Phiên họp chất vấncủa Quốc hội là một trong những chủ đề được phân tích, đánh giá sâu sắc tại Hộithảo “Quy trình và thủ tục làm việc tại các phiên họp toàn thể của Quốc hội.”
Hội thảo doVăn phòng Quốc hội phối hợp với Viện FES của Cộng hòa Liên bang Đức tại Việt Namtổ chức ngày 6-7/10 tại Hà Nội.
Tăng thời gian đối thoại, tranh luận trực tiếp, bớt thời gian trình bàybáo cáo; gắn kết quả chất vấn với chế tài; ra Nghị quyết chất vấn... là những đềxuất đổi mới quy trình, thủ tục tiến hành phiên chất vấn của Quốc hội được nhiềuđại biểu đề cập.
Giới thiệu hoạt động chất vấn tại Quốc hội Việt Nam, giáo sư-tiến sỹNguyễn Minh Thuyết, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếuniên và Nhi đồng của Quốc hội khóa XII cho rằng, còn những vấn đề đặt ra về đốitượng chất vấn, vai trò của các cơ quan Quốc hội, về trình tự, thủ tục.
Ví dụ, chưa quy định Tổng Kiểm toán Nhà nước trả lời chất vấn; nhiều bộtrưởng, trưởng ngành cả nhiệm kỳ (thậm chí hai nhiệm kỳ) không phải trả lời chấtvấn. Thời gian chất vấn ngắn nhưng thời gian dành cho từng vấn đề chất vấn vàtrả lời chất vấn còn dài, đại biểu đông nên khó tập trung chất vấn vào một sốvấn đề.
Theo ông Thuyết, có một thực tế là người trả lờithường tránh hứa hẹn. Trong khi, việc ra Nghị quyết chất vấn là không bắt buộc;kết quả chất vấn không gắn với chế tài như khiển trách, bỏ phiếu tín nhiệm, lậpủy ban lâm thời để điều tra; chưa quy định việc đôn đốc sau chất vấn.
Bởi vậy, ông đề nghị cần bổ sung quy định Bộ trưởng,Trưởng ngành phải trả lời chất vấn trước Quốc hội hoặc cơ quan của Quốc hội ítnhất một lần/một nhiệm kỳ; bổ sung Tổng Kiểm toán Nhà nước và những người giữcác chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn nói chung vào đối tượng chất vấn; bổsung quy định về việc điều trần trước cơ quan của Quốc hội.
Cũng theo ông Thuyết, việc Quốc hội, Ủy ban Thườngvụ Quốc hội ra Nghị quyết sau mỗi phiên chất vấn cần phải được coi là thủ tụcnhất thiết thực hiện.
Nghị quyết xác định trách nhiệm của người bị chất vấn; những việc bắt buộcphải thực hiện và những việc khuyến nghị thực hiện; gắn kết quả chất vấn với chếtài và giao trách nhiệm đôn đốc sau chất vấn cho cơ quan của Quốc hội và cơ quancấp trên của người bị chất vấn.
Theo bà Catherine Carmel Cornish, Giám đốc Văn phòng Nghiên cứu, Nghị việnAustralia, chất vấn là thời gian có sự tham dự đầy đủ nhất, được theo dõi cẩnthận nhất và là phần thu hút sự phê phán nhiều nhất trong mỗi phiên họp của Hạviện Australia.
Tất cả các Bộ trưởng đều cần hiện diện tại phiên chất vấn và sẵn sàng đểtrả lời các câu hỏi thuộc trách nhiệm của mình. Nếu một bộ trưởng vắng mặt tạimột phiên chất vấn tại Hạ viện, Thủ tướng sẽ thông báo cho Hạ viện trước đó vàyêu cầu một bộ trưởng khác nhận câu hỏi dự định được gửi tới vị vắng mặt.
Bà Catherine Carmel Cornish cũng giới thiệu rõ khuôn khổ lịch sử và pháplý của phiên chất vấn tại Hạ viện Australia; thời gian diễn ra phiên chất vấntại phiên họp toàn thể của Hạ viện; mục đích, bản chất, những nhân vật chính củaphiên chất vấn; cách điều hành phiên chất vấn...
Quy trình thủ tục của Hạ viện Australia đưa ra một số giới hạn đối với cáccâu hỏi không báo trước (câu hỏi miệng), như mỗi câu không quá 45 giây; chủ đềcâu hỏi liên quan đến trách nhiệm của một bộ trưởng; về nội dung, các câu hỏikhông được sử dụng như một phương tiện để thảo luận các vấn đề (ví dụ không lậpluận, suy diễn, quy kết, xúc phạm hoặc các vấn đề giả định); cho phép những câuhỏi thêm để làm rõ hơn phần trả lời. Yêu cầu đối với các câu trả lời là: Khôngquá 4 phút và phải liên quan trực tiếp đến câu hỏi.
Tiến sỹ E.M Sudarsana Natchiappan, Nghị sĩ, Ủy viên Ủy ban thường trựcQuốc hội Ấn Độ về Phát triển nguồn nhân lực và Ủy ban Điều lệ cho biết, phiênchất vấn tại Quốc hội Ấn Độ là khoảng thời gian linh động có tính tương tác giữacác đại biểu Quốc hội, cho thấy trí tuệ của các đại biểu trong việc bày tỏ kiếnthức của mình về vấn đề và vạch rõ sự kém hiệu quả của các Bộ cũng như nhữngthiếu sót của cơ quan hành pháp.
Việc đưa ra ý kiến trong phiên họp và những vấn đề bổ sung đúng thời điểmsẽ xác định rõ với chính phủ về đánh giá của nhân dân. Thủ tục chất vấn là mộttrong những điểm được sử dụng nhiều nhất.
Trong phiên chất vấn, mọi ngóc ngách của vấn đề đều được soi xét kỹ lưỡngtrên mọi bình diện quản lý mà không nằm ngoài sự giám sát chặt chẽ của Quốc hội.Các cuộc tranh luận trên mọi khía cạnh cho phép đại biểu trở thành một phần củachương trình Quốc gia bằng những suy nghĩ có tính xây dựng và các hoạt động sửdụng quy trình thủ tục cụ thể để đạt được mục đích phục vụ nhân dân.
Tiến sỹ Ngô Đức Mạnh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội chorằng, yêu cầu của hoạt động chất vấn là tiếp tục nâng cao chất lượng ở cả hai khíacạnh người chất vấn và cơ quan, tổ chức trả lời chất vấn.
Theo hướng này, các quy định về quy trình, thủ tục tiến hành chất vấn làgóp phần bảo đảm cho việc chất vấn và trả lời chất vấn được tiến hành nhanh gọn,giảm bớt tình trạng kéo dài thời gian đọc văn bản đã chuẩn bị sẵn, trả lời khôngtập trung.
Để đảm bảo quy trình, thủ tục tiến hành chất vấn được dân chủ, đúngpháp luật, cần có quy định Quốc hội lấy ý kiến về việc có ra nghị quyết về việctrả lời chất vấn và trách nhiệm của người chất vấn hay không?
Giáo sư-tiến sỹ Trần Ngọc Đường, chuyên gia cao cấp của Quốc hội, cũng đềnghị để phiên chất vấn có chất lượng, câu hỏi cần ngắn gọn, rõ ý,không giải thích dài dòng, không nêu tình hình, không hỏi mang tính chất đểbiết, để có thông tin; thời gian hỏi không quá 2 phút, trả lời đi thẳng vào câuhỏi. Đại biểu Quốc hội đối thoại và tranh luận đến cùng với người trả lời chấtvấn trên từng nhóm vấn đề./.
Hội thảo doVăn phòng Quốc hội phối hợp với Viện FES của Cộng hòa Liên bang Đức tại Việt Namtổ chức ngày 6-7/10 tại Hà Nội.
Tăng thời gian đối thoại, tranh luận trực tiếp, bớt thời gian trình bàybáo cáo; gắn kết quả chất vấn với chế tài; ra Nghị quyết chất vấn... là những đềxuất đổi mới quy trình, thủ tục tiến hành phiên chất vấn của Quốc hội được nhiềuđại biểu đề cập.
Giới thiệu hoạt động chất vấn tại Quốc hội Việt Nam, giáo sư-tiến sỹNguyễn Minh Thuyết, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếuniên và Nhi đồng của Quốc hội khóa XII cho rằng, còn những vấn đề đặt ra về đốitượng chất vấn, vai trò của các cơ quan Quốc hội, về trình tự, thủ tục.
Ví dụ, chưa quy định Tổng Kiểm toán Nhà nước trả lời chất vấn; nhiều bộtrưởng, trưởng ngành cả nhiệm kỳ (thậm chí hai nhiệm kỳ) không phải trả lời chấtvấn. Thời gian chất vấn ngắn nhưng thời gian dành cho từng vấn đề chất vấn vàtrả lời chất vấn còn dài, đại biểu đông nên khó tập trung chất vấn vào một sốvấn đề.
Theo ông Thuyết, có một thực tế là người trả lờithường tránh hứa hẹn. Trong khi, việc ra Nghị quyết chất vấn là không bắt buộc;kết quả chất vấn không gắn với chế tài như khiển trách, bỏ phiếu tín nhiệm, lậpủy ban lâm thời để điều tra; chưa quy định việc đôn đốc sau chất vấn.
Bởi vậy, ông đề nghị cần bổ sung quy định Bộ trưởng,Trưởng ngành phải trả lời chất vấn trước Quốc hội hoặc cơ quan của Quốc hội ítnhất một lần/một nhiệm kỳ; bổ sung Tổng Kiểm toán Nhà nước và những người giữcác chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn nói chung vào đối tượng chất vấn; bổsung quy định về việc điều trần trước cơ quan của Quốc hội.
Cũng theo ông Thuyết, việc Quốc hội, Ủy ban Thườngvụ Quốc hội ra Nghị quyết sau mỗi phiên chất vấn cần phải được coi là thủ tụcnhất thiết thực hiện.
Nghị quyết xác định trách nhiệm của người bị chất vấn; những việc bắt buộcphải thực hiện và những việc khuyến nghị thực hiện; gắn kết quả chất vấn với chếtài và giao trách nhiệm đôn đốc sau chất vấn cho cơ quan của Quốc hội và cơ quancấp trên của người bị chất vấn.
Theo bà Catherine Carmel Cornish, Giám đốc Văn phòng Nghiên cứu, Nghị việnAustralia, chất vấn là thời gian có sự tham dự đầy đủ nhất, được theo dõi cẩnthận nhất và là phần thu hút sự phê phán nhiều nhất trong mỗi phiên họp của Hạviện Australia.
Tất cả các Bộ trưởng đều cần hiện diện tại phiên chất vấn và sẵn sàng đểtrả lời các câu hỏi thuộc trách nhiệm của mình. Nếu một bộ trưởng vắng mặt tạimột phiên chất vấn tại Hạ viện, Thủ tướng sẽ thông báo cho Hạ viện trước đó vàyêu cầu một bộ trưởng khác nhận câu hỏi dự định được gửi tới vị vắng mặt.
Bà Catherine Carmel Cornish cũng giới thiệu rõ khuôn khổ lịch sử và pháplý của phiên chất vấn tại Hạ viện Australia; thời gian diễn ra phiên chất vấntại phiên họp toàn thể của Hạ viện; mục đích, bản chất, những nhân vật chính củaphiên chất vấn; cách điều hành phiên chất vấn...
Quy trình thủ tục của Hạ viện Australia đưa ra một số giới hạn đối với cáccâu hỏi không báo trước (câu hỏi miệng), như mỗi câu không quá 45 giây; chủ đềcâu hỏi liên quan đến trách nhiệm của một bộ trưởng; về nội dung, các câu hỏikhông được sử dụng như một phương tiện để thảo luận các vấn đề (ví dụ không lậpluận, suy diễn, quy kết, xúc phạm hoặc các vấn đề giả định); cho phép những câuhỏi thêm để làm rõ hơn phần trả lời. Yêu cầu đối với các câu trả lời là: Khôngquá 4 phút và phải liên quan trực tiếp đến câu hỏi.
Tiến sỹ E.M Sudarsana Natchiappan, Nghị sĩ, Ủy viên Ủy ban thường trựcQuốc hội Ấn Độ về Phát triển nguồn nhân lực và Ủy ban Điều lệ cho biết, phiênchất vấn tại Quốc hội Ấn Độ là khoảng thời gian linh động có tính tương tác giữacác đại biểu Quốc hội, cho thấy trí tuệ của các đại biểu trong việc bày tỏ kiếnthức của mình về vấn đề và vạch rõ sự kém hiệu quả của các Bộ cũng như nhữngthiếu sót của cơ quan hành pháp.
Việc đưa ra ý kiến trong phiên họp và những vấn đề bổ sung đúng thời điểmsẽ xác định rõ với chính phủ về đánh giá của nhân dân. Thủ tục chất vấn là mộttrong những điểm được sử dụng nhiều nhất.
Trong phiên chất vấn, mọi ngóc ngách của vấn đề đều được soi xét kỹ lưỡngtrên mọi bình diện quản lý mà không nằm ngoài sự giám sát chặt chẽ của Quốc hội.Các cuộc tranh luận trên mọi khía cạnh cho phép đại biểu trở thành một phần củachương trình Quốc gia bằng những suy nghĩ có tính xây dựng và các hoạt động sửdụng quy trình thủ tục cụ thể để đạt được mục đích phục vụ nhân dân.
Tiến sỹ Ngô Đức Mạnh, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội chorằng, yêu cầu của hoạt động chất vấn là tiếp tục nâng cao chất lượng ở cả hai khíacạnh người chất vấn và cơ quan, tổ chức trả lời chất vấn.
Theo hướng này, các quy định về quy trình, thủ tục tiến hành chất vấn làgóp phần bảo đảm cho việc chất vấn và trả lời chất vấn được tiến hành nhanh gọn,giảm bớt tình trạng kéo dài thời gian đọc văn bản đã chuẩn bị sẵn, trả lời khôngtập trung.
Để đảm bảo quy trình, thủ tục tiến hành chất vấn được dân chủ, đúngpháp luật, cần có quy định Quốc hội lấy ý kiến về việc có ra nghị quyết về việctrả lời chất vấn và trách nhiệm của người chất vấn hay không?
Giáo sư-tiến sỹ Trần Ngọc Đường, chuyên gia cao cấp của Quốc hội, cũng đềnghị để phiên chất vấn có chất lượng, câu hỏi cần ngắn gọn, rõ ý,không giải thích dài dòng, không nêu tình hình, không hỏi mang tính chất đểbiết, để có thông tin; thời gian hỏi không quá 2 phút, trả lời đi thẳng vào câuhỏi. Đại biểu Quốc hội đối thoại và tranh luận đến cùng với người trả lời chấtvấn trên từng nhóm vấn đề./.
Thanh Hòa (TTXVN/Vietnam+)
