạt tốc độ tăng trưởng từ 7-9%, tương đương đạt 18 tỷ USD trở lên.
Để chủ động đón cơ hội, ông Đỗ Xuân Lập cho biết ngành gỗ sẽ tiếp tục tập trung nâng cao năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp bằng việc áp dụng đồng các giải pháp: đẩy mạnh sử dụng gỗ rừng trồng trong nước, giảm sử dụng gỗ nhập khẩu; áp dụng các tiến bộ khoa học công nghệ nhằm nâng cao năng suất lao động; đẩy mạnh chuyển đổi số để giảm chi phí sản xuất; đẩy mạnh sản xuất phát thải thấp.
Bên cạnh đó, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam sẽ tích cực phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tổ chức phát triển ngành lâm nghiệp cân đối; phát triển trồng rừng gắn với chế biến. Đồng thời, phối hợp với Bộ Công Thương đẩy mạnh xúc tiến thương mại. Bởi, chỉ có nắm được thị trường mới chủ động được sản xuất và thực hiện tốt việc giải quyết tranh chấp thương mại.
Trước xu hướng thị trường, hiện nay nhiều doanh nghiệp trong Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cũng đã chủ động thuê những đơn vị tư vấn nước ngoài để sản xuất đạt hiệu quả cao và giảm phát thải carbon.
Nhìn nhận về tín hiệu thị trường, các doanh nghiệp đang kỳ vọng sự tăng trưởng trở lại của thị trường Trung Quốc khi nước này mở cửa trở lại. Đặc biệt, doanh nghiệp cũng tin tưởng dăm gỗ và viên nén tiếp tục là động lực phát triển cho mặt hàng xuất khẩu của ngành gỗ năm 2023.
Theo ông Thang Văn Thông, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Hào Hưng, Trung Quốc, mở cửa trở lại đang là một trong những đòn bẩy hỗ trợ xuất khẩu gỗ và các sản phẩm gỗ trong năm 2023 và Trung Quốc tiếp tục là thị trường rất tiềm năng cho mặt hàng dăm gỗ, viên nén trong năm nay cũng như năm tới.
Trung Quốc mua dăm gỗ làm nguyên liệu sản xuất các loại bao bì giấy và làm viên nén.
Nếu như trước đây có nhiều doanh nghiệp cung ứng phế phẩm dăm gỗ cho thị trường Trung Quốc như Australia, Brazil, Việt Nam, thì trong giai đoạn biến động kinh tế, chỉ còn Việt Nam là nhà cung ứng.
Thiếu nguồn cung, Trung Quốc quay sang Việt Nam thu mua dăm gỗ và viên nén, thậm chí lá cây, vỏ cây họ cũng mua và để thu mua đủ nhu cầu họ phải đẩy giá mua lên gấp đôi.
Trước đây, chỉ khoảng 110 USD/tấn dăm gỗ, viên nén bây giờ tăng lên 180 USD/tấn, tăng hơn 50%. Đây là điểm khơi thông cho ngành chế biến và xuất khẩu gỗ Việt Nam trong giai đoạn khó khăn nhất./.
