Hội nghị thượng đỉnh Liên minh châu Âu (EU)-Mỹ Latinh lần thứ 6 vừa diễn ra tạithủ đô Madrid của Tây Ban Nha, với chủ đề "Tiến tới một giai đoạn mới của liênkết: đổi mới và công nghệ phục vụ phát triển bền vững và hòa nhập xã hội."
Cho dù đây không phải là thời điểm thích hợp nhất, khi cuộc khủng hoảng kinhtế đang tác động tiêu cực tới các nước châu Âu, trong khi tại Mỹ Latinh có sựchia rẽ chính trị sâu sắc, cả EU và Mỹ Latinh đều mong muốn tăng cường quan hệđối tác chiến lược, đã được thiết lập vào năm 1999.
Lịch sử của mối quan hệ
Không phải tất cả đều có cái nhìn bi quan về Hội nghị thượng đỉnh lần này. Hạnghị sĩ Chile Monica Zalaquett, người đã có mặt tại cuộc họp các nghị sĩ châu Âuvà Mỹ Latinh cũng tổ chức tại Sevilla ở Tây Ban Nha bày tỏ tin tưởng hội nghịsẽ thành công tốt đẹp.
Quan hệ giữa EU và Mỹ Latinh đã được hình thành từ nửa thế kỷ nay, mặc dù chỉtới những năm 80 của thế kỷ trước, mối quan hệ này mới được chú trọng. Với sự rađời của Nhóm Rio vào năm 1986, EU đã trở thành đối tác quan trọng của khu vựcnày.
Mối quan tâm của EU tại Mỹ Latinh càng tăng vào những năm 90 của thế kỷ 20.Trong khi đó, nhờ những cải cách tiến hành trong thời kỳ này, Mỹ Latinh đã mởcửa nền kinh tế và tìm tới những đối tác mới. Thỏa thuận đối thoại MỹLatinh-châu Âu được ký kết với Tuyên bố Roma vào năm 1990.
Vào năm 1994, EU đãđưa ra chính sách tăng cường quan hệ với Mỹ Latinh và vào năm 1999, Hội nghịthượng đỉnh EU-Mỹ Latinh đầu tiên được tổ chức tại Rio de Janeiro.
Kể từ đó tới nay, quan hệ giữa hai khu vực được tập trung vào ba nền tảnggồm chính trị, thương mại và hợp tác.
Cho tới nay, EU là tổ chức cung cấp việntrợ số một và là bạn hàng thương mại thứ hai của Mỹ Latinh. Mối quan hệ thươngmại EU-Mỹ Latinh hiện có nhiều vấn đề cần phải giải quyết, trong khi mối quan hệchính trị phát triển tốt đẹp.
Kể từ Hội nghị thượng đỉnh lần thứ hai tổ chức vào năm 2002 cũng tạiMadrid, Mỹ Latinh đã không còn được ưu tiên trong mối quan hệ với EU. Nhữngthương lượng để thiết lập mối quan hệ đối tác chiến lược giữa EU với khối Thịtrường chung Nam Mỹ Mercosul, Cộng đồng các nước vùng Andes (CAN) và Trung Mỹgần như chẳng có tiến triển.
Tại hội nghị lần này, EU có thể bắt đầu thay đổi triết lý của mình trong mốiquan hệ với Mỹ Latinh, bởi lẽ EU sẵn sàng mở cửa thương lượng với từng quốc giathay vì chỉ tập trung vào những đàm phán giữa EU với từng khối của Mỹ Latinh.
Nghị sĩ Chile Zalaquett cho rằng cuộc khủng hoảng nợ đang diễn ra tại châu Âuđã làm thay đổi nhãn quan của EU đối với Mỹ Latinh.
Giờ đây EU coi Mỹ Latinh như một đối tác chiến lược bình đẳng. Hơn bao giờhết, EU cho rằng Mỹ Latinh hiện một khu vực có thể giúp "Lục địa Già" giải quyếtkhó khăn thay vì coi Mỹ Latinh là một vấn đề.
Tái khởi động đàm phán với Mercosur
Một trong những mục đích cơ bản của hội nghị lần này, với sự tham gia của 60quốc gia là tái khởi động tiến trình đàm phán thương mại vớ Mercosur đã bị đìnhtrệ từ năm 2004.
Mercosur là thị trường lớn nhất Mỹ Latinh với 270 triệu dân,gồm bốn thành viên đầy đủ là Argentina, Brazil, Paraguay, Uruguay và hiệnVenezuela cũng muốn trở thành thành viên của tổ chức này.
Tây Ban Nha, nước hiện đang giữ chức Chủ tịch luân phiên EU, đi đầu trongviệc thúc đẩy tiến trình thương lượng EU-Mercosur. Nếu Hiệp định tự do thươngmại EU-Mercosur được thiết lập, trao đổi thương mại song phương sẽ tăng lên tới100 tỷ euro/năm và mang lại lợi ích cho hơn 700 triệu người dân.
Tuy nhiên, hiện chưa có sự đồng thuận trong EU, bởi một nhóm quốc gia, dẫnđầu là Pháp, không đồng ý với ý tưởng này.
Theo Pháp, một thỏa thuận với Mercosur sẽ đặt nền nông nghiệp EU trước nhiềunguy cơ, bởi các ngành như chăn nuôi bò, gia cầm và lợn của EU không thể cạnhtranh với các nước Mercosur.
Pháp chỉ muốn tái đàm phán với Mercosul khi nào vòng đàm phán thương mại Dohakết thúc. Ireland, Hy Lạp, Hungary, Luxembourg, Áo, Ba Lan, Phần Lan, Rumani vàSíp ủng hộ Pháp và đều cho rằng trước tiên cần phải đánh giá và xem xét tác độngkinh tế nếu EU và Mercosur thiết lập trao đổi thương mại.
Mercosur yêu cầu EU giảm thuế nhập khẩu và dỡ bỏ bảo hộ nông nghiệp, trongkhi EU đề xuất khu vực này phải mở cửa cho sản phẩm công nghiệp của họ. Trướcsức ép của các nông dân, những người mà thu nhập hiện đã giảm tới 51%, Tổngthống Pháp Nicolas Sarkozy tuyên bố sẽ không khoan nhượng.
Về phần mình, Tổng thống Argentina Cristina Kirchner tới Madrid trong lúcnước này đang áp dụng chính sách giảm nhập khẩu một số mặt hàng thực phẩm từBrazil và EU.
Tuy biện pháp này không được thông báo công khai, nhưng EU đã phảnứng và bình luận rằng họ không thể hiểu nổi quyết định đơn phương này từ phíaBuenos Aires.
Thỏa thuận giữa EU và các nước
Thông thường EU thương lượng với từng khối của Mỹ Latinh, tuy nhiên trongkhối CAN gồm Ecuador, Bolivia, Peru và Colombia mọi việc lại khác. Trong thươngthảo về thỏa thuận tự do thương mại giữa EU và CAN, Ecuador và Bolivia khắt khehơn so với Peru và Colombia.
Do đó, tại hội nghị này Tổng thống Alan García củaPeru và Alvaro Uribe của Colombia hy vọng sẽ ký thỏa thuận tự do thương mại vớiEU. Cùng với đó, 99% sản phẩm xuất khẩu của Colombia và Peru sẽ được miễn thuếvào thị trường EU.
Ngày 18/5, các nước Trung Mỹ và EU đã đạt được thỏa thuận về hiệp định tự dothương mại (FTA) song phương lần đầu tiên giữa hai khu vực, sau một tiến trìnhđàm phán "căng thẳng" tại thủ đô Madrid.
Cho dù EU luôn theo đuổi quan hệ giữacác khối hay tổ chức khu vực, nhưng mối quan hệ song phương giữa EU với Mexicovà Chile rất phát triển. Thỏa thuận chiến lược giữa EU và Chile được ký vào năm2002.
Từ đó tới nay, hợp tác phát triển, thương mại, kinh tế giữa EU và Chile đãgia tăng đáng kể. Tại hội nghị này, EU và Chile sẽ tập trung thảo luận các biệnpháp nhằm tăng cường hơn nữa hợp tác trong các lĩnh vực công nghệ, đối mới vàphát triền nguồn lực.
Tổng thống Chile Sebastián Pinera sẽ chính thức công bố nước này muốn Hộinghị thượng đỉnh EU-Mỹ Latinh lần tới được tổ chức tại Chile vào năm 2012./.
Cho dù đây không phải là thời điểm thích hợp nhất, khi cuộc khủng hoảng kinhtế đang tác động tiêu cực tới các nước châu Âu, trong khi tại Mỹ Latinh có sựchia rẽ chính trị sâu sắc, cả EU và Mỹ Latinh đều mong muốn tăng cường quan hệđối tác chiến lược, đã được thiết lập vào năm 1999.
Lịch sử của mối quan hệ
Không phải tất cả đều có cái nhìn bi quan về Hội nghị thượng đỉnh lần này. Hạnghị sĩ Chile Monica Zalaquett, người đã có mặt tại cuộc họp các nghị sĩ châu Âuvà Mỹ Latinh cũng tổ chức tại Sevilla ở Tây Ban Nha bày tỏ tin tưởng hội nghịsẽ thành công tốt đẹp.
Quan hệ giữa EU và Mỹ Latinh đã được hình thành từ nửa thế kỷ nay, mặc dù chỉtới những năm 80 của thế kỷ trước, mối quan hệ này mới được chú trọng. Với sự rađời của Nhóm Rio vào năm 1986, EU đã trở thành đối tác quan trọng của khu vựcnày.
Mối quan tâm của EU tại Mỹ Latinh càng tăng vào những năm 90 của thế kỷ 20.Trong khi đó, nhờ những cải cách tiến hành trong thời kỳ này, Mỹ Latinh đã mởcửa nền kinh tế và tìm tới những đối tác mới. Thỏa thuận đối thoại MỹLatinh-châu Âu được ký kết với Tuyên bố Roma vào năm 1990.
Vào năm 1994, EU đãđưa ra chính sách tăng cường quan hệ với Mỹ Latinh và vào năm 1999, Hội nghịthượng đỉnh EU-Mỹ Latinh đầu tiên được tổ chức tại Rio de Janeiro.
Kể từ đó tới nay, quan hệ giữa hai khu vực được tập trung vào ba nền tảnggồm chính trị, thương mại và hợp tác.
Cho tới nay, EU là tổ chức cung cấp việntrợ số một và là bạn hàng thương mại thứ hai của Mỹ Latinh. Mối quan hệ thươngmại EU-Mỹ Latinh hiện có nhiều vấn đề cần phải giải quyết, trong khi mối quan hệchính trị phát triển tốt đẹp.
Kể từ Hội nghị thượng đỉnh lần thứ hai tổ chức vào năm 2002 cũng tạiMadrid, Mỹ Latinh đã không còn được ưu tiên trong mối quan hệ với EU. Nhữngthương lượng để thiết lập mối quan hệ đối tác chiến lược giữa EU với khối Thịtrường chung Nam Mỹ Mercosul, Cộng đồng các nước vùng Andes (CAN) và Trung Mỹgần như chẳng có tiến triển.
Tại hội nghị lần này, EU có thể bắt đầu thay đổi triết lý của mình trong mốiquan hệ với Mỹ Latinh, bởi lẽ EU sẵn sàng mở cửa thương lượng với từng quốc giathay vì chỉ tập trung vào những đàm phán giữa EU với từng khối của Mỹ Latinh.
Nghị sĩ Chile Zalaquett cho rằng cuộc khủng hoảng nợ đang diễn ra tại châu Âuđã làm thay đổi nhãn quan của EU đối với Mỹ Latinh.
Giờ đây EU coi Mỹ Latinh như một đối tác chiến lược bình đẳng. Hơn bao giờhết, EU cho rằng Mỹ Latinh hiện một khu vực có thể giúp "Lục địa Già" giải quyếtkhó khăn thay vì coi Mỹ Latinh là một vấn đề.
Tái khởi động đàm phán với Mercosur
Một trong những mục đích cơ bản của hội nghị lần này, với sự tham gia của 60quốc gia là tái khởi động tiến trình đàm phán thương mại vớ Mercosur đã bị đìnhtrệ từ năm 2004.
Mercosur là thị trường lớn nhất Mỹ Latinh với 270 triệu dân,gồm bốn thành viên đầy đủ là Argentina, Brazil, Paraguay, Uruguay và hiệnVenezuela cũng muốn trở thành thành viên của tổ chức này.
Tây Ban Nha, nước hiện đang giữ chức Chủ tịch luân phiên EU, đi đầu trongviệc thúc đẩy tiến trình thương lượng EU-Mercosur. Nếu Hiệp định tự do thươngmại EU-Mercosur được thiết lập, trao đổi thương mại song phương sẽ tăng lên tới100 tỷ euro/năm và mang lại lợi ích cho hơn 700 triệu người dân.
Tuy nhiên, hiện chưa có sự đồng thuận trong EU, bởi một nhóm quốc gia, dẫnđầu là Pháp, không đồng ý với ý tưởng này.
Theo Pháp, một thỏa thuận với Mercosur sẽ đặt nền nông nghiệp EU trước nhiềunguy cơ, bởi các ngành như chăn nuôi bò, gia cầm và lợn của EU không thể cạnhtranh với các nước Mercosur.
Pháp chỉ muốn tái đàm phán với Mercosul khi nào vòng đàm phán thương mại Dohakết thúc. Ireland, Hy Lạp, Hungary, Luxembourg, Áo, Ba Lan, Phần Lan, Rumani vàSíp ủng hộ Pháp và đều cho rằng trước tiên cần phải đánh giá và xem xét tác độngkinh tế nếu EU và Mercosur thiết lập trao đổi thương mại.
Mercosur yêu cầu EU giảm thuế nhập khẩu và dỡ bỏ bảo hộ nông nghiệp, trongkhi EU đề xuất khu vực này phải mở cửa cho sản phẩm công nghiệp của họ. Trướcsức ép của các nông dân, những người mà thu nhập hiện đã giảm tới 51%, Tổngthống Pháp Nicolas Sarkozy tuyên bố sẽ không khoan nhượng.
Về phần mình, Tổng thống Argentina Cristina Kirchner tới Madrid trong lúcnước này đang áp dụng chính sách giảm nhập khẩu một số mặt hàng thực phẩm từBrazil và EU.
Tuy biện pháp này không được thông báo công khai, nhưng EU đã phảnứng và bình luận rằng họ không thể hiểu nổi quyết định đơn phương này từ phíaBuenos Aires.
Thỏa thuận giữa EU và các nước
Thông thường EU thương lượng với từng khối của Mỹ Latinh, tuy nhiên trongkhối CAN gồm Ecuador, Bolivia, Peru và Colombia mọi việc lại khác. Trong thươngthảo về thỏa thuận tự do thương mại giữa EU và CAN, Ecuador và Bolivia khắt khehơn so với Peru và Colombia.
Do đó, tại hội nghị này Tổng thống Alan García củaPeru và Alvaro Uribe của Colombia hy vọng sẽ ký thỏa thuận tự do thương mại vớiEU. Cùng với đó, 99% sản phẩm xuất khẩu của Colombia và Peru sẽ được miễn thuếvào thị trường EU.
Ngày 18/5, các nước Trung Mỹ và EU đã đạt được thỏa thuận về hiệp định tự dothương mại (FTA) song phương lần đầu tiên giữa hai khu vực, sau một tiến trìnhđàm phán "căng thẳng" tại thủ đô Madrid.
Cho dù EU luôn theo đuổi quan hệ giữacác khối hay tổ chức khu vực, nhưng mối quan hệ song phương giữa EU với Mexicovà Chile rất phát triển. Thỏa thuận chiến lược giữa EU và Chile được ký vào năm2002.
Từ đó tới nay, hợp tác phát triển, thương mại, kinh tế giữa EU và Chile đãgia tăng đáng kể. Tại hội nghị này, EU và Chile sẽ tập trung thảo luận các biệnpháp nhằm tăng cường hơn nữa hợp tác trong các lĩnh vực công nghệ, đối mới vàphát triền nguồn lực.
Tổng thống Chile Sebastián Pinera sẽ chính thức công bố nước này muốn Hộinghị thượng đỉnh EU-Mỹ Latinh lần tới được tổ chức tại Chile vào năm 2012./.
(TTXVN/Vietnam+)
