Khám, phát thuốc miễn phí cho người nghèo ở Bình Phước. (Ảnh: K GỬIH/TTXVN) Trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước, quan điểm con người là trung tâm của sự phát triển đã trở thành một định hướng chiến lược, một triết lý hành động xuyên suốt.
Văn kiện các kỳ Đại hội Đảng đều khẳng định: “Con người là vốn quý nhất. Chăm lo hạnh phúc con người là mục tiêu phấn đấu cao nhất của chế độ ta.”
Văn kiện Đại hội XIII của Đảng nhấn mạnh: “Phát huy tối đa nhân tố con người; con người là trung tâm, chủ thể, là nguồn lực chủ yếu và mục tiêu của sự phát triển. Xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện, gắn kết chặt chẽ, hài hòa giữa giá trị truyền thống và giá trị hiện đại.”
Với mục tiêu xuyên suốt đó, việc ứng cử vào Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2023-2025 đã cho thấy chính sách nhất quán của Việt Nam là bảo vệ và thúc đẩy các quyền cơ bản của con người và mong muốn đóng góp tích cực, thiết thực hơn nữa vào các hoạt động của cơ quan này.
Bảo đảm các giá trị chung về Quyền con Người
Kể từ khi Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc được thành lập ngày 15/3/2006, Việt Nam luôn tham gia tích cực, có trách nhiệm vào các hoạt động của cơ quan này.
Dấu ấn đậm nét phải kể đến là việc đảm nhiệm thành công vai trò thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2014-2016, góp phần bảo vệ lợi ích quốc gia, nâng cao vị thế, uy tín của đất nước.
[Báo Mỹ: Việt Nam xứng đáng "có ghế" tại Hội đồng Nhân quyền LHQ]
Ngày 12/11/2013 (theo giờ Hoa Kỳ), với 184 phiếu thuận trên tổng số 192 phiếu, Việt Nam trúng cử với số phiếu cao nhất trong số 14 nước thành viên mới và lần đầu tiên trở thành thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2014-2016.
Trong suốt nhiệm kỳ 2014-2016, Việt Nam luôn thể hiện là một thành viên nghiêm túc, có trách nhiệm, chủ động, tích cực và xây dựng; tham gia phát biểu, thảo luận tại hàng trăm cuộc họp, xây dựng và thương lượng các nghị quyết, quyết định của Hội đồng Nhân quyền, đóng góp vào việc bảo đảm các giá trị chung về quyền con người.
Việt Nam cũng nghiêm túc thực hiện cơ chế UPR (rà soát phổ quát định kỳ): Rà soát chuẩn bị báo cáo quốc gia chu kỳ I và chu kỳ II; đối thoại thẳng thắn với các nước tại phiên bảo vệ UPR; thực hiện nghiêm túc các khuyến nghị mà Việt Nam chấp thuận. Trong chu kỳ II, Việt Nam chấp nhận 182/227 khuyến nghị. Thủ tướng Chính phủ ban hành kế hoạch tổng thể để thực hiện các khuyến nghị. Nhiều bộ, ngành cũng đề ra các kế hoạch riêng về thực hiện khuyến nghị.
Trong vai trò thành viên của Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc, Việt Nam luôn đề cao phương châm đối thoại và hợp tác, tránh đối đầu, chính trị hóa trong vấn đề quyền con người.
Các nước phương Tây, các nước đang phát triển đều đánh giá cao vai trò của Việt Nam tại Hội đồng Nhân quyền; nhiều trường hợp Việt Nam làm trung gian trong các cuộc thương lượng, ý kiến của Việt Nam được lắng nghe.
Thậm chí, một số nước phương Tây còn cử đoàn sang trao đổi về Hội đồng Nhân quyền (Hoa Kỳ có đoàn riêng; các nước châu Âu trao đổi qua kênh đối thoại song phương).
Trong vai trò thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc, Việt Nam đã có đóng góp thiết thực vào thúc đẩy đối thoại và hợp tác; tăng cường tính hiệu quả, minh bạch và cân bằng trong công việc của Hội đồng Nhân quyền; đóng góp xây dựng giá trị chung của nhân loại.
Tích cực trong các hoạt động của Hội đồng Nhân quyền, Việt Nam đã thúc đẩy các sáng kiến thể hiện bản sắc riêng, được cộng đồng quốc tế đánh giá cao, như tham gia Nhóm Nòng cốt tại Hội đồng Nhân quyền về “Biến đổi khí hậu và quyền con người,” trực tiếp là tác giả một số nghị quyết được Hội đồng Nhân quyền thông qua bằng đồng thuận về ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đối với các nhóm dễ bị tổn thương như phụ nữ và trẻ em.
Việt Nam tham gia đồng tác giả, đồng bảo trợ hàng chục nghị quyết của Hội đồng Nhân quyền trong giai đoạn này, tập trung vào các lĩnh vực quyền kinh tế, xã hội, văn hóa, bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương, bình đẳng giới, chống phân biệt đối xử, xóa bỏ các biện pháp cấm vận đơn phương ảnh hưởng đến thụ hưởng quyền con người, quyền của nông dân, vấn đề dân chủ hóa đời sống quốc tế và tăng cường đoàn kết quốc tế.
Đồng thời, Việt Nam có nhiều đóng góp, làm cầu nối thúc đẩy hợp tác, đối thoại giữa các nước, các nhóm nước, nhằm thúc đẩy cách tiếp cận cân bằng, tiến bộ, hướng tới con người của Hội đồng Nhân quyền trên những vấn đề còn khác biệt, như quyền sức khỏe sinh sản, chống bạo hành với phụ nữ, xóa bỏ phân biệt đối xử và bạo lực dựa trên cơ sở bản dạng giới và xu hướng tình dục…
Việc đảm nhận vai trò thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2014-2016 đã góp phần thúc đẩy quan hệ song phương giữa Việt Nam với các nước, nâng cao vị thế quốc tế của đất nước, đồng thời nâng cao năng lực cán bộ ngoại giao đa phương, cán bộ công tác trong lĩnh vực bảo vệ và thúc đẩy quyền con người của Việt Nam.
Tích cực thúc đẩy Quyền con Người
Sau nhiệm kỳ đầu tiên với nhiều thành tựu tại Hội đồng Nhân quyền, Việt Nam tiếp tục triển khai nhiều hoạt động tích cực thúc đẩy quyền con người.
Việt Nam tiếp tục chủ động triển khai UPR. Mới đây nhất, vào tháng 3/2022, Việt Nam đã công bố Báo cáo giữa kỳ tự nguyện để nộp Hội đồng Nhân quyền.
Báo cáo này đã cung cấp bức tranh toàn diện và phản ánh chân thực những cam kết, nỗ lực của Việt Nam trong việc tiếp tục ổn định kinh tế-xã hội, bảo đảm quyền con người, nhất là những nhóm dễ bị tổn thương trong bối cảnh đại dịch COVID-19 đầy khó khăn.
Với vai trò Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020-2021, trong phiên họp toàn thể ngày 7/12/2020, với 112 thành viên Liên hợp quốc đồng bảo trợ, Việt Nam lần đầu tiên đề xuất và thúc đẩy thông qua bằng đồng thuận Nghị quyết của Đại hội đồng Liên hợp quốc lấy ngày 27/12 hằng năm là Ngày quốc tế phòng, chống dịch bệnh, đóng góp thiết thực vào nỗ lực chung của thế giới nhằm nâng cao nhận thức về sự cần thiết sẵn sàng ứng phó với dịch bệnh.
Với vai trò Chủ tịch luân phiên ASEAN năm 2020, Việt Nam đã đảm nhiệm vị trí Chủ tịch Ủy ban liên Chính phủ ASEAN về nhân quyền (AICHR) với ưu tiên thúc đẩy quyền của nhóm dễ bị tổn thương, đặc biệt trong bối cảnh đại dịch; đồng thời dẫn dắt, triển khai Quỹ ASEAN để ứng phó dịch COVID-19; xây dựng Quy chế hoạt động của Kho dự trữ vật tư y tế khu vực; hình thành Khung chiến lược ASEAN trong tình huống khẩn cấp y tế công cộng… bảo đảm quyền, sức khỏe cho hơn 650 triệu người dân trong khu vực.
Tại Hội nghị lần thứ 26 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về Biến đổi Khí hậu (COP26) tháng 11/2021, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính công bố cam kết của Việt Nam đạt mức thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Đây là một bước ngoặt lịch sử trong chính sách ứng phó với biến đổi khí hậu của Việt Nam, đưa chúng ta trở thành một trong những nước đi đầu về cam kết cắt giảm phát thải.
Trong nhiệm kỳ Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc 2020-2021, Việt Nam luôn thúc đẩy tinh thần nhân văn, nhân ái, hướng tới người dân, tăng cường hành động nhân đạo, bảo vệ thường dân trong và hậu xung đột.
Các sáng kiến của Việt Nam đều được cộng đồng quốc tế hưởng ứng, đánh giá cao bởi cách tiếp cận vì con người, lấy con người làm trung tâm, hướng tới mục tiêu quan trọng nhất là mang đến hòa bình bền vững, giải quyết và ngăn ngừa xung đột, đem lại cuộc sống an toàn, ổn định cho người dân ở các quốc gia, khu vực chịu ảnh hưởng.
Tại Phiên họp cấp cao trong khuôn khổ Khóa 46 Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc vào tháng 2/2021, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh đã thông báo chính thức ứng cử của Việt Nam với tư cách là ứng cử viên duy nhất của ASEAN.
Tiếp đó vào tháng 3/2022, phát biểu tại Phiên họp cấp cao trong khuôn khổ Khóa 49 Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã đưa ra thông điệp ứng cử và tôn chỉ hành động của Việt Nam là: “Tôn trọng và hiểu biết. Đối thoại và hợp tác. Tất cả các quyền. Cho tất cả mọi người"; đồng thời nhấn mạnh các nội dung, vấn đề Việt Nam ưu tiên thúc đẩy khi trở thành thành viên của Hội đồng Nhân quyền.
Duy trì nỗ lực thúc đẩy quyền con người, Việt Nam đã và đang nỗ lực chuẩn bị tốt nhất để có thể trở thành thành viên Hội đồng Nhân quyền lần thứ hai.
Đại sứ Lê Thị Tuyết Mai tham dự Khóa họp lần thứ 51 của Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc. (Ảnh: Xuân Hoàng/TTXVN) Tại khóa họp thường kỳ lần thứ 51 của Hội đồng Nhân quyền diễn ra từ ngày 12/9 đến 7/10/2022, Đại sứ Lê Thị Tuyết Mai, Trưởng Phái đoàn thường trực Việt Nam bên cạnh Liên hợp quốc, Tổ chức Thương mại Thế giới và các tổ chức quốc tế khác tại Geneva (Thụy Sĩ), Trưởng đoàn đại biểu Việt Nam dự khóa họp đã nhấn mạnh các ưu tiên và cam kết của Việt Nam trong ứng cử Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2023-2025. Theo đó, chủ trương, chính sách nhất quán của Đảng, Nhà nước Việt Nam lấy con người là trung tâm của sự phát triển, bảo đảm người dân được chia sẻ những thành quả của quá trình phát triển.
Đại sứ nêu bật các nỗ lực, cam kết và thành tựu cũng như khả năng đóng góp của Việt Nam cùng cộng đồng quốc tế trong bảo vệ và thúc đẩy Quyền con Người trên thế giới; thúc đẩy đối thoại, hợp tác tại Hội đồng Nhân quyền trên tinh thần khách quan và xây dựng, gắn liền với các trọng tâm của Liên hợp quốc và quan tâm chung của cộng đồng quốc tế như phát triển bền vững, ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ và thúc đẩy quyền của các nhóm dễ bị tổn thương, bình đẳng giới và sự tiến bộ của phụ nữ.
Bên cạnh đó, Việt Nam đã tham gia một số phát biểu chung với các nước ASEAN, Phong trào Không Liên kết (NAM), Khối Pháp ngữ (Francophonie) và Nhóm các nước đồng quan điểm (LMG) để thúc đẩy các nội dung Nhân quyền ưu tiên chung và tích cực tham gia tham vấn, xây dựng các dự thảo nghị quyết của Khóa họp. Việt Nam đã đồng bảo trợ hai nghị quyết hàng năm về quyền phát triển và nâng cao hợp tác kỹ thuật, xây dựng năng lực trong lĩnh vực Nhân quyền, góp phần thúc đẩy ưu tiên và lợi ích của các nước đang phát triển tại Hội đồng Nhân quyền.
Sự tham gia tích cực của Việt Nam trong các hoạt động của Hội đồng Nhân quyền thời gian qua cũng như trong năm nay, trong đó có Triển lãm ảnh về Dân tộc và Tôn giáo vào cuối tháng 6/2022, là một trong ba nước nòng cốt chủ trì giới thiệu Nghị quyết thường niên của Hội đồng Nhân quyền về quyền con người và biến đổi khí hậu cùng việc ứng cử vào Hội đồng Nhân quyền nhiệm kỳ 2023-2025 thể hiện chính sách của Việt Nam lấy người dân làm trung tâm, cam kết và nỗ lực mạnh mẽ của Việt Nam về thúc đẩy và bảo vệ quyền con người, đặc biệt trong năm kỷ niệm 45 năm Việt Nam gia nhập Liên hợp quốc (20/9/1977-20/9/2022).
Việc Việt Nam ứng cử làm thành viên Hội đồng nhân quyền Liên hợp quốc lần thứ hai là sự tiếp nối của chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta, khẳng định Việt Nam là thành viên tích cực, có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, là nỗ lực đóng góp tiếp theo sự thành công của nhiệm kỳ Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc giai đoạn 2020-2021. Đây cũng là cơ hội để Việt Nam mang tới bạn bè quốc tế thông điệp về chủ trương xuyên suốt: “lấy người dân là trung tâm, là động lực của phát triển”./.
