Hằng năm, cứ đến mùng 4 Tết Nguyên Đán, nhân dân trên đảo Lý Sơn, tỉnhQuảng Ngãi, lại tưng bừng mở hội đua thuyền tại đình làng để tri ân các vị thầnlinh phù hộ cho dân làng bình an, mùa màng tươi tốt, được mùa.
Đồng thời, tổ chức hội đua thuyền để tưởng nhớ các vị tiền hiền đã có côngkhai khẩn định cư xây dựng cuộc sống lâu dài trên đảo và cũng là dịp để ngườidân trên đảo rèn luyện, thi thố tài năng, điều khiển ghe thuyền trên biển củacác chàng trai trên đảo.
Lễ hội đua thuyền đầu Xuân ở đảo Lý Sơn là lễ hội lớn nhất trong năm của nhândân trên đảo, thể hiện nét sinh hoạt độc đáo của cư dân sống ở vùng biển.
Trước khi tham gia cuộc đua, bốn thuyền đua đều được nhân dân trong xóm cúng tếthần linh theo nghi thức riêng của xóm mình. Vì vậy, trong mỗi cuộc đua, tất cảcác tay đua đều đem hết tài sức của mình để tranh đua thứ hạng sao cho ghethuyền của vị thần xóm mình được về nhất.
Những thuyền nào về trước về sau theoquan niệm của người dân trên đảo đều do các vị thần sắp đặt và dự đoán cho mộtnăm mới được mùa, xóm làng bình yên, mưa thuận gió hòa…
Hiện nay mỗi xã đều có bốn thuyền đua, mỗi thuyền đua mang tên một con vậttrong bộ tứ linh Long, Lân, Quy, Phượng và được bàn tay của những người thợ tàihoa trên đảo chạm khắc hết sức sinh động, làm cho người xem cảm nhận khi thuyềnđang đua giống như những con vật tứ linh đang lướt nhẹ trên biển sóng bập bềnh.
Thuyền đua có dáng thon và nhẹ được người thợ khi đóng thuyền tính toán rất kỹlưỡng sao khi đua thuyền lướt được nhanh để giành chiến thắng.
Để chuẩn bị cho hội đua thuyền, nhân dân các làng đã tuyển chọn những chàng trailực lưỡng quen nghề biển giã để thành lập đội đua.
Khi hội đua diễn ra, hàng ngàn người dân từ già đến trẻ đều tập trung về đìnhlàng để tham dự buổi lễ tế thể hiện tấm lòng thành trước các vị thần đã che chở,độ trì họ trong cuộc sống và hướng lòng mình đến các vị “Tiền hiền khai khẩn,hậu hiền khai cư,” những người đã có công xây dựng làng xóm; đồng thời tỏ lòngtri ân đối với các cai đội trong đội hùng binh năm xưa đã vâng lệnh triều Nguyễncó công ra đo đạc hải trình, dựng bia chủ quyền trên hai quần đảo Hoàng Sa vàTrường Sa.
Qua hình thức sinh hoạt tế lễ này đã góp phần thắt chặt sợi dây đoàn kết củacộng đồng, làm cho tình làng nghĩa xóm thêm bền chặt, nó phản ánh nét sinh hoạtvăn hóa tín ngưỡng của ngư dân người Việt cổ, mang đậm nét sinh hoạt văn hóa tínngưỡng truyền thống.
Sau khi kết thúc các nghi lễ, bốn thuyền đua về vị trí hoa tiêu xuất phát theoquy định. Trống lệnh nổi lên, bốn thuyền đua xé nước lao đi trong tiếng trốngliên hồi giục giã, tiếng reo hò của hàng ngàn người xem hội làm vang động cả mộtvùng sông nước. Các tay đua cố đưa thuyền của mình tiến nhanh về phía trước,cuộc đua kết thúc sau bốn vòng đua. Cứ như thế Hội đua thuyền mừng Xuân tại đìnhlàng kéo dài đến ngày mồng 7/1 Âm lịch.
Ngày nay, lễ hội đua thuyền đầu Xuân trên đảo Lý Sơn vẫn duy trì và phát triểnvà được người dân hưởng ứng đón đợi. Tuy có hạn chế về phần lễ tế, nhưng khôngvì thế mà kém phần long trọng sôi nổi.
Lễ hội đua thuyền đầu Xuân trên đảo Lý Sơn thật sự là nét sinh hoạt văn hóathể thao truyền thống hết sức sôi nổi mà ít nơi có được, bởi nó được gắn kết cảvề phần lễ với phần hội, lôi cuốn đông đảo người dân địa phương và khách thậpphương, tạo nên không khí phấn khởi, vui tươi cho người dân trên huyện đảo trongmỗi dịp Tết đến, Xuân về./.
Nguyễn Đăng Lâm (TTXVN/Vietnam+)