Sản xuất hàng mây tre đan xuất khẩu tại Công ty Mây tre đan xuất khẩu Ngọc Khánh, xã Phú Vinh, huyện Chương Mỹ, Hà Nội. (Ảnh: Trọng Đạt/TTXVN) Sáng ngày 25/5, tại thị xã Cửa Lò (Nghệ An), Tổ chức Oxfam cùng Trung tâm Nghiên cứu lâm sản ngoài gỗ thuộc Viện khoa học Lâm nghiệp (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn), Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và đối tác hai tỉnh Nghệ An và Thanh Hóa tổ chức hội thảo khởi động dự án trị giá 4,3 triệu Euro, do liên minh châu Âu (EU), Tổ chức Oxfam và đối tác đồng tài trợ, hướng tới phát triển bền vững hai chuỗi giá trị nghêu và tre tại Việt Nam.
Dự án “Phát triển bền vững và toàn diện chuỗi giá trị nghêu và tre tại Việt Nam” sẽ được thực hiện trong bốn năm (2018- 2022) tại năm tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Bến Tre, Trà Vinh và Tiền Giang, mang lại lợi ích cho 150 nhóm sản xuất với 35.000 thành viên và 60 doanh nghiệp chế biến vừa và nhỏ.
Cùng với việc hỗ trợ cải tiến kỹ thuật sản xuất, nâng cao giá trị gia tăng và hiệu quả trong chế biến và kinh doanh, dự án “Phát triển bền vững và toàn diễn chuỗi giá trị nghêu và tre tại Việt Nam” tập trung xây dựng năng lực của các hộ sản xuất quy mô nhỏ. Đồng thời, hỗ trợ kỹ thuật các doanh nghiệp đầu ngành trong chuỗi nghêu và tre nhằm đạt được các tiêu chuẩn sản xuất bền vững quan trọng dành cho nghêu, dành cho tre. Đó là điều kiện tiên quyết để tiếp cận những thị trường khó tính như châu Âu.
[Phát triển ngành mây tre đan xuất khẩu: Cần vùng nguyên liệu ổn định]
Bên cạnh đó, dự án góp phần nâng cao vị thế của người sản xuất quy mô nhỏ, đặc biệt là phụ nữ thông qua tăng cường khả năng đàm phán và hành động tập thể. Vì vậy, góp phần tạo điều kiện để họ tiếp cận thị trường hiệu quả và có khả năng thương lượng về chia sẻ lợi ích công bằng trong chuỗi giá trị.
Tiến sỹ Phan Văn Thắng, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Lâm sản ngoài gỗ cho biết, muốn nâng cao giá trị gia tăng và khả năng cạnh tranh của các sản phẩm từ tre nứa, phải tuân thủ nghiêm các tiêu chuẩn bền vững trong chuỗi sản xuất các sản phẩm này.
Bên cạnh đó, các thị trường quốc tế có đòi hỏi cao sẽ là thách thức nhưng cũng là cơ hội nếu đáp ứng được những tiêu chuẩn đó. Người sản xuất và doanh nghiệp chế biến không những tăng được thu nhập mà còn giúp đóng góp vào việc khai thác vùng nguyên liệu theo hướng bền vững và đóng góp vào an sinh xã hội.
Một trong những mục tiêu quan trọng của dự án là thúc đẩy môi trường chính sách thuận lợi, từ đó nâng cao hiệu quả quản trị chuỗi giá trị. Các liên minh công, tư bao gồm chính quyền địa phương, các tổ chức dịch vụ công, các tổ chức tài chính, doanh nghiệp đầu ngành, các tổ chức tổ chức chính trị xã hội và đối tác sẽ được thành lập tại năm tỉnh dự án.
Các liên minh sẽ tập trung thúc đẩy triển khai các chính sách phát triển ngành, tăng cường xúc tiến thương mại, tiếp cận thị trường và tín dụng. Đồng thời, tham gia giám sát và hành động để phát triển bền vững và toàn diện các chuỗi giá trị.
Ngoài ra, các thị trường mới cho nghêu và tre sẽ được nghiên cứu và tiếp cận thông qua các hoạt động xúc tiến thương mại trong nước và quốc tế; đặc biệt là các đối tác châu Âu như Mạng lưới mây, tre quốc tế (INBAR), hiệp hội và mạng lưới các nhà bán lẻ quốc tế.
Tiến sỹ Phạm Văn Chắt, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế (VCCI), báo cáo viên Bộ Công Thương về hội nhập kinh tế quốc tế chia sẻ, hầu hết các quốc gia châu Âu, Nhật Bản, Mỹ đều có quy định về nhập khẩu sản phẩm từ mây, tre đan và thủ công mỹ nghệ; trong đó, đặc biệt là các quy định liên quan đến bảo vệ môi trường.
Theo đó, các nước sẽ kiểm soát nguồn gốc nguyên liệu, kiểm soát các loại côn trùng gây bệnh, lây nhiễm trong sản phẩm, nhất là không hun, sấy đúng quy trình, kỹ thuật.
Nghêu và tre là hai nguồn sinh kế quan trọng, góp phần cải thiện sinh kế và đem lại cơ hội kinh doanh cho khoảng 1,5 triệu người sản xuất quy mô nhỏ ở Việt Nam. Nhu cầu tiêu thụ sản phẩm nghêu và tre của Việt Nam đang ngày càng tăng ở các thị trường trong nước, khu vực và quốc tế.
Hiện nay, tổng kim ngạch xuất khẩu ngành tre ước đạt 250 triệu USD/năm, trong khi nguồn thu hàng năm từ ngành sản xuất ngao cũng lên đến 200 triệu USD.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực trong hoạt động sản xuất, chế biến và xuất khẩu, vẫn còn tồn tại nhiều thách thức về kinh tế, xã hội và môi trường đe dọa nghiêm trọng đến sự phát triển bền vững của ngành nghêu và tre.
Bên cạnh đó, sự liên kết giữa các tác nhân trong chuỗi giá trị nghêu và tre còn lỏng lẻo, thiếu hiệu quả, không đảm bảo tính công bằng và minh bạch. Chính điều này đã ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng, khả năng truy xuất nguồn gốc của sản phẩm và làm giảm sức cạnh tranh của mặt hàng nghêu, đồ thủ công mỹ nghệ và gia dụng làm từ tre của Việt Nam trên thế giới./.
