Ngày 16/12, tại thành phố Đà Nẵng, Trung tâm Nghiên cứu Môi trường và Cộng đồng (CECR) tổ chức lễ khởi động dự án “Thúc đẩy sự tham gia tích cực của các nhà khoa học nữ trong thích ứng với biến đổi khí hậu và quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng”. Dự án do Quỹ Canada cho Sáng kiến Địa phương (CFLI) tài trợ.
Tại buổi lễ, Trung tâm CECR đồng thời tổ chức ra mắt Mạng lưới Nữ Khoa học trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM) vì Khí hậu, Phát triển Cộng đồng và Bình đẳng Giới (ViWISTEM4C).
Sự kiện có gần 50 đại biểu là đại diện các sở, ban, ngành Đà Nẵng, trường đại học, tổ chức khoa học – công nghệ, nhóm nghiên cứu và cộng đồng địa phương. Trung tâm Nghiên cứu Môi trường và Cộng đồng (CECR) cho biết dự án hướng tới việc đưa tri thức khoa học “gặp” nhu cầu thực tế ở cơ sở, góp phần nâng năng lực thích ứng biến đổi khí hậu và quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng.
Kết nối nữ khoa học với “đầu bài” ở cơ sở
Theo CECR, dự án dự kiến triển khai tại phường Hải Vân (xã Hòa Bắc cũ), thời gian từ tháng 08/2025 đến 02/2026. Mục tiêu trọng tâm là kết nối mạng lưới khoảng 15–20 nhà khoa học nữ đến từ các trường đại học và tổ chức khoa học trên toàn quốc, cùng tham gia đánh giá nhanh rủi ro thiên tai như lũ lụt, ngập úng, sạt lở đất tại địa bàn triển khai, đồng thời tổ chức tập huấn về STEM, biến đổi khí hậu và bình đẳng giới.
Dự án dự kiến đào tạo khoảng 70 lãnh đạo địa phương; thí điểm mô hình có sự tham gia của hơn 50 phụ nữ giữ vai trò chủ chốt, nhằm tăng cường quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng. Một số hoạt động truyền thông cũng được tính đến, gồm bản tin, video và phim tài liệu, nhằm chia sẻ kinh nghiệm và lan tỏa các thực hành tốt.
Phát biểu tại sự kiện, bà Nguyễn Ngọc Lý, Chủ tịch Hội đồng Quản lý CECR, cho rằng kết nối khoa học với cộng đồng là cách để các nữ giảng viên, nhà khoa học có thêm cơ hội triển khai nghiên cứu tại thực địa và đóng góp trực tiếp cho phát triển bền vững.
Bà Lý nhấn mạnh, “Ở nước ta biến đổi khí hậu không còn là câu chuyện tương lai và nghiên cứu khoa học nếu chỉ dừng ở phòng thí nghiệm là chưa đủ.”
Định kiến và tầm quan trọng của phụ nữ trong nghiên cứu khoa học
Tiến sỹ Thái Huỳnh Phương Lan (Đại học Tôn Đức Thắng) cho rằng định kiến giới vẫn khiến phụ nữ chưa được đánh giá tương xứng trong một số lĩnh vực STEM, trong khi gánh nặng gia đình làm giảm khả năng “toàn tâm” cho nghiên cứu dài hơi.
Bà Lan chia sẻ: “Dù họ cố gắng hết sức vào nghiên cứu đi nữa thì gánh nặng rất là lớn là gia đình nên khó có thể toàn tâm, toàn ý.” Theo bà, để phụ nữ tham gia sâu hơn vào các dự án khí hậu tại cơ sở, cần thêm cơ chế hỗ trợ, không gian kết nối và hướng dẫn lồng ghép giới rõ ràng, để “đầu bài” ở cộng đồng được chuyển hóa thành giải pháp cụ thể.
Đại sứ Canada tại Việt Nam Jim Nickel cho biết hỗ trợ phụ nữ và thúc đẩy bình đẳng giới là trọng tâm xuyên suốt trong hợp tác phát triển của Chính phủ Canada, đặc biệt trong lĩnh vực khí hậu. Ông nhận định rủi ro thiên tai liên quan đến biến đổi khí hậu đang gia tăng, đòi hỏi cách tiếp cận dựa trên tri thức khoa học và sự tham gia đầy đủ của xã hội.
Đại sứ Jim Nickel nêu quan điểm: “Giải quyết những thách thức này đòi hỏi cả chuyên môn khoa học và sự tham gia toàn diện, bao gồm cả phụ nữ và trẻ em gái.” Theo ông, việc tăng cường tiếng nói của phụ nữ trong STEM, thiết kế giải pháp khí hậu và trong các tiến trình ra quyết định từ cấp quốc gia đến địa phương sẽ giúp cộng đồng nâng sức chống chịu trước thiên tai, an ninh nguồn nước và các rủi ro mới.
Trung tâm Nghiên cứu Môi trường và Cộng đồng kỳ vọng, dự án sẽ trở thành nền tảng kết nối liên ngành, giúp các nữ khoa học chia sẻ tri thức, hỗ trợ nghiên cứu, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và đồng hành cùng cộng đồng trong ứng phó biến đổi khí hậu./.