Hài cốt các liệt sỹ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại Lào. (Ảnh: TTXVN phát) Trong cuộc kháng chiến giành độc lập của nhân dân Lào, nhiều cán bộ, chiến sỹ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam đã tham gia chiến đấu, sát cánh cùng quân và dân nước bạn. Trong cuộc chiến đấu đầy khó khăn và gian khổ ấy có nhiều cán bộ, chiến sỹ của Việt Nam đã anh dũng hy sinh.
Việc tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ trong các thời kỳ chiến tranh về nước an táng là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước Việt Nam nhằm tri ân, tôn vinh công lao to lớn của các anh hùng liệt sỹ.
Hơn 10 năm thực hiện công việc quy tập hài cốt liệt sỹ ở nước bạn Lào, hầu như năm nào, Thượng úy Sùng A Hờ cũng thường trú tại nước bạn hết 8-9 tháng.
Tranh thủ thời gian mỗi lần nghỉ phép, anh Sùng A Hờ đều lên Nghĩa trang Liệt sỹ Tông khao (xã Thanh Nưa, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên) để thắp hương cho những liệt sỹ mà chính anh và đồng đội đã tìm kiếm, quy tập và đưa từ Lào về an táng tại quê nhà những năm qua.
Được giao trọng trách tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ quân tình nguyện Việt Nam tại 6 tỉnh Bắc Lào, với địa bàn rộng lớn, Đội Quy tập mộ liệt sỹ, Cục Chính trị Quân khu 2 đã không quản ngại khó khăn để tìm kiếm, quy tập và hồi hương hài cốt các liệt sỹ về với Tổ quốc.
Thượng úy Sùng A Hờ, thành viên Đội Quy tập mộ liệt sỹ, Cục Chính trị Quân khu 2 cho biết: Theo sơ đồ mộ chí mà Đội Quy tập nắm được, 3 tỉnh Luông Pha Băng, U Đôm Xay, Luông Nậm Thà là những nơi có nhiều bộ đội Việt Nam hy sinh trong thời kỳ kháng chiến của nước bạn, trong đó nhiều nhất là tỉnh Luông Pha Băng. Bởi vậy, trong nhiều năm qua, Đội Quy tập luôn xác định đây là địa bàn trọng điểm cần tăng cường vật chất, con người để tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ.
[Giám định ADN hài cốt liệt sỹ: Làm với tất cả trái tim và trách nhiệm]
Theo Thượng úy Sùng A Hờ, địa bàn 6 tỉnh Bắc Lào rộng lớn, nhiều núi rừng, sông suối hiểm trở nên Đội Quy tập phải có những chuyến đi dài ngày, tự trang bị nhu yếu phẩm và cả kinh nghiệm ăn, ngủ trong rừng để thực hiện công việc. Tại một số khu vực phát triển, nhiều công trình hạ tầng được xây dựng cũng gây khó khăn cho lực lượng tìm kiếm.
Bên cạnh đó, nhiều nhân chứng là các cựu chiến binh Lào từng tham gia chiến đấu cùng bộ đội Việt Nam đã không còn. Một số người còn sống cũng không đủ minh mẫn để nhớ rõ nơi có bộ đội ta hy sinh. Vì vậy, công việc tìm kiếm, quy tập hài cốt ngày càng khó khăn.
Kể từ khi thành lập vào cuối năm 1994, Đội Quy tập mộ liệt sỹ, Quân khu 2 làm nhiệm vụ trên địa bàn 6 tỉnh Bắc Lào đã xác minh, kết luận hơn 4.200 thông tin về mộ liệt sỹ, tìm kiếm, cất bốc đưa về Việt Nam gần 1.800 hài cốt liệt sỹ.
Riêng trong giai đoạn mùa khô năm 2021-2022, lực lượng đã tìm kiếm và cất bốc được 20 hài cốt liệt sỹ, trong đó có 8 hài cốt liệt sỹ đã xác định được họ tên, quê quán và đã bàn giao cho thân nhân tại 6 tỉnh, thành phố tại Việt Nam.
Thiếu tướng Trần Ngọc Tuấn, Phó Chính ủy Quân khu, Trưởng Ban Chỉ đạo về tìm kiếm, quy tập và Xác định danh tính hài cốt liệt sỹ Quân khu 2 (Ban Chỉ đạo 515) cho biết, Ban công tác đặc biệt các tỉnh Bắc Lào cùng với Ban Chỉ đạo 515, Quân khu 2 đã thống nhất quan điểm công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ trong các thời kỳ chiến tranh, đưa về nước bảo quản, chăm sóc lâu dài trong các nghĩa trang liệt sỹ là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước Việt Nam.
Đó cũng là sự tri ân, tôn vinh công lao to lớn các anh hùng liệt sỹ đã anh dũng hy sinh vì độc lập dân tộc và thực hiện nghĩa vụ quốc tế cao cả. Ban công tác đặc biệt các tỉnh Bắc Lào sẽ tiếp tục tuyên truyền sâu rộng để tìm thông tin liệt sỹ Việt Nam từ các cựu chiến binh Lào, các già làng, trưởng bản, nhân dân các tỉnh Bắc Lào.
Theo Ban Chỉ đạo 515, tỉnh Điện Biên, giai đoạn 2013 - 2020, địa phương đã tiếp nhận, truy điệu và an táng 276 hài cốt liệt sỹ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh tại Lào về nước do Đội quy tập mộ liệt sỹ, Cục Chính trị Quân khu 2 bàn giao; trong đó có 13 liệt sỹ xác định được danh tính. Riêng từ năm 2021 đến tháng 7/2022, tỉnh đã đón nhận, truy điệu và an táng 25 hài cốt liệt sỹ tại Nghĩa trang Liệt sỹ Tông Khao.
Những năm qua, tỉnh đã tích cực phối hợp với các đơn vị bạn, đặc biệt là 6 tỉnh Bắc Lào để tạo điều kiện cho Đội Quy tập của Việt Nam ở các tỉnh Bắc Lào thực hiện tốt nhiệm vụ.
Ông Vừ A Bằng, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh, Trưởng Ban Chỉ đạo 515, tỉnh Điện Biên khẳng định, việc tìm kiếm, quy tập và đưa hài cốt liệt sỹ từ Lào về Việt Nam thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn.” Qua đó nhằm xoa dịu nỗi đau của gia đình các anh hùng liệt sỹ đã hy sinh cho độc lập, tự do của đất nước và thực hiện nghĩa vụ quốc tế cao cả, gắn kết tình đoàn kết hữu nghị Việt - Lào anh em.
Để thực hiện mục tiêu đến năm 2030 cơ bản hoàn thành Đề án của Chính phủ về việc tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ, tỉnh Điện Biên tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục truyền thống và ý thức cách mạng cho cán bộ, đảng viên, thế hệ trẻ về việc tìm kiếm, quy tập, đưa hài cốt liệt sỹ từ Lào về Việt Nam an táng; tăng cường công tác phối hợp giữa Ban Chỉ đạo 515, Quân khu 2 và Ban Chỉ đạo 515, tỉnh Điện Biên với Ban công tác đặc biệt của 6 tỉnh Bắc Lào thông qua Đội Quy tập mộ liệt sỹ, Quân khu 2 để có sự trao đổi thông tin kịp thời nhằm giải quyết các vấn đề vướng mắc về thủ tục, địa hình, địa lý, sơ đồ theo quy định bảo mật của 2 quốc gia.
Trên cơ sở đó, Ban Chỉ đạo 515, tỉnh Điện Biên cùng Quân khu 2 kịp thời xác định, quy tập và đưa hài cốt các liệt sỹ về an táng đảm bảo theo tiến độ đã đề ra./.
