Trong bối cảnh mô hình kinh tế-xã hội kế hoạch hóa, tập trung, quanliêu, bao cấp không còn phát huy hiệu quả, Đại hội lần thứ VI Đảng Cộngsản Cuba tháng 4/2011 đã thông qua chủ trương "cập nhật" mô hình pháttriển kinh tế-xã hội.
Theo phân tích của các nhà kinh tế và cách giảithích trên báo chí Cuba, có thể hiểu khái niệm "cập nhật" mô hình kinhtế bao hàm những thay đổi theo hướng xóa bỏ bao cấp, tinh giảm biênchế, phát triển kinh tế tự doanh, mở cửa thị trường nội địa, coi trọnghợp tác kinh tế và đầu tư nước ngoài nhằm nâng cao hiệu quả lao động,thúc đẩy sản xuất phát triển, đưa đất nước ra khỏi những khó khăn, hạnchế hiện nay; phát triển nhanh, bền vững, đồng thời bảo vệ vững chắcnhững thành quả mà cách mạng Cuba đã đạt được trong hơn 50 năm qua.
Sau Đại hội, Đảng Cộng sản Cuba đã tổ chức học tập, quán triệt, cụ thểhóa các nghị quyết của Đại hội tại tất cả các địa phương, từ các cấptỉnh, thành phố cho đến các quận, huyện và các chi bộ đảng trong các cơquan, nhà máy, xí nghiệp, trường học… trong cả nước.
Theo lộ trình cậpnhật mô hình kinh tế, trong tám tháng qua, nhiều đổi thay đang diễn ratrên quốc đảo này. Công tác khuyến nông với việc giao đất hoangcho nông dân, tăng giá thu mua nông phẩm, cắt giảm các bếp ăn tập thể,giảm dần bao cấp của nhà nước và xóa bỏ các chế độ miễn phí không hợplý, cấp phép kinh doanh cho tư nhân, từng bước dỡ bỏ việc áp dụng hệthống đồng tiền kép trong các giao dịch và thanh toán.
Nhà nước cũng đãcho phép mở rộng mô hình kinh tế tự doanh, cắt giảm lực lượng lao độngdôi dư trong khu vực nhà nước, thực hiện chính sách thu thuế mới và ápdụng một số biện pháp khác với mục đích xóa bỏ dần việc tập trung hóaquá mức cũng như những hạn chế không còn phù hợp trong tình hình hiệnnay.
Chỉ trong một thời gian ngắn, hơn 100.000 người sản xuất nhỏ ởnông thôn đã được giao đất để sản xuất và được phép bán sản phẩm ra thịtrường.
Về diện tích, 1,3 triệu hécta trong tổng số 1,9 triệu hécta đấthoang hóa do nhà nước quản lý đã được giao cho các hộ nông dân, trongđó 79,2% đã được đưa vào canh tác.
Để tạo thuận lợi hơn cho nôngdân, từ đầu tháng Tám, chính phủ đã quyết định giảm giá của 150 loạithiết bị và vật liệu nông nghiệp cần thiết trong canh tác với mức giảmcao nhất lên tới 70%.
Quyết định trên được đưa ra nhằm đáp ứng yêu cầucủa những người nông dân cá thể và nhất là sau khi một loạt cuộc khảosát trên thị trường cho thấy có rất nhiều sản phẩm được bày bán nhưngnông dân không thể mua được do giá đắt hơn nhiều so với khả năng củahọ.
Trung tâm Quản lý đất đai Quốc gia Cuba cũng đang nghiên cứu khảnăng tăng thời gian cho nông dân sử dụng đất. Theo quy định hiện nay,các hộ nông dân cá thể chỉ được sử dụng đất canh tác trong thời giantối đa là 10 năm và đối với các hợp tác xã thời gian quy định là 25năm.
Về việc mở rộng mô hình kinh tế tự doanh, đến nay đã có hơn350.000 người được cấp phép kinh doanh trong 181 loại ngành nghề vàdịch vụ khác nhau và điều đó đã đem lại một luồng gió mới trong hoạtđộng kinh tế của xã hội Cuba.
Chính phủ Cuba hy vọng tiến trình này sẽtạo được nhiều việc làm cho xã hội, tạo điều kiện cho việc tái cơ cấulực lượng lao động tại các cơ quan, xí nghiệp nhà nước.
Kết quả nàycũng hỗ trợ cho chính phủ trong việc sắp xếp lại lực lượng lao động,cắt giảm khoảng 1,3 - 1,5 triệu lao động dôi dư trong các cơ quan nhànước.
Theo số liệu chính thức, đến nay có khoảng 30% số người xin giấyphép hoạt động trong lĩnh vực kinh tế ngoài quốc doanh từng làm trongkhu vực nhà nước.
Để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các thànhphần kinh tế tự doanh phát triển, tăng hiệu quả sản xuất và thúc đẩysức tiêu thụ nội địa, trong thời gian qua, Chính phủ Cuba cũng đã quyếtđịnh sửa đổi một số quy định quan trọng trong chính sách tín dụng vàlĩnh vực bán lẻ.
Từ đầu tháng Tám, những người tham gia thành phần kinhtế tự doanh đã được phép mở tài khoản vãng lai (trước đây người dânCuba chỉ được mở tài khoản tiết kiệm) để thực hiện các giao dịch.
Nhữngngười lao động tự do và nông dân hoạt động sản xuất cá thể cũng đượcvay từ ngân hàng khoản tín dụng từ 3.000 peso (khoảng 120 USD) trở lênđể phục vụ cho hoạt động kinh doanh và sản xuất.
Ngoài ra, tất cả cáccông dân Cuba có nhu cầu sửa chữa hoặc xây mới nhà cửa sẽ được quyềnvay tín dụng từ mức 1.000 peso (40 USD) trở lên để mua vật liệu xâydựng.
Gần đây, Ngân hàng Nhà nước Cuba đã có chủ trương cho các hộ giađình tham gia mô hình kinh tế tự doanh được vay vốn để mở rộng kinhdoanh, đồng thời những người làm nghề tự do cũng được phép trao đổi,giao dịch và cung cấp dịch vụ cho các cơ quan, công ty, xí nghiệp quốcdoanh theo giá thỏa thuận, chứ không nhất thiết phải theo giá quy địnhcủa nhà nước.
Từ giữa năm 2011, Chính phủ Cuba đã thông báo sẽcho phép người dân được quyền mua bán, chuyển đổi bất động sản cũng nhưcó quyền được mua bán ôtô theo những quy định mới phù hợp với thực tếhiện nay ở Cuba.
Hàng nghìn cửa hàng bán vật liệu xây dựng đã được mở ởcác địa phương, tạo điều kiện cho người dân có thể tự sửa chữa nhà cửacủa mình mà không phải phụ thuộc hoàn toàn vào nhà nước như trước đây.
Số lượng ôtô được giao dịch cũng lên tới hàng nghìn chiếc. Trên cácđường phố ở Cuba không thiếu các dòng xe được liệt vào hạng "sang" mangbiển vàng (biển tư nhân).
Theo các chuyên gia kinh tế Cuba, những biệnpháp trên đã bước đầu phát huy tác dụng, đem lại luồng sinh khí mớitrong đời sống xã hội ở nước này.
Tiến trình điều chỉnh mô hìnhkinh tế cho phù hợp với thực tiễn hiện tại của Cuba mới chỉ đi nhữngbước đầu tiên.
Nhìn nhận tình hình một cách khách quan, có thể thấyrằng những kết quả kinh tế-xã hội đạt được dù còn khiêm tốn nhưng đãgiúp nhân dân Cuba có cơ sở để tin tưởng trên con đường vượt qua mọikhó khăn, thử thách.
Có thể nói rằng những quyết sách, những thay đổiquan trọng trong đường lối phát triển kinh tế, xây dựng đất nước tạiĐại hội VI của Đảng Cộng sản Cuba đã và đang đi vào cuộc sống trên đấtnước Cuba.
Cuối tháng 1/2012, Hội nghị toàn quốc của Đảng Cộng sản Cubasẽ tiến hành nghiên cứu, thảo luận các đề xuất thay đổi phương thức làmviệc của các cơ quan lãnh đạo nhằm củng cố sức chiến đấu, tăng cườngnăng lực nắm bắt thực tiễn và đảm bảo tính kế thừa của Đảng.
Cubađang có những bước đi rất tích cực nhưng không vội vàng và cân nhắcthận trọng. Chủ tịch Cuba Raul Castro đã nêu rõ: "Việccủng cố thể chế đất nước sẽ đảm bảo cho chính sách đổi mới và không gâynguy hại cho tính kế thừa chủ nghĩa xã hội ở Cuba.
Trong tiến trình cập nhật hóa môhình kinh tế, kế hoạch hóa vẫn được ưu tiên, tuy nhiên xu hướng thịtrường cũng sẽ được xem xét. Chỉ có chủ nghĩa xã hội mới có khả năng chiến thắngnhững khó khăn và bảo tồn những thành quả của cách mạng.
Mục tiêu củanhững điều chỉnh là nhằm đảm bảo tính kế thừa chủ nghĩa xã hội, phát triển kinh tếvà nâng cao chất lượng đời sống nhân dân"./.
Theo phân tích của các nhà kinh tế và cách giảithích trên báo chí Cuba, có thể hiểu khái niệm "cập nhật" mô hình kinhtế bao hàm những thay đổi theo hướng xóa bỏ bao cấp, tinh giảm biênchế, phát triển kinh tế tự doanh, mở cửa thị trường nội địa, coi trọnghợp tác kinh tế và đầu tư nước ngoài nhằm nâng cao hiệu quả lao động,thúc đẩy sản xuất phát triển, đưa đất nước ra khỏi những khó khăn, hạnchế hiện nay; phát triển nhanh, bền vững, đồng thời bảo vệ vững chắcnhững thành quả mà cách mạng Cuba đã đạt được trong hơn 50 năm qua.
Sau Đại hội, Đảng Cộng sản Cuba đã tổ chức học tập, quán triệt, cụ thểhóa các nghị quyết của Đại hội tại tất cả các địa phương, từ các cấptỉnh, thành phố cho đến các quận, huyện và các chi bộ đảng trong các cơquan, nhà máy, xí nghiệp, trường học… trong cả nước.
Theo lộ trình cậpnhật mô hình kinh tế, trong tám tháng qua, nhiều đổi thay đang diễn ratrên quốc đảo này. Công tác khuyến nông với việc giao đất hoangcho nông dân, tăng giá thu mua nông phẩm, cắt giảm các bếp ăn tập thể,giảm dần bao cấp của nhà nước và xóa bỏ các chế độ miễn phí không hợplý, cấp phép kinh doanh cho tư nhân, từng bước dỡ bỏ việc áp dụng hệthống đồng tiền kép trong các giao dịch và thanh toán.
Nhà nước cũng đãcho phép mở rộng mô hình kinh tế tự doanh, cắt giảm lực lượng lao độngdôi dư trong khu vực nhà nước, thực hiện chính sách thu thuế mới và ápdụng một số biện pháp khác với mục đích xóa bỏ dần việc tập trung hóaquá mức cũng như những hạn chế không còn phù hợp trong tình hình hiệnnay.
Chỉ trong một thời gian ngắn, hơn 100.000 người sản xuất nhỏ ởnông thôn đã được giao đất để sản xuất và được phép bán sản phẩm ra thịtrường.
Về diện tích, 1,3 triệu hécta trong tổng số 1,9 triệu hécta đấthoang hóa do nhà nước quản lý đã được giao cho các hộ nông dân, trongđó 79,2% đã được đưa vào canh tác.
Để tạo thuận lợi hơn cho nôngdân, từ đầu tháng Tám, chính phủ đã quyết định giảm giá của 150 loạithiết bị và vật liệu nông nghiệp cần thiết trong canh tác với mức giảmcao nhất lên tới 70%.
Quyết định trên được đưa ra nhằm đáp ứng yêu cầucủa những người nông dân cá thể và nhất là sau khi một loạt cuộc khảosát trên thị trường cho thấy có rất nhiều sản phẩm được bày bán nhưngnông dân không thể mua được do giá đắt hơn nhiều so với khả năng củahọ.
Trung tâm Quản lý đất đai Quốc gia Cuba cũng đang nghiên cứu khảnăng tăng thời gian cho nông dân sử dụng đất. Theo quy định hiện nay,các hộ nông dân cá thể chỉ được sử dụng đất canh tác trong thời giantối đa là 10 năm và đối với các hợp tác xã thời gian quy định là 25năm.
Về việc mở rộng mô hình kinh tế tự doanh, đến nay đã có hơn350.000 người được cấp phép kinh doanh trong 181 loại ngành nghề vàdịch vụ khác nhau và điều đó đã đem lại một luồng gió mới trong hoạtđộng kinh tế của xã hội Cuba.
Chính phủ Cuba hy vọng tiến trình này sẽtạo được nhiều việc làm cho xã hội, tạo điều kiện cho việc tái cơ cấulực lượng lao động tại các cơ quan, xí nghiệp nhà nước.
Kết quả nàycũng hỗ trợ cho chính phủ trong việc sắp xếp lại lực lượng lao động,cắt giảm khoảng 1,3 - 1,5 triệu lao động dôi dư trong các cơ quan nhànước.
Theo số liệu chính thức, đến nay có khoảng 30% số người xin giấyphép hoạt động trong lĩnh vực kinh tế ngoài quốc doanh từng làm trongkhu vực nhà nước.
Để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các thànhphần kinh tế tự doanh phát triển, tăng hiệu quả sản xuất và thúc đẩysức tiêu thụ nội địa, trong thời gian qua, Chính phủ Cuba cũng đã quyếtđịnh sửa đổi một số quy định quan trọng trong chính sách tín dụng vàlĩnh vực bán lẻ.
Từ đầu tháng Tám, những người tham gia thành phần kinhtế tự doanh đã được phép mở tài khoản vãng lai (trước đây người dânCuba chỉ được mở tài khoản tiết kiệm) để thực hiện các giao dịch.
Nhữngngười lao động tự do và nông dân hoạt động sản xuất cá thể cũng đượcvay từ ngân hàng khoản tín dụng từ 3.000 peso (khoảng 120 USD) trở lênđể phục vụ cho hoạt động kinh doanh và sản xuất.
Ngoài ra, tất cả cáccông dân Cuba có nhu cầu sửa chữa hoặc xây mới nhà cửa sẽ được quyềnvay tín dụng từ mức 1.000 peso (40 USD) trở lên để mua vật liệu xâydựng.
Gần đây, Ngân hàng Nhà nước Cuba đã có chủ trương cho các hộ giađình tham gia mô hình kinh tế tự doanh được vay vốn để mở rộng kinhdoanh, đồng thời những người làm nghề tự do cũng được phép trao đổi,giao dịch và cung cấp dịch vụ cho các cơ quan, công ty, xí nghiệp quốcdoanh theo giá thỏa thuận, chứ không nhất thiết phải theo giá quy địnhcủa nhà nước.
Từ giữa năm 2011, Chính phủ Cuba đã thông báo sẽcho phép người dân được quyền mua bán, chuyển đổi bất động sản cũng nhưcó quyền được mua bán ôtô theo những quy định mới phù hợp với thực tếhiện nay ở Cuba.
Hàng nghìn cửa hàng bán vật liệu xây dựng đã được mở ởcác địa phương, tạo điều kiện cho người dân có thể tự sửa chữa nhà cửacủa mình mà không phải phụ thuộc hoàn toàn vào nhà nước như trước đây.
Số lượng ôtô được giao dịch cũng lên tới hàng nghìn chiếc. Trên cácđường phố ở Cuba không thiếu các dòng xe được liệt vào hạng "sang" mangbiển vàng (biển tư nhân).
Theo các chuyên gia kinh tế Cuba, những biệnpháp trên đã bước đầu phát huy tác dụng, đem lại luồng sinh khí mớitrong đời sống xã hội ở nước này.
Tiến trình điều chỉnh mô hìnhkinh tế cho phù hợp với thực tiễn hiện tại của Cuba mới chỉ đi nhữngbước đầu tiên.
Nhìn nhận tình hình một cách khách quan, có thể thấyrằng những kết quả kinh tế-xã hội đạt được dù còn khiêm tốn nhưng đãgiúp nhân dân Cuba có cơ sở để tin tưởng trên con đường vượt qua mọikhó khăn, thử thách.
Có thể nói rằng những quyết sách, những thay đổiquan trọng trong đường lối phát triển kinh tế, xây dựng đất nước tạiĐại hội VI của Đảng Cộng sản Cuba đã và đang đi vào cuộc sống trên đấtnước Cuba.
Cuối tháng 1/2012, Hội nghị toàn quốc của Đảng Cộng sản Cubasẽ tiến hành nghiên cứu, thảo luận các đề xuất thay đổi phương thức làmviệc của các cơ quan lãnh đạo nhằm củng cố sức chiến đấu, tăng cườngnăng lực nắm bắt thực tiễn và đảm bảo tính kế thừa của Đảng.
Cubađang có những bước đi rất tích cực nhưng không vội vàng và cân nhắcthận trọng. Chủ tịch Cuba Raul Castro đã nêu rõ: "Việccủng cố thể chế đất nước sẽ đảm bảo cho chính sách đổi mới và không gâynguy hại cho tính kế thừa chủ nghĩa xã hội ở Cuba.
Trong tiến trình cập nhật hóa môhình kinh tế, kế hoạch hóa vẫn được ưu tiên, tuy nhiên xu hướng thịtrường cũng sẽ được xem xét. Chỉ có chủ nghĩa xã hội mới có khả năng chiến thắngnhững khó khăn và bảo tồn những thành quả của cách mạng.
Mục tiêu củanhững điều chỉnh là nhằm đảm bảo tính kế thừa chủ nghĩa xã hội, phát triển kinh tếvà nâng cao chất lượng đời sống nhân dân"./.
Hoài Nam (TTXVN/Vietnam+)
