Nợ xấu phải được giải quyết thì nền kinh tế mới phát triển trở lại và mạch máu kinh tế mới lưu thông. Đó là ý kiến của PGS.TS Trần Hoàng Ngân, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội trao đổi với báo chí bên lề Quốc hội ngày 24/10.
- Vấn đề xử lý nợ xấu được bàn thảo nhiều nhưng đến giờ vẫn chưa có kết quả. Theo ông, mấu chốt của vấn đề này nằm ở đâu?
TS Trần Hoàng Ngân: Nợ xấu có nguyên nhân khách quan và chủ quan. Nguyên nhân do lỗi của người cho vay, của người đi vay, kinh doanh đa ngành, phần lớn tập trung vào bất động sản.
Năm 2008 nền kinh tế đã suy sụp, nhưng chúng ta cố gắng giữ bằng cách năm 2009 đưa ra gói kích cầu, nhà đầu tư tưởng có luồng gió mới nên tiếp tục đầu tư vào bất động sản. Cuối cùng thì "bong bóng" bất động sản xẹp và nợ xấu lại xấu thêm.
Cần phải nhìn nhận rằng, nợ xấu cần phải được giải quyết thì nền kinh tế mới phát triển trở lại, vì nền kinh tế của ta còn nhiều tiềm năng và rất phong phú. Tôi xin nhấn mạnh nợ xấu được giải quyết thì mạch máu trên cơ thể kinh tế mới lưu thông tốt.
Giải quyết nợ xấu phải xác định là cứu nền kinh tế, chứ không phải cứu ngân hàng, hay cứu bất động sản. Cần phải làm minh bạch hệ thống tài chính – ngân hàng của Việt Nam, minh bạch doanh nghiệp, tốt xấu phải rõ ràng.
Chỉ khi minh bạch thì mới góp phần tái cấu trúc ngân hàng thành công. Vì khi đó, chúng ta biết ngân hàng nào cần hợp nhất, sáp nhập, quốc hữu hóa. Doanh nghiệp cũng vậy, sẽ biết doanh nghiệp nào làm ăn tốt, doanh nghiệp nào cần giải thể, phá sản.
Thực tế cũng cho thấy, ngân hàng không cho vay được nhưng vẫn cạnh tranh huy động vốn, đó là vì chưa giải quyết được nợ xấu.
- Theo ông, để giải quyết được nợ xấu thì phải cần những biện pháp gì?
TS Trần Hoàng Ngân: Theo tôi, nên hình thành Ủy ban giải quyết nợ xấu, trong đó có đại điện của Ngân hàng Nhà nước vì vấn đề này dính đến ngân hàng, dính đến tiền; có đại diện của Bộ Tài chính vì có liên quan đến các dư nợ của các tập đoàn kinh tế; có sự có mặt của Bộ Xây dựng vì liên quan tới đất đai; có đại điện của Bộ Công an vì có những dự án liên quan tới vấn đề lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.
Chúng ta sử dụng tiền của dân để xử lý nợ xấu thì phải có Ban kiểm soát, đó là đại diện của Quốc hội, cụ thể là Ủy ban Kinh tế, Ủy ban Tài chính – Ngân sách giám sát độc lập, trong Ủy ban giải quyết nợ xấu này lại hình thành Công ty mua bán nợ.
Sau đó, chúng ta phải đo lường được nợ xấu “để xem kích cỡ thế nào, thể tích bao nhiêu, trọng lượng bao nhiêu và ràng buộc nhau thế nào”. Tiếp theo là thẩm định lại tài sản thế chấp, cầm cố. Việc thẩm định đó, thông qua việc bán đấu giá tài sản hoặc sau thẩm định mà không ai mua do nền kinh tế thiếu thanh khoản thì công ty mua bán nợ sẽ ứng vốn mua lại tài sản đó để tách hẳn nợ xấu ra khỏi ngân hàng.
- Vậy, đối với vấn đề thiệt hại phải lấy nguồn nào bù vào?
TS Trần Hoàng Ngân: Sau khi đánh giá thiệt hại, nguồn bù đắp đầu tiên lấy từ quỹ dự phòng rủi ro từ hệ thống ngân hàng, từ vốn tự có, vốn điều lệ của hệ thống ngân hàng thương mại, qua đó sẽ làm rõ ngân hàng nào yếu, ngân hàng nào không còn vốn sẽ đưa ra hợp nhất, sáp nhập.
Bước tiếp theo chúng ta lấy từ vốn tự có của chủ thể có liên quan như người bảo lãnh, người đi vay phải chịu trách nhiệm liên đới về nợ xấu. Trên cơ sở đó, tiến hành xử lý nợ xấu. Tôi nghĩ rằng, nếu chúng ta tập trung ngay từ tháng 10 và tháng 11 này, tiến trình xử lý đó sẽ kéo dài, nhưng đến hết quý II/2013 thì tăng trưởng kinh tế có để đạt được 5,5%-6% như mong đợi và như đánh giá của ADB, IMF.
- Nhưng liệu nợ xấu có giảm xuống được 3% như kiến nghị của Bộ Kế hoạch và Đầu tư đưa ra hay không?
TS Trần Hoàng Ngân: Nếu chúng ta tập trung xử lý nợ xấu thì chắc chắn tình hình tài chính – tiền tệ của Việt Nam thuận lợi hơn và khi đó khả năng doanh nghiệp tiếp cận vốn ngân hàng dễ hơn, tổng vốn đầu tư toàn xã hội sẽ tăng trở lại và nền kinh tế cũng tăng trở lại.
Nếu tập trung xử lý thì nợ xấu sẽ xuống đươc 3%, vấn đề là phải hình thành một Ủy ban như trên, xem đây là nhiệm vụ tập trung hàng đầu. Giống như tách khối u để cơ thể khỏe hơn.
- Nhưng từ kỳ họp thứ 3 đến giờ, chúng ta đã bàn luận về vấn đề này rồi?
TS Trần Hoàng Ngân: Như tôi nói nó phát sinh từ năm 2008, nên bây giờ chúng ta phải nhìn đúng bản chất, sự thật của nợ xấu. Đó chính là nguyên nhân quan trọng đè nặng lên nền kinh tế, do vậy phải tập trung tài lực, trí lực, sự đồng thuận mới giải quyết được.
- Như vậy, phải giải quyết thông qua ngay tại kỳ họp này?
TS Trần Hoàng Ngân: Tôi rất muốn điều đó.
- Nếu xử lý nợ xấu thì số lượng tái cơ cấu, sắp xếp ngân hàng có tăng lên không?
TS Trần Hoàng Ngân: Theo tôi, số lượng ngân hàng ít, nhưng mạng lưới chi nhánh rộng thì không vấn đề gì, nhưng sự hợp nhất hai ngân hàng thì số lượng giảm, chất tăng mới là điều quan trọng.
- Ông có hài lòng về lộ trình tái cơ cấu trong thời gian qua?
TS Trần Hoàng Ngân: Hiện nay tái cơ cấu diễn ra rất chậm và phải nói cực kỳ khó khăn trong tái cơ cấu nhất là tái cơ cấu ngân hàng vì điểm nghẽn này diễn ra quá nhiều năm, không riêng gì hệ thống ngân hàng mà các Bộ, ngành cùng tập trung mới giải quyết được.
- Xin cảm ơn ông!
- Vấn đề xử lý nợ xấu được bàn thảo nhiều nhưng đến giờ vẫn chưa có kết quả. Theo ông, mấu chốt của vấn đề này nằm ở đâu?
TS Trần Hoàng Ngân: Nợ xấu có nguyên nhân khách quan và chủ quan. Nguyên nhân do lỗi của người cho vay, của người đi vay, kinh doanh đa ngành, phần lớn tập trung vào bất động sản.
Năm 2008 nền kinh tế đã suy sụp, nhưng chúng ta cố gắng giữ bằng cách năm 2009 đưa ra gói kích cầu, nhà đầu tư tưởng có luồng gió mới nên tiếp tục đầu tư vào bất động sản. Cuối cùng thì "bong bóng" bất động sản xẹp và nợ xấu lại xấu thêm.
Cần phải nhìn nhận rằng, nợ xấu cần phải được giải quyết thì nền kinh tế mới phát triển trở lại, vì nền kinh tế của ta còn nhiều tiềm năng và rất phong phú. Tôi xin nhấn mạnh nợ xấu được giải quyết thì mạch máu trên cơ thể kinh tế mới lưu thông tốt.
Giải quyết nợ xấu phải xác định là cứu nền kinh tế, chứ không phải cứu ngân hàng, hay cứu bất động sản. Cần phải làm minh bạch hệ thống tài chính – ngân hàng của Việt Nam, minh bạch doanh nghiệp, tốt xấu phải rõ ràng.
Chỉ khi minh bạch thì mới góp phần tái cấu trúc ngân hàng thành công. Vì khi đó, chúng ta biết ngân hàng nào cần hợp nhất, sáp nhập, quốc hữu hóa. Doanh nghiệp cũng vậy, sẽ biết doanh nghiệp nào làm ăn tốt, doanh nghiệp nào cần giải thể, phá sản.
Thực tế cũng cho thấy, ngân hàng không cho vay được nhưng vẫn cạnh tranh huy động vốn, đó là vì chưa giải quyết được nợ xấu.
- Theo ông, để giải quyết được nợ xấu thì phải cần những biện pháp gì?
TS Trần Hoàng Ngân: Theo tôi, nên hình thành Ủy ban giải quyết nợ xấu, trong đó có đại điện của Ngân hàng Nhà nước vì vấn đề này dính đến ngân hàng, dính đến tiền; có đại diện của Bộ Tài chính vì có liên quan đến các dư nợ của các tập đoàn kinh tế; có sự có mặt của Bộ Xây dựng vì liên quan tới đất đai; có đại điện của Bộ Công an vì có những dự án liên quan tới vấn đề lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.
Chúng ta sử dụng tiền của dân để xử lý nợ xấu thì phải có Ban kiểm soát, đó là đại diện của Quốc hội, cụ thể là Ủy ban Kinh tế, Ủy ban Tài chính – Ngân sách giám sát độc lập, trong Ủy ban giải quyết nợ xấu này lại hình thành Công ty mua bán nợ.
Sau đó, chúng ta phải đo lường được nợ xấu “để xem kích cỡ thế nào, thể tích bao nhiêu, trọng lượng bao nhiêu và ràng buộc nhau thế nào”. Tiếp theo là thẩm định lại tài sản thế chấp, cầm cố. Việc thẩm định đó, thông qua việc bán đấu giá tài sản hoặc sau thẩm định mà không ai mua do nền kinh tế thiếu thanh khoản thì công ty mua bán nợ sẽ ứng vốn mua lại tài sản đó để tách hẳn nợ xấu ra khỏi ngân hàng.
- Vậy, đối với vấn đề thiệt hại phải lấy nguồn nào bù vào?
TS Trần Hoàng Ngân: Sau khi đánh giá thiệt hại, nguồn bù đắp đầu tiên lấy từ quỹ dự phòng rủi ro từ hệ thống ngân hàng, từ vốn tự có, vốn điều lệ của hệ thống ngân hàng thương mại, qua đó sẽ làm rõ ngân hàng nào yếu, ngân hàng nào không còn vốn sẽ đưa ra hợp nhất, sáp nhập.
Bước tiếp theo chúng ta lấy từ vốn tự có của chủ thể có liên quan như người bảo lãnh, người đi vay phải chịu trách nhiệm liên đới về nợ xấu. Trên cơ sở đó, tiến hành xử lý nợ xấu. Tôi nghĩ rằng, nếu chúng ta tập trung ngay từ tháng 10 và tháng 11 này, tiến trình xử lý đó sẽ kéo dài, nhưng đến hết quý II/2013 thì tăng trưởng kinh tế có để đạt được 5,5%-6% như mong đợi và như đánh giá của ADB, IMF.
- Nhưng liệu nợ xấu có giảm xuống được 3% như kiến nghị của Bộ Kế hoạch và Đầu tư đưa ra hay không?
TS Trần Hoàng Ngân: Nếu chúng ta tập trung xử lý nợ xấu thì chắc chắn tình hình tài chính – tiền tệ của Việt Nam thuận lợi hơn và khi đó khả năng doanh nghiệp tiếp cận vốn ngân hàng dễ hơn, tổng vốn đầu tư toàn xã hội sẽ tăng trở lại và nền kinh tế cũng tăng trở lại.
Nếu tập trung xử lý thì nợ xấu sẽ xuống đươc 3%, vấn đề là phải hình thành một Ủy ban như trên, xem đây là nhiệm vụ tập trung hàng đầu. Giống như tách khối u để cơ thể khỏe hơn.
- Nhưng từ kỳ họp thứ 3 đến giờ, chúng ta đã bàn luận về vấn đề này rồi?
TS Trần Hoàng Ngân: Như tôi nói nó phát sinh từ năm 2008, nên bây giờ chúng ta phải nhìn đúng bản chất, sự thật của nợ xấu. Đó chính là nguyên nhân quan trọng đè nặng lên nền kinh tế, do vậy phải tập trung tài lực, trí lực, sự đồng thuận mới giải quyết được.
- Như vậy, phải giải quyết thông qua ngay tại kỳ họp này?
TS Trần Hoàng Ngân: Tôi rất muốn điều đó.
- Nếu xử lý nợ xấu thì số lượng tái cơ cấu, sắp xếp ngân hàng có tăng lên không?
TS Trần Hoàng Ngân: Theo tôi, số lượng ngân hàng ít, nhưng mạng lưới chi nhánh rộng thì không vấn đề gì, nhưng sự hợp nhất hai ngân hàng thì số lượng giảm, chất tăng mới là điều quan trọng.
- Ông có hài lòng về lộ trình tái cơ cấu trong thời gian qua?
TS Trần Hoàng Ngân: Hiện nay tái cơ cấu diễn ra rất chậm và phải nói cực kỳ khó khăn trong tái cơ cấu nhất là tái cơ cấu ngân hàng vì điểm nghẽn này diễn ra quá nhiều năm, không riêng gì hệ thống ngân hàng mà các Bộ, ngành cùng tập trung mới giải quyết được.
- Xin cảm ơn ông!
Minh Thúy (Vietnam+)
